بررسی فصل مشترک روابط ایران و مغولستان در کتاب «آثار موزه ایلخانی»
به گزارش ایرنا متن این کتاب چهارزبانه به زبان‌های فارسی، انگلیسی، مغولی و اویغوری منتشر شده و به عقیده «ناصر دبیر»، نگارنده آن، می‌تواند به عنوان سفیر فرهنگی ایران در اروپا، محققان و گردشگران مغولی و اروپایی را به ایران و مراغه هدایت کند.
این کتاب که برخی‌ها چاپ آن را پیش‌زمینه‌ای برای خواهرخواندگی «مراغه» و «اولان‌باتور» به شمار می‌آوردند، به مقدمه «سیداحمد محیط طباطبایی»، رئیس کمیته ملی موزه‌های ایران (ایکوم) و پیام‌هایی از مدیران دو سازمان مردم‌نهاد ایرانی و مغولی آراسته شده است.
این کتاب چه نسبتی با مسائل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی امروز کشور دارد؟
نگارنده این کتاب در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا می‌گوید: این اثر با همکاری دو سازمان مردم‌نهاد ایرانی انجمن تاریخ‌پژوهان در مراغه و مرکز مطالعات تاریخی امپراطوری مغول در مغولستان تهیه شده است و دو کشور به علت اشتراکات عمیق سیاسی و فرهنگی و تأثیر و تأثری که بر همدیگر داشتند، دارای تاریخ مشترک هستند و امروزه روابط شان به علت ارتباطات مشترک تجاری دارای اهمیت است.
به گفته «ناصر دبیر»، امروزه هر دو کشور ایران و مغولستان به صلح جهانی اعتقاد راسخ دارند و کارکرد این کتاب می‌تواند به ارتباطات فرهنگی دو کشور عمق ببخشد.
وی همچنین این را هم مورد تاکید قرار می‌دهد که برخی‌ها در آیین اطلاع‌رسانی پایان تولید محتوای کتاب، موضوع خواهرخواندگی مراغه و اولان‌باتور را مطرح کردند، موضوعی که می‌تواند راه دیپلماسی فرهنگی بین دو کشور را در سطح وزارت امور خارجه یا پارلمانی باز کند.
این کتاب به درد چه کسانی می‌خورد؟
این کتاب به معرفی تخصصی و ارائه اطلاعات عمیق از آثار دوره ایلخانی ایران می‌پردازد و می‌تواند برای استفاده محققان، دانشجویان، گردشگران و علاقه‌مندان آثار و اسناد تاریخی مفید باشد چون در این کتاب به روایت متنی از تاریخ اکتفاء نشده بلکه روایت تاریخ دوره دوم حضور مغول‌ها در ایران به آثار و اشیای تاریخی پیوند خورده است.
به عقیده نگارنده، در این روش با روایت تاریخ از طریق اشیاء و اسناد مستند و معتبر تاریخی، پیام گذشتگان به نسل حاضر و آینده راحت‌تر منتقل می‌شود و به طور طبیعی روش درک و فهم از تاریخ گذشته، واقع‌بینانه و منصفانه‌تر است.
تولید محتوای این کتاب چهار سال پیش به پایان رسیده و هزار نسخه از آن در مغولستان چاپ و به دست رئیس‌جمهوری این کشور رونمایی و به مرجع دانشگاهی مغولستان تبدیل شده است.
علاوه بر آن هزار نسخه دیگر در ترکیه چاپ و در مراکز علمی و سفارتخانه‌های اروپا توزیع شده است بنابراین یکی از کارکردهای دیگر این کتاب می‌تواند هدایت محققان و گردشگران مغولی و اروپایی به ایران و مراغه باشد.
علاوه بر آن در ایران هم این کتاب می‌تواند یکی از منابع قابل اتکا در موضوع معرفی دوره ایلخانی، مراغه و موزه مراغه قلمداد گردد و بعد دیگر این کتاب چندزبانه بودن آن است که می‌تواند برای آموزش دانشجویان و زبان‌آموزان زبان‌های انگلیسی و مغولی مورد بهره‌برداری قرار گیرد.
این کتاب به چه سئوال‌هایی پاسخ می‌دهد؟
مهم‌ترین سوالی که این کتاب به آن پاسخ می‌دهد این است که تهاجم سیاسی و فرهنگی بر کشور ایران با پشتوانه عمیق سیاسی و فرهنگی، کارگر نبوده است و معلوم می‌کند با وجود غلبه کامل قوم مهاجم به کشورمان و تسلط کامل آنان بر این سرزمین، پیروزی نهایی با ایران بوده و این مغول‌ها بودند که تحت تأثیر فرهنگ، سیاست و تدابیر حضور دانشمندان ایرانی در دستگاه آنان، تغییر کرده‌اند.
سئوال دیگری که این کتاب به آن پاسخ می‌دهد وجه دومی از چهره مغول‌ها را معلوم می‌کند که با وجه اولیه چهره مغول‌ها کاملاً متفاوت بوده است و در چهره دوم مغول‌ها بانی رستاخیز مجدد معماری اسلامی بودند که با رصدخانه مراغه آغاز شده و زمینه‌ای را به وجود آورده که موجب رونق هنرها و صنایع بومی ایران شود و در این کتاب به آثار برجا مانده از هنر و صنایع این دوره پرداخت شده است.
چه مسایلی در این کتاب مطرح شده است؟
این کتاب در ۶ فصل تهیه شده که فصل اول آن به مقدمه و شناخت منظر فرهنگی مراغه در گذشته‌های تاریخی و دوره‌ای که پایتخت ایران اختصاص یافته و به ترسیم چشم‌انداز فرهنگی مراغه در عصر حاضر با عنوان «شهرموزه» پرداخته است و در فصل‌های دیگر به شرح مجموعه سکه‌ها، مجموعه سفال، بخش فلز، بخش شیشه و بخش کتابت موزه مراغه پرداخت شده است.
ایده تازه کتاب چیست؟
این کتاب با همکاری سازمان مردم‌نهاد مغولی به زبان‌های انگلیسی و مغولی جدید و قدیم(اویغوری) ترجمه شده و تمام متن کتاب به زبان‌های فارسی، انگلیسی، مغولی و اویغوری منتشر شده است که در نوع خود بی‌نظیر بوده و تلاش بر این بوده است که نتیجه اثرگذاری آثار فرهنگی، هنری موزه مراغه به ایران محدود نشود و در مغولستان و جهان گسترش یابد تا شاید موجب هدایت گردشگران به ایران و مراغه گردد.
نویسنده و عوامل کتاب را بشناسیم
نویسنده این کتاب «ناصر دبیر»، فارغ‌التحصیل مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی کشور، رئیس موزه ایلخانی مراغه و دبیر کارگروه ایلخانی انجمن تاریخ‌پژوهان مراغه است و این کتاب را با تجمیع و جمع‌بندی چندین مقاله ارائه شده در دانشگاه‌های معتبر کشور نظیر دانشگاه تبریز، هنر اسلامی، خواجه‌نصیر، فرهنگستان هنر و شهید بهشتی به رشته تحریر در آورده است.
دکتر محمد نوروزی، مترجم انگلیسی آن از ایران، «سرن بایام باسورن» مترجم مغولی آن از مغولستان، «سیامک جاوید» عکاس آن از ایران، «محمد شهریاری» از ایران و الهه حبیبی از انگلستان ویراستار فارسی و «آنابل بویر» از استرالیا و «هریت فیلیپس» از انگلستان ویراستار انگلیسی هستند.
همچنین «نارانتویا»، «نیامابادراچ» و «بدرال» از مغولستان ویراستار مغولی و «مونخ بولد» طراح از مغولستان در انتشار این کتاب نقش داشته‌اند؛ ناشر مغولی این کتاب سازمان مطالعات تاریخی امپراطوری مغول و ناشر ایرانی آن نیز خود مؤلف بوده است.
این کتاب در ۳۹۶ صفحه مصور و رنگی در قطع خشتی بزرگ چاپ شده و با همکاری دو دستگاه دولتی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان‌شرقی و دانشگاه مراغه تهیه شده است.
به گزارش ایرنا کتاب «آثار فرهنگی، هنری موزه ایلخانی ایران-مراغه» به معرفی تخصصی دوره‌ای از تاریخ ایران می‌پردازد که مراغه به عنوان پایتخت حکومت ایلخانی انتخاب و جریان حضور مغول‌ها در ایران دگرگون شده و رویکرد جهان‌داری جایگزین روحیه جهان‌گیری و روح سازندگی جایگزین رویه ویرانگری مغول‌ها در جانب غربی امپراطوری آنها شده است.
از آن دوره می‌توان به دوره دوم حضور مغول‌ها در ایران یاد کرد که ۱۰۴ سال دوام داشته و کاملاً با دوره اول که از لحظه شکل‌گیری قوم مغول تا رسیدن آنها به مراغه که نیم قرن بوده، متفاوت است.
این کتاب ساعت ۱۶ فردا، سه‌شنبه با حضور برخی از چهره‌های فرهنگی کشورمان در سالن نمایش دانشگاه مراغه رونمایی، و تصاویر آن به صورت زنده از صفحه اینستاگرام ایرنای دفتر مراغه به نشانی «irna_maragha» پخش می‌شود.
///ایرنا
