گشایش گنجینه موسیقی در قلب جلفا
۱۷ سال است که دیگر، محله جلفا هیچ کودک بی‌سرپرستی ندارد و با تلاش دوستداران فرهنگ و هنر، خانۀ تاریخی‌ای که در گذشته محل نگهداری این کودکان بوده، حالا به گنجینه موسیقی ارمنیان جلفا بدل شده است.
زویا خاچاطور، رئیس کارگروه پروژه تأسیس گنجینه موسیقی ارمنیان جلفای نو به ایسنا می‌گوید: یکی از محله‌های قدیمی اصفهان که در سال ۱۶۰۶ میلادی بنا شده، محله ارمنی‌نشین جلفای نو است. محله جلفا نوی اصفهان از نظر سیمای شهری و شهرسازی، نسبتاً دارای طراحی منطقی و دقیقی بوده و از برترین محله‌های اصفهان به شمار می‌رود.
او ادامه می‌دهد: در این محله، گردشگران می‌توانند به‌صورت پیاده، در منطقه تاریخی تردد و از کلیساها، بازار و میدان‌ها بازدید کنند و این امر علاوه بر سودآوری و کسب منافع اقتصادی برای مردم محلی، باعث ایجاد تعاملی فرهنگی میان جامعه کوچک میزبان و انبوه گردشگر داخلی و خارجی نیز می‌شود.
به گفته این فعال فرهنگی، پس از گذشت قریب به چهار صد سال از تأسیس جلفا، این محله می‌تواند نقشی مهم در توسعه گردشگری شهری در اصفهان و ایران داشته باشد.
رئیس کارگروه پروژه تأسیس گنجینه موسیقی ارمنیان جلفای نو با اشاره به اهمیت موزه تأکید می‌کند: موزه‌ها مهم‌ترین ابزار برای معرفی میراث ملموس و ناملموس باقیمانده از گذشتگان به‌حساب می‌آیند و بحث تأسیس موزه، برای دستیابی به نشانه‌های تمدن و فرهنگ در هر کشوری، همچنین بررسی آثار تاریخی، اشیاء، آداب‌ورسوم، هنرها و… آن، بیش‌ازپیش اهمیت یافته است. در چنین شرایطی، نگهداری، مطالعه و نمایش مستندات هر منطقه ضرورت دارد.
خاچاطور، وجود موزه در محلات بومی را تداوم‌بخش هویت و فرهنگ محله، تقویت‌کننده عزت‌نفس جامعه و دمنده روح حیات به ساختار اجتماعی_اقتصادی محله می‌داند.
او تصریح می‌کند: موج احیا، حفظ و تغییر کاربری بناهای تاریخی در اصفهان و همچنین رشد و محبوبیت روزافزون گردشگری شهری در اصفهان و به‌خصوص در منطقه جلفا، باعث شده تا خلیفه‌گری ارامنه اصفهان و جنوب ایران بار دیگر گامی برای افزایش جاذبه‌های گردشگری شهری بردارد؛ موزه مردم‌شناسی ارمنیان جلفای نو و گنجینه موسیقی ارمنیان جلفای نو دو پروژه کم‌نظیری است که با همین هدف در محله جلفا نو راه‌اندازی شده است.
رئیس کارگروه پروژه تأسیس گنجینه ارمنیان جلفای نو اصفهان درباره پیوند عمیق ارامنه با موسیقی توضیح می‌دهد: با مطالعه تاریخ هنر موسیقی ایران می‌توان دریافت که ارمنیان نقش بسزایی در گسترش موسیقی مدرن و ورود موسیقی کلاسیک جهان به ایران داشته‌اند. درواقع، ارامنه به دلیل سفرهای بسیار و نگاه وسیع خود توانسته‌اند آنچه را که در عرصه موسیقی جهان در حال رخ دادن بود، به ایران آورده و با هم‌میهنانشان سهیم شوند.
خاچاطور خاطر نشان می‌کند: هنرمندان موسیقی ارمنی، از بنیان‌گذاران و مشارکت‌کنندگان مهم موسیقی پاپ ایران نیز محسوب می‌شوند و آثار بسیاری ماندگاری خلق کرده‌اند. ضمن اینکه در کنار اجرا، تدریس، جمع‌آوری موسیقی فولکلور ایران، در شاخه‌های دیگر این هنر مانند ساخت سازهای ارزشمند و تربیت استادانی در این رشته‌ها همچون «هوانس آبکاریان»، معروف به «یحیی» نیز نقش چشم گیری داشته و خدمات ارزنده‌ای به موسیقی ایران کرده‌اند.
او می‌گوید: امروز، پس از گذشت ۴۰۰ سال از حضور ارامنه در قلب فلات مرکزی ایران، تلاش شده تا دستاوردهای آنان در هنر موسیقی با تأسیس «گنجینه موسیقی ارمنیان جلفای نو» به نمایش گذاشته شود و همچنین این محل، مرکزی باشد برای مطالعه دوستداران و متخصصین موسیقی.
رئیس کارگروه پروژه تأسیس گنجینه موسیقی ارمنیان جلفای نو با اشاره به محلی که برای راه‌اندازی این گنجینه در نظر گرفته‌شده توضیح می‌دهد: این بنا در سال ۱۹۵۸ توسط بانو یغی سابت آبراهامیان و فرزندانشان به یاد همسر و پدر محرومشان، آرام آبراهامیان که او نیز از خیرین معروف جلفایی بوده، به‌منظور نگهداری از کودکان بی‌سرپرست جلفا خریداری‌شده است. خوشبختانه از سال ۲۰۰۴، به دلیل اینکه دیگر کودک بی‌سرپرستی در محله جلفا وجود نداشت، ساختمان بلااستفاده مانده بود و خلیفه‌گری ارامنه اصفهان نیز پیشنهاد داد این محل به آموزشگاه موسیقی تغییر کاربری بدهد. البته همزمان با برگزاری کلاس‌های آموزشی موسیقی، گروه‌های کُر «کمیتاس» و «داتو» ارمنیان جلفا نیز در این خانه تاریخی به تمرین می‌پرداختند.
خاچاطور، علت استفاده از واژه گنجینه به جای موزه را این‌گونه شرح می‌دهد: اول اینکه گنجینه یک کلمه فارسی است و دوم اینکه در محله جلفا و در همسایگی ما موزه دیگری به نام «موزه موسیقی اصفهان» وجود دارد.
او با اشاره به وجه تمایز گنجینه موسیقی جلفا با سایر موزه‌های موسیقی می‌گوید: در این گنجینه ﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﻣوضوع موسیقی ارمنیان نگاهی کاملاً تخصصی بوده و سعی شده به کمک اشیاء، مستندات و تصاویر تاریخی، نقش و حضور موسیقی در مذهب و فرهنگ ارمنیان برای بازدیدکنندگان بازگو شود؛ به همین دلیل هم اطلاعات و اشیاء به شکل مرسوم و سنتی موزه‌ها، شیء محور نبوده و تأکید بر روی محتوای موضوع است. همچنین نحوه ارائه اطلاعات به شکلی جدید، متفاوت و مناسب با سوژه در سه زبان (ارمنی، فارسی، انگلیسی) است.
بخشی از نقشه مصور گنجینه موسیقی ارمنیان جلفای نو
به گفته رئیس کارگروه پروژه تأسیس گنجینه موسیقی ارمنیان جلفای نو، طبقه اول این گنجینه، دارای اتاق‌ها و غرفه‌هایی است که مخاطب را با این موارد آشنا می‌کنند: پیشینه اجرای موسیقی در جلفای نو، روش نت‌نویسی قدیمی در مراسم کلیسای ارمنی، معرفی و نقش ضرب‌آهنگ کلیسایی، ادوات کوبه‌ای در کلیسای ارمنی و شاراکان به‌عنوان بخش مهمی از آواز کلیسای ارمنی، نقشه مصور نوازندگان و سازها در ارمنستان و جلفای نو، تصاویری از سنگ‌قبر سازندگان و مرمت گران ساز و عاشوق های ارمنی در قبرستان ارمنیان جلفای نو، نمونه‌هایی از خاز و خاز نویسی، طنین‌های کلیسایی، شکل‌گیری موسیقی مذهبی در جلفای نو، هنر عاشوقی، مکتب عاشوق های جلفای نو و آیین اعطای لقب عاشوقی، روایت معجزه صومعه کاراپت مقدس، بهترین ساز سازان جلفای نو، پیوند معماری و موسیقی، رقص_آواز فولکلور و گروه‌های موسیقی.
خاچاطور یادآور می‌شود: در طبقه دوم گنجینه موسیقی ارمنیان جلفای نو سالن اجرا، کتابخانه صوتی، اتاق آموزش، کارگاه ساز سازی و بالاخره اتاق معرفی مشاهیر موسیقی ارمنی ایران و جهان قرار دارد و علاوه بر قسمت‌های ذکرشده این مجموعه دارای بخش‌های جانبی مانند فروشگاه صنایع‌دستی و آلات موسیقی و کافی‌شاپ نیز هست.
او خبر می‌دهد: به دلیل رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی، فیلمی ۲۵ دقیقه‌ای که شامل چند سخنرانی و همچنین، اجرایی از گروه‌های کُر جلفاست، به مناسبت گشایش این مکان تهیه‌شده که عصر شنبه، ۳۰ اسفندماه در صفحه رسمی گنجینه موسیقی ارمنیان جلفای نو به نشانی armmusicmuseum@ پخش می‌شود و درِ این گنجینه نیز همزمان با آغاز سال نوی خورشیدی، به روی علاقمندان باز خواهد شد.
//ایسنا
