شوراها دروازه ورود مردم به مدیریت شهرها و روستاها
به گزارش ایرنا، یکی از مهمترین نهادهای مردمی که در جامعه مدنی شکل می‌گیرد، شوراها هستند و می‌توان آنها را به عنوان یک نهاد بینابینی در نظر گرفت، زیرا از یک طرف دستی در حکومت و از طرفی پایی در جامعه مدنی دارد.
شورا محل جمع‌بندی هزاران درخواست پراکنده شهروندان و مردمی است که با آرای خود به این نهاد جان بخشیده‌اند زیرا رویکرد بشر به مشورت و تبادل نظر با صاحبان فکر و تجربه، پیشینه‌ای به اندازه زندگی اجتماعی او دارد.
انسان‌ها برای حل مشکلات و راهیابی به نظرهای صائب در حیطه زندگی فردی و اجتماعی همواره به سنت مشورت متوسل شده‌اند و حاکمان نیز افراد خردمند و فرزانه را به خدمت می‌گیرند تا از رای و اندیشه آنان برای رهایی از بن بست‌های سیاسی- اجتماعی و اداره امور بهره‌مند شوند.
همه نحله‌های فکری، مکاتب و ادیان جهان بر مشورت بین افراد و یا به شکل سازمان یافته‌تر بر شورا تأکید دارند و در دین اسلام نیز مکرر بر این امر تاکید شده‌است؛ اما مشورت سازمان یافته در امور عمومی و شکل‌گیری شوارها نیز سابقه‌ای کهن دارد.
در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز بر لزوم وجود شوراهای مختلف تصریح شده‌است، اما تدوین ساز و کار اجرایی آن تا دولت اول اصلاحات به تعویق افتاد و اولین دوره انتخابات سراسری شوراهای اسلامی کشور در هفتم اسفند سال ۱۳۷۷ با استقبال زیاد مردم در بیش از ۴۰ هزار حوزه انتخاباتی برگزار شد و در نهایت نزدیک به ۲۰۰ هزار نفر از منتخبان مردم برای اداره امور شهرها و روستاهای کشور به عنوان عضو شورای اسلامی شهر یا روستا برگزیده شدند.
شروع به کار شوراهای اسلامی از ۹ اردیبهشت سال ۱۳۷۸ و همزمان با پیام بنیانگذار انقلاب اسلامی در باره شوراها و با صدور پیام ویژه‌ای از سوی رهبر معظم انقلاب آغاز شد، امروز پس از گذشت ۲۱ سال از از آن نقطه آغازین، در آستانه شروع به کار ششمین دوره انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا هستیم.
در کنار انتخابات مجلس شورای اسلامی، خبرگان رهبری و ریاست جمهوری، انتخابات شوراهای شهر و روستا که به انتخابات محلی نیز شهرت دارد از مهمترین انتخابات کشور بویژه در مناطق قومی به شمار می‌آید.
مهمترین وظیفه این نهاد مدنی انتخاب شهرداران و دهیاران و برنامه ریزی برای مدیریت شهرها و روستاها است و در خلال ایفای این نقش‌ها اهرمی برای برآورده شدن بخشی از درخواست‌های مردمی هستند.
شوراها فرصت مطالبه‌گری شهروندان
یکی از دستاوردهای نظام جمهوری اسلامی ایران، استقرار نظام شورایی در شهرها و روستاها و در قالب نظام مردم سالار دینی است، نظام دینی ایران بر اساس کلام حق، پیوسته نظام شورایی را تبلیغ و مومنان را به شور و مشورت و خرد جمعی فراخوانده‌است.
استاد دانشگاه در استان بوشهر معتقد است: شوراهای اسلامی شهر و روستا به عنوان یکی از موارد مهم قانون اساسی و مطالبات مردم هر چند دیر هنگام، اما در دهه هفتاد با هدف استقرار نظام پارلمانی در کشور مستقر شد تا مردم با قدرت و توانایی بیشتری در اداره شهرهای خود مشارکت کنند.
محمد مظفری ادامه داد: شاید انتخاب شوراهای روستایی را بتوان نقطه عطف استقرار نظام شورایی در کشور دانست چرا که برکت‌های فراوانی مانند احیای مجدد روستاها، مدیریت مهاجرت روستاها به شهرها و آبادی و سرزندگی دوباره روستاها را به همراه آورد.
به یقین استقرار نظام شورایی درهمه شهرها و روستاها با همه گستردگی که دارند، در سال‌های نخست دشواری‌ها و آسیب‌هایی را در پی داشته است که لازم است، آسیب شناسی شود و همگان برای رفع نقاط ضعف آن اقدام کنند.
به گفته مظفری نظام پارلمانی شهرها هر چند با آسیب‌هایی همراه بوده‌است اما بستر مناسبی را برای مشارکت مردم در مدیریت شهری فراهم آورده‌است که نمی‌توان نادیده‌اش گرفت.
او معتقد است، نکته مهم و شایسته توجه در شوراها حضور نخبگان هر منطقه است، به طور یقین حضور افراد شایسته و نخبه راه را بر حضور نیروهای ناکارمد در مدیریت شهری و روستایی می‌بندد.
مظفری ادامه می‌دهد: در حقیقت می‌توان شوراهای اسلامی را بستر و فرصتی مناسب برای مطالبه‌گری شهروندان به شمار آورد و انفعال و مشارکت نکردن هر شهروند در نظام پارلمانی محلی یا شوراهای اسلامی فرصت را برای حضور افراد ناکارآمد در این عرصه مهیا کند.
فعال سیاسی و مدرس علوم سیاسی در دانشگاه‌های استان بوشهر می‌گوید: شوراها به عنوان نمایندگان مردم در مسائل اجرایی و مدافع حقوق آنها و کسانی که به دنبال حل و فصل امور جامعه شهری هستند می‌توانند تاثیرگذارترین حلقه مردم سالاری در جامعه به شمار آیند.
سید حسین جعفری ادامه داد: در گذشته اداره امور یک جامعه به صورت کدخدامنشی و یا از سوی برخی خوانین انجام می‌شد اما بعد از انقلاب اسلامی براساس قانون اساسی مردم بدون هیچ اجباری می‌توانند نمایندگان خود را از بین خود انتخاب کنند.
وی معتقد است: در این میان هر قدر مردم در عرصه انتخابات فعال‌تر عمل کنند نمایندگان آنان نیز واقعی تر خواهند شد براین اساس مردم نباید در تعیین تکلیف خود سهل انگاری کنند چون در این صورت کسانی بر سر کار می آیند که مطلوب نظر آنان نیستند.
شوراها باید مرکز تولید خرد جمعی باشد
شوراها از موضوع‌های جدید دوران معاصر نیست بلکه پدیده شورا در دین مبین اسلام از سابقه‌ای بیش از ۱۴۰۰ سال برخوردار است و قرآن کریم و روایت‌های بزرگان همواره بر آن تاکید و تصریح داشته است.
تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در کشور ما بهره‌گیری از خرد جمعی و نظر اکثریت افراد جامعه در تصمیم گیری و تصمیم سازی وجود نداشت یا محدود به مواردی جزیی می‌شد اما پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی در قانون اساسی به عنوان میثاق ملی، فصل هفتم با هفت اصل و اصول ششم و هفتم به موضوع شوراها اشاره شده‌است و بدین شکل با تاکید بر اهمیت پدیده شورا، مکانیزم قانونی و گام‌های عملی برای ورود مردم به عرصه‌های تصمیم گیری و تصمیم سازی فراهم آمده‌است و بدین شکل نهاد شورا در زمره ارکان نظام و اداره امور کشور قرار گرفت.
به گفته کارشناس مسائل سیاسی در استان بوشهر، براساس اصل ششم قانون اساسی، اداره امور کشور به اتکای آرای عمومی و انتخابات است و یکی از نهادهایی که از طریق انتخابات در اداره امور کشور انجام وظیفه می‌کند، شوراهای اسلامی شهر و روستا هستند.
جواد لقمان زاده می‌گوید: بدیهی است اداره، مدیریت و توسعه همه جانبه شهرها و روستاها باید متکی بر استفاده از ظرفیت و نظر عموم افراد جامعه باشد که این مهم با تشکیل نهاد شورا محقق می‌شود.
به عقیده او مشارکت مردم در تصمیم گیری و تصمیم سازی‌ها در قالب این نهاد عینیت می‌یابد و آرمان‌های اصیل انقلاب مبنی بر مشارکت مردم در عرصه تصمیم گیری حاصل می‌شود.
این کارشناسی مسائل سیاسی ادامه می‌دهد: مشارکت شهروندان ابزاری برای تقویت مدیریت جوامع و از شاخص‌های توسعه یافتگی است، تنوع و پیچیدگی مسائل مدیریت شهری و روستایی در عصر پیشرفت‌های تکنولوژیکی، در کنار معضلات و چالش‌های دیگر، مشارکت شهروندان در اداره شهر و روستا را ضروری می‌سازد.
لقمان زاده معتقد است: تقویت حس اعتماد و همدلی، بهبود توانایی‌های فردی، رشد شخصیتی شهروندان و اصلاح سبک زندگی افراد جامعه همه از پیامدهایی مشارکت شهروندان در اداره شهر و روستا است.
او می‌گوید: از نظر سیاسی این مشارکت به سبب بهره مندی از همه ظرفیت‌ها، توانمندی‌ها و استعدادهای مردم باعث رشد و تقویت اقتدار ملی که خود زمینه ساز رشد و پیشرفت است، می‌شود.
به گفته لقمان زاده، با توجه به کارکرد شوراها و نقشی که توسعه فرهنگی، اجتماعی، عمرانی و دیگر حوزه‌ها دارند باید مردم افراد با تخصص‌های مختلف را برای ورود به این نهاد انتخاب کنند و این مهم از طریق مشارکت پرشور مردم در انتخابات حاصل می‌شود.
وی تاکید کرد: قانونگذار باید ترتیبی اتخاذ کند تا بدون آنکه آسیبی به حق انتخاب مردم وارد آید، تنها افراد متخصص پای در این عرصه گذارند.
این کارشناس مسائل سیاسی گفت: باید زمینه برای ورود افراد متخصص به عرصه مدیریت شهری و روستایی فراهم شود و این افراد با ارائه برنامه‌های خود به مردم شرایطی را ایجاد کنند که مردم انگیزه لازم برای حضور در انتخابات را داشته باشند، در این صورت است که شورایی متشکل از کارشناسان حوزه‌های مختلف خواهیم داشت.
لقمان‌زاده اذعان می‌کند: با توجه به نقش شوراها در ریل‌گذاری توسعه فرهنگی، اجتماعی، آموزشی و عمرانی شهرها و روستاها و همچنین به سبب انتخاب شهروندان و دهیاران به عنوان بازوهای اجرایی مدیریت شهری، انتخاب افراد نالایق در شوراها باعث ایجاد خلل در مسیر پیشرفت و توسعه جامعه را به دنبال خواهد داشت.
او می‌گوید: به طور قطع، اگر چنین روندی استمرار یابد باعث نارضایتی مردم و سپس عدم مشارکت آنان در انتخابات و مدیریت شهری و روستایی خواهد شد که این موضوع با فلسفه وجودی شوراها در تعارض است.
سیاسی کاری آفت شوراها
این کارشناس مسائل سیاسی معتقد است: با توجه به بیانات رهبر معظم انقلاب انتخابات اگر با حضور پرشور مردم همراه شود، مایه آبروی نظام اسلامی، تقویت کشور و مصونیت بخشی در برابر توطئه ها و زمینه ساز ایران قوی خواهد شد.
لقمان زاده گفت: با توجه به شرایط بین المللی و با وجود مشکلات اقتصادی و معیشتی که به سبب تحریم‌های ظالمانه دشمنان با آن روبرو شده‌ایم، مشارکت حداکثری پیام وحدت مردم و حاکمیت را به دشمنان مخابره می‌کند و بدخواهان ایران اسلامی را نگران و آشفته می‌سازد.
او اظهار کرد: بین سیاسی کاری و داشتن اطلاعات سیاسی تفاوت اساسی وجود دارد، اعضای شورا ضمن آگاهی از مسائل اساسی و سیاسی کشور باید از ورود به جناح بندی‌های سیاسی در تصمیم‌گیری‌ها خود اجتناب کنند.
به گفته لقمان زاده، وارد شدن دسته بندی‌های سیاسی و حتی قومی و قبیله‌ای در تصمیم‌های شورا وقفه در تصویب و اجرای بسیاری از طرح‌های عمرانی، اجتماعی و آموزشی را به دنبال دارد و دود حاصل ازآتش تعارض منافع گروهی به چشم همه مردم می‌رود.
وی ادامه می‌دهد: به همین سبب مردم باید در انتخاب نمایندگان خود تخصص گرایی و برنامه محوری را جانشین انتخاب‌های سیاسی، قومی و طایفه‌ای کنند تا شاهد تحقق رسالت‌های تعیین شده برای شوراها باشیم.
این کارشناس مسائل سیاسی تاکید کرد: امید می‌رود افرادی که توانایی‌های لازم برای نمایندگی مردم در شوراهای شهر و روستا را در خود احساس می‌کنند پا به میدان انتخابات بگذارند و مردم هم با در نظر گرفتن برنامه‌ها و تخصص کاندیدها، با مشارکتی حداکثری دست به انتخاب شوراهای توانمند بزنند تا زمینه ساز توسعه و آبادانی شهرها و روستاها و به ثمر نشستن درخت انقلاب شوند.
شوراها مشارکت مردم در حاکمیت
مردم سالاری در جمهوری اسلامی ایران بر پایه مشارکت عمومی مردم اصالت پیدا می‌کند براین اساس، ۲ رکن حکومت الهی تحت ولایت فقیه و تجلی مردمی بودن در عرصه انتخابات مشروعیت بخش این نظام است.
با این نگاه رکن اساسی مشروعیت بخش انقلاب اسلامی که پیش رونده تمامی سیاست‌ها، آرمان‌ها و برنامه‌های جمهوری اسلامی ایران است بخشی از آن در کنار حضور سراسری مردم در انتخابات‌ها به عنوان عنصر محبوبیت بخش، تحکیم کننده و به عبارتی الزام آور خود را نشان می‌دهد.
یک دانش آموخته علوم سیاسی در بوشهر بر این باور است که در قالب رویدادهای انتخاباتی که براساس قانون اساسی هر ۲ سال یک بار در کشور شاهد هستیم، برنامه‌های راهبردی نظام در سطح‌های مختلف از طریق خواست عمومی تعیین می‌شود.
احمد بنافی معتقد است: مردم با انتخاب اعضای شوراهای شهر و روستا به نوعی در رویکردها، تصمیم گیری‌ها و مدیریت شهری و روستایی نقش آفرینی می‌کنند.
وی ادامه داد: حضور و مشارکت مردم در بالاترین تا پایین ترین سطح تصمیم گیری برای تعیین سرنوشت خود موهبتی است که به طور کامل در نظام مردم سالار جمهوری اسلامی تجلی پیدا می‌کند و به این وسیله مردم بنا به نظر خود تغییرات، اصلاحات، نوسازی‌ها و توسعه‌ها را در محیط پیرامونی خود حتی در روستاها رقم می‌زنند و در یک کلام مردم به این صورت در حاکمیت مشارکت دارند.
به گفته بنافی، هرچه حضور در عرصه انتخابات پررنگ‌تر و پرشورتر باشد وحدت، انسجام و اجماع در جامعه بیشتر و به این وسیله مردم به نوعی خود را در حاکمیت، حکومت، دولت و در مدیریت‌ها سهیم می‌بینند که این تقویت استحکامات درونی برای تصمیم گیری‌های مهم را به دنبال دارد و سبب افزایش اعتماد به نفس عمومی می‌شود .
او می‌افزاید: هر چه این استحکام، انسجام و اتحاد با حضور مردم بیشتر شود در عمل اعتماد به نفسی برای منتخبان و دست‌اندکاران به ارمغان می‌آورد که در پیش برد امور و برنامه‌ها تاثیری شایان دارد.
این کارشناس مسائل سیاسی ادامه می‌دهد: اگر انتخاب‌ها خوب، شایسته و براساس مولفه‌ها و شاخصه‌ها شایسته سالارانه، کارآمدی و تعهد باشد به سمت آرمان‌ها و قله‌های افتخار حرکت می‌کند و در پس آن مشکلات و موانع موجود در لایه‌ها و در حوزه‌های مختلف اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی حل می‌شود.
حضور گسترده و انتخاب اصلح خنث کننده ترفندهای دشمنان
به گفته بنافی بر این اساس برای عبور از سختی‌ها و مشکلات حضور پرشور مردم به عنوان یک مبنای اولیه در انتخابات‌ها و انتخاب اصلح ضروری و مهم است.
بنافی با تاکید براینکه در انتخابات محلی توجه به تخصص افراد ضروری و مهم است می‌گوید: شوراهای اسلامی شهر و روستا محل تجمیع عقلا و کار آنها مدیریت کلان شهری است و افرادی می‌توانند پیش برنده نیاز و مشکلات مردم در حوزه روستایی وشهری باشند که در کنار کارهای اداری تخصص لازم را داشته باشند.
این کارشناس مسائل سیاسی این را هم اضافه کرد که تخصص و تعهد لازم و ملزوم یکدیگرند و نبود هریک از این مولفه‌ها سبب به خطا رفتن افراد می‌شود.
به عقیده او در زمینه شناخت میزان تعهدمندی داوطلبان، مردم نیازمند نگاه عمیق تری هستند که رجوع به نظر نخبگان و مشورت می‌تواند راه انتخاب را برای آنها روشن‌تر سازد.
به گفته بنافی یکی از سیاست‌های جبهه استکبار ایجاد شکاف بین حاکمیت و مردم و دوقطبی سازی جامعه است و روایت سازی برای این جداسازی ها در انتخابات تبلور می‌یابد.
به بیان او دشمن در تلاش است انتخابات را بی تاثیر، بی فایده و مهندسی شده به مردم القا کند و با سیاست فریب کاری مبتنی بر جنگ روانی و ادراکی افکار عمومی را به سمت حضور نیافتن در صحنه انتخابات تشویق می‌کند.
بنافی هدف از این اقدام خصمانه را اینطور بیان می‌کند: در این مسیر دشمن همواره به دنبال از بین بردن انسجام ملی است تا منتخبان از پشتوانه قوی مردمی بی نصیب باشند و به این وسیله سیاست‌های نظام از پیشرفت بازماند.
این دانش آموخته علوم سیاسی گفت: خواست جبهه استکبار این است که بین مردم و حاکمیت شکاف اندازد تا مبادا از بستر این هم افزایی وحدت، انسجام، مشارکت مردمی در پیشبرد برنامه‌های کلان نظام تحقق یابد.
بنافی تاکید می‌کند: مردم اگر می‌خواهند در مواجه با دشمن متحد باشند، حضور پرشور در عرصه انتخابات و انتخاب فرد اصلح که منجر به تصمیم‌گیری‌های شجاعانه و خرد ورزانه می‌شود، بهترین راه است.
انتخابات ششمین دوره شوراهای اسلامی شهر، روستا و عشایر همزمان با سیزدهمین دوره رئیس جمهوری، دومین میان دوره‌ای پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری و نخستین میاندوره‌ای یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی ۲۸ خردادماه ۱۴۰۰ برگزار می‌شود.
///ایرنا
