ممقان؛ پایتخت نخودچی جهان

نخودچی ممقان آن قدر برای خودش اسم و رسم دارد که از 130 هزار تن نخودچی تولید شده در این شهرستان، 60 درصدآن به کشورهای آمریکایی، اروپایی، آلمان، چین، استرالیا، عراق، دبی، افغانستان و بسیاری از کشورهای دیگر صادر می شود.

– تعریف شهرستان ممقان را به جهت تولید و فرآوری نخودچی زیاد شنیده بودم ولی فرصت نشده بود تا از نزدیک به کارگاه های نخودچی این شهرستان رفته و با روند کار و مراحل آن آشنا شوم.

تا اینکه از سوی سازمان بسیج سازندگی آذربایجان شرقی برای دیدار از کارگاه های نخودچی تور رسانه ای تدارک دیده شد .تور رسانه ای برای سفر به پایتخت نخودچی جهان برای ساعت ۹صبح هماهنگ شد. در یک صبح دل انگیز بهاری با دوستان عکاس و خبرنگار جمع شده و آماده سفر به دیار نخودچی می شویم.

با رعایت تمام پروتکل های بهداشتی اعم از ماسک، مایع و ژل ضدعفونی کننده و رعایت فاصله در داخل مینی بوس با تعداد محدودی از همکاران عکاس و خبرنگار راهی جاده شدیم‌ تا به شهرستان ممقان از توابع آذرشهر که در فاصله ۳۵ کیلومتری جنوب غربی تبریز قرار گرفته است برویم.

خوشحالی همکاران از ملاقات همدیگر که در اثر شیوع کرونا دیدارها و رفت و آمدها کمتر شده است دیدنی بود. تازه صحبت هایمان گل کرده بود که اعلام کردند به شهرستان ممقان رسیده ایم. در کمتر از نیم ساعت خود را در پایتخت نخودچی جهان دیدیم.

طبق هماهنگی های صورت گرفته به بازدید کارگاه های نخودچی رفتیم.با دیدن اولین کارگاه و نخودچی هایی که با حرارت زیاد در حال تفت دادن بودند یاد سوغات نخودچی و کشمش افتادم که هر بار پدرم از مشهد مقدس برایمان تبرک می آورد و ما نمی دانستیم این نخودچی ها در همسایگی خودمان تهیه و تولید و فرآوری شده و به مشهد مقدس ارسال می شود و سپس به عنوان سوغاتی و تبرک امام غریب نوش جان می کنیم.

سابقه نخودچی ممقان به 70 سال قبل باز می گردد.در شهر ممقان در همه کوچه ها بوی نخودچی فضای شهر را پر کرده است، وجود یک هزار و ۳۰۰ کارگاه نخودچی فعال باعث شده است جوانان سرحال و سرزنده این شهرستان در کارگاه های نخودچی به فعالیت مشغول باشند و نرخ بیکاری را به صفر برسانند.

ممقان، به زبان محلی ماماغان، یکی از شهرهای آذربایجان‌شرقی است که به‌دلیل اشتغال اغلب مردم آن به شغل نخودپزی و تامین ۹۰ درصدی این محصول فرآوری شده کشور به کشورهای اروپایی، خاورمیانه و آمریکای لاتین صادر می‌شود.

اگر ممقان با کمترین میزان آسیب های اجتماعی نظیر اعتیاد، طلاق، بزهکاری و مشکلات اخلاقی و بدفرهنگی رو به روست، حاصل این است که در این شهر به سختی می توان بیکار پیدا کرد. مردم در کارگاه های کوچک و خانگی زنجیره به هم پیوسته تولیدنخودچی از جمله تهیه مواد خام، حمل و نقل، پاک کردن، فرآوری، بسته بندی و فروش را تشکیل داده و از ثروت حاصله بهره مند می شوند. آنها 40 درصد نخودچی هایشان را در بازار آجیل ایران می فروشند و 60 درصد باقی مانده را صادر می کنند.

دستگاه‏های لازم برای تولید نخودچی دستگاه نخودپاک کن، سورتینگ اولیه، دستگاه آتش، دستگاه پوست کن و دستگاه سورتینگ نهایی بوده و تمامی این دستگاه‏ها توسط متخصصان بومی منطقه طراحی و ساخته می ‏شود و هر سال بر تنوع و توسعه دستگاه‏ها از نظر نوع و بهینه سازی افزوده می‏ شود.

نخودچی پای ثابت آجیل و خشکبار است و علاوه بر اینکه بازار داخلی را پوشش می دهد طبق صحبت های جواد اژدری رئیس اتحادیه آجیل و خشکبار ممقان، 130هزار تن نخودچی در این شهرستان تولید می شود و با توجه به وجود پتانسیل های موجود و در صورت تأمین مواد اولیه کافی، ظرفیت افزایش تولید نخودچی به میزان 230 هزار تن در سال ممکن است و ۴۰درصد آن به مصرف بازار داخلی رسیده و ۶۰ درصد آن به کل دنیا صادر می شود.

جوانانی که در این کارگاه ها مشغول هستند روی هم رفته ۱۰الی۱۵ ساعت کار می کنند.

کارگاه های نخودچی به قدری در این شهرستان فعالیت چشمگیری دارد که هشت هزار نفر به صورت مستقیم در این صنف مشغول به فعالیت هستند و از آن جایی که نخودچی پای ثابت آجیل و خشکبار است می توان گفت با احتساب همه فعالان این عرصه بیش از دو میلیون نفر در این صنف مشغول به کار هستند.

کل دنیا پذیرای نخودچی ممقان

در طی سفر به پایتخت نخودچی جهان بر اطلاعاتمان اضافه شد که کشورهای همسایه چون عراق، دبی، افغانستان و در ادامه کشورهای آمریکایی، اروپایی، آلمان، چین، استرالیا و بسیاری از کشورهای دیگر نیز خواهان نخودچی ممقان هستند. دانستن این نکته نیز جالب است که بدانیم نوعی از نخودچی با زردچوبه تولید و فراوری می شود که فقط به کشور آلمان صادر می شود و در کشورهای چین و استرالیا در باشگاه های ورزشی به صورت بسته بندی مصرف می شود.

وجود دوهزار و ۵۰۰ کارگاه نخودچی که در حال حاضر یک هزار و ۳۰۰ کارگاه فعال هستند و وجود شهرک صنعتی در آذرشهر باعث شده است مشکل اشتغال در این شهرستان وجود نداشته باشد و این موضوعی است که رئیس اتحادیه آجیل و خشکبار ممقان در صحبت های خود به آن تاکید می کند.

اگر ممقان با کمترین میزان آسیب های اجتماعی نظیر اعتیاد، طلاق، بزهکاری و مشکلات اخلاقی و بدفرهنگی رو به روست، حاصل این است که در این شهر به سختی می توان بیکار پیدا کرد. مردم در کارگاه های کوچک و خانگی زنجیره به هم پیوسته تولیدنخودچی از جمله تهیه مواد خام، حمل و نقل، پاک کردن، فرآوری، بسته بندی و فروش را تشکیل داده و از ثروت حاصله بهره مند می شوند

در ادامه به دومین کارگاه نخودچی می رویم.دستگاه ها تازه روشن شده و شروع به کار کرده اند، باید دقایقی صبر کنیم تا دستگاه ها به حرارت مورد نیاز برسند.در این فاصله شات های دوربین عکاسان از مراحل مختلف تهیه و فرآوری نخودچی عکس می گیرند و ما مشغول صحبت کردن در مورد مراحل مختلف تهیه نخودچی هستیم.

در کارگاه دستگاه و تجهیزاتی مختلفی برای این کار وجود دارد که کار هر کدام با دیگری متفاوت است. حالا حرارت دستگاه ها به حد نصاب رسیده و جوانانی که مشغول به کار هستند نخودچی ها را داخل دستگاه ها ریخته و تفت می دهند.وقتی مراحل مختلف انجام این کار را می بینیم هنگام خوردن نخودچی ها بیشتر قدردان زحمت های آنها می شویم.//فارس