پیاده سازی مهندسی ارزش

با نگاهی گذرا به خصوصیات اجرای پروژه های کلان شهری همچون پیچیدگی بالا، تعدد ذینفعان، هزینه و زمان زیاد، درگیر بودن دستگاههای اجرایی متعدد و … می توان دریافت که حل تمامی مسائل فوق کاری بسیار دشوار و طاقت فرسا برای مدیران شهری است.

شهریار تبریز / محمد جام کسری*:  این امر، متولیان شهرها را به سمت استفاده از روش هایی برده تا ضمن بالا بردن افزایش رضایت شهروندان، بتوانند با پایین ترین هزینه، بالاترین کارکرد را از نتایج فعالیت های خود بگیرند.
بررسی بسیاری از روش های مواجهه با این مسائل می توان نشان می دهد که آنان جهت حل این مشکلات صرفاً هزینه نکرده اند، بلکه با استفاده بهینه از شرایط موجود توانسته اند بر مشکلات پیش روی خود در پروژه های کلان شهری فائق آیند. یکی از روش هایی که توانسته است نگاه مدیران شهری کلانشهرهای جهان و حتی مدیران کلانشهرهای ایران را به خود جلب کند استفاده از تکنیک «مهندسی ارزش» در پروژه های شهری است که توانسته ضمن ثابت نگه داشتن و یا کاهش هزینه ها موجب افزایش کیفیت پروژه ها شود.
مهندسی ارزش روشی سیستماتیک و مبتنی بر خلاقیت و کارگروهی برای حل مسئله، کاهش هزینه و بهبود عملکرد و ارتقای کیفیت پروژه ها است که از زمان شکل‌گیری تفکر اولیه تا مرحله طراحی، اجرا و سپس راه اندازی و بهره‌برداری پروژه انجام می‌شود و به عنوان یکی از کارآمدترین و مهم‌ترین روش‌های اقتصادی در عرصه فعالیت‌های مهندسی شناخته می شود.
هدف مهندسی ارزش، زمان کمتر برای رسیدن به مرحله بهره ‌برداری بدون افزودن بر هزینه‌ها یا کاستن از کیفیت کار است و اعتقاد دارد که با توجه به گذر زمان و تغییر شرایط در پروژه همواره امکان بهبود در وضعیت موجود طرح وجود دارد.
لذا مهندسی ارزش ضمن اینکه به تمام اجزای طرح توجه می‌کند، هیچ بخشی از کار را قطعی و مسلم نمی‌داند و همواره به دنبال گسترش بستر بهبود طرح و همچنین امکان کاهش هزینه های غیرضروری از طریق بررسی همه جانبه اطلاعات، همکاری تیمی با گستره دانش و تخصص وسیع، شکستن ساختارهای فکری موجود، گذر از روش های عادی حل مسئله و نهایتاً ارائه ایده های خلاقانه و راه گشا برای حصول بهبودی غیرقابل تصور در طرح است.  
در ایران، مهندسی ارزش اولین بار در سال ۱۳۷۹ در متن قانون برنامه سوم توسعه مورد توجه قرار گرفت و در ادامه معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور نیز نخستین بار در مرداد ماه همین سال، مهندسی ارزش را به طور رسمی وارد نظام فنی و اجرایی کشور کرد. سال ۱۳۸۶ اولین سالی بود که در قانون بودجه سالانه کشور، بر پیاده سازی مهندسی ارزش بر روی پروژه های بالای ۱۰۰ میلیارد ریال تاکید شد.
تاثیر اجرای مهندسی ارزش بر روی پروژه ها موجب شد تا در این دهه دستگاههای حاکمیتی و اجرایی کشور، هر یک با وضع دستورالعمل ها و قوانین مرتبط با مهندسی ارزش، ااجرای آن را بر روی پروژه­های خود لازم الاجرا کنند.
در حال حاضر نیز بسیاری از کلانشهرهای کشور از جمله شهرداری ها در برخی از پروژه های خود از مهندسی ارزش استفاده کرده و حتی نظام نامه ها و دستورالعمل­های به کارگیری مهندسی ارزش را در حوزه تحت نظرشان به تمامی زیرمجموعه های خود ابلاغ کرده اند.
اخیراً نیز سازمان برنامه بودجه کشور در خرداد ماه سال ۱۳۹۹، “شرح خدمات مهندسی ارزش در برنامه ریزی، پایش و ارزیابی طرح ها و پروژه ها” را به تمامی دستگاههای اجرایی کشور ابلاغ کرده است.  
در این راستا، شهرداری تبریز نیز در برنامه راهبردی- عملیاتی خود(۱۴۰۲-۱۳۹۸)، «مهندسی ارزش» را به عنوان یکی از روش های مدیریت در پروژه های فنی و عمرانی خود در دستور کار خود قرار داده و “در ماده ۷۸ برنامه موظف شده در چارچوب دستورالعمل ‌های مربوطه نسبت به پیاده ­سازی مهندسی ارزش در پروژه­های کلان و یا تأثیرگذار عمرانی اقدام کند. ”
……………………………
*کارشناس برنامه ریزی اداره کل برنامه و بودجه شهرداری تبریز
/ شهریارنیوز