سرخوشی به قیمت جان

سرخوشی به قیمت جان هر چند گسترش شهرنشینی و تکنولوژی‌های آن موجب تسهیل زندگی مردم شده و به عنوان نمونه تولید اقلام دارویی متعدد تحولاتی شگرف را در حوزه درمان و تسکین بیماری های مختلف ایجاد کرده اما عوامل متعددی دست به دست هم داده است تا مصرف برخی داروهای خاص در بین عموم به ویژه جوانان ترویج یابد.
برخی بر این باورند که مصرف همین داروهای خاص و در زمره واحد آن ترماول هیچ عوارضی ندارد و می توانند بدون دغدغه آن را مصرف و برای فعالیت های بیشتر انرژی داشته باشند، این در حالی است که متخصصان امر هشدار می دهند و دسترسی راحت به این دارو و مصرف بی رویه آن در بین جوانان عواقب خطرناکی به دنبال دارد چرا که ترک آن بسیار دشوار و نیازمند قرار گرفتن مدت زمان زیادی تحت درمان و نظر است.
مهدی ۳۷ ساله از جمله افرادی است که ادعا می کند به دلیل نوع شغل خود مجبور بود در شیفت های شب که مشغول به کار در کارخانه ای بود برای برای رفع بیخوابی و از همه مهمتر سرخوشی ترمادول مصرف کند.
وی در این ارتباط گفت: حدود یکسال به مصرف این نوع ماده اعتیاد پیدا کردم، هر چند اطلاعاتی در مورد عوارض آن دشتم، اما  به توصیه دوستانم به این کار اقدام کردم.
او اضافه کرد: پس از مدتی برای حس بیشتر سرخوشی تصمیم گرفتم این دارو را در دوز بالایی مصرف کنم، که همین مساله مشکلاتی را ایجاد کرد چرا که کارم به بیمارستان کشیده شد، به طوریکه تا پای مرگ پیش رفتم، اما پزشکان نجاتم دادند.
وی ادامه داد: ترک اعتیاد این دارو بسیار سخت است، هر چند تحت نظر متخصص هستم.  
ترامادول که به نام‌های تجاری ترامال، ترامد و بایومادول نیز شناخته می‌شود، یک داروی مسکن شبه تریاک است و گاهی برای تسکین دردهای متوسط تا شدید تجویز می‌شود.
این دارو  یک آگونیست (تحریک‌کننده) برای سیستم نورآدرنرژیک و سروتونرژیک بوده و موجب افزایش آزادسازی سروتونین می‌شود.
بر این اساس خاصیت تسکین درد در ترامادول حدود ۱۰ برابر ضعیف‌تر از مرفین است اما با این وجود نباید فراموش کرد که ترامادول حالت سرخوشی (نشئگی) برابر با مورفین ایجاد می‌کند که در تسکین درد موثر است.
متخصصان امر با هشدار به روند مصرف بی رویه این نوع دارو معتقدند که برخی گروه های سنی به ویژه جوانان با آگاهی به سراغ این نوع دارو می روند و برخی ها نیز به دلایل مختلفی به آن اعتیاد پیدا می کنند، بی آنکه از عوارض مخرب و خطرناک آن باخبر باشند و در نهایت به لحاظ جسمی و روانی در شرایط بحرانی قرار می گیرند.  
علی ۲۶ ساله دانشجو که سابقه مصرف این نوع دارو را دارد گفت: بطور معمول من و چند تن از دوستانم به ویژه در امتحانات آخر ترم و یا حتی برای سرخوشی بیشتر ازاین نوع دارو مصرف می کردیم، هر چقدر زمان می گذشت علاقه مندی و گرایشم به استفاده از آن بیشتر می شد، تا اینکه پس از مدتی به آن وابستگی شدیدی پیدا کردم.
وی اضافه کرد: ادامه همین روند موجب شد که اعتیاد به مصرف ترمادول داشته باشم، بطوری که دوز مصرفی را افزایش دادم، بی آنکه از عواقب ان مطلع باشم.
این دانشجو خاطر نشان کرد:  مصرف مستمر این دارو باعث شد که با وضعیت بد به بیمارستان مراجعه کنم و اکنون نیز تحت نظر پزشک متخصص برای ترک این اعتیاد هستم.

ترامادول عوارض جدی روحی، روانی دارد
رییس انجمن داروسازان استان زنجان نیز در این ارتباط گفت: مصرف مداوم داروی ترامادول به وابستگی جسمی و روانی یا فقط وابستگی روانی در افراد منجر می شود که متاسفانه این موضوع از سوی مصرف کنندگان کمتر مورد توجه قرار می گیرد.
دکتر مهدی بیگدلی افزود: ترامادول یک داروی ضد درد شبه مخدر است که در درمان دردهای شدید که سایر داروهای مسکن تاثیر گذار نیستند، مانند، جراحات، بیماران سرطانی و دردهای دیگر کاربرد دارد.
وی اظهار داشت: متاسفانه در سال های اخیر سوء مصرف ترامادول در ایران بویژه در میان جوانان و حتی در قشر دانشجو شیوع قابل ملاحظه ای یافته و همچنین در افراد با سابقه سوء مصرف مواد روانگردان و موادمخدر نیز دیده می شود.
بیگدلی خاطرنشان کرد: سابقه مصرف سیگار و تجربه مصرف مواد مخدر از مهمترین عوامل مرتبط با سوء مصرف ترامادول در بین دانشجویان است و موضوعی که باید به آن توجه داشت این است که بروز وابستگی و اعتیاد به این نوع دارو در صورت مصرف منظم درمدت یک ماه رخ می دهد.
وی، عوارض مصرف دارو با دوزهای درمانی را شامل تهوع، سرگیجه، خواب آلودگی، ضعف، خشکی دهان و یبوست، عوارض قلبی، مشکل تنفسی، اضطراب و بیقراری ذکر کرد و گفت: شکل و میزان مصرف دارو در شدت عوارض دخیل است.
این داروساز ادامه داد: مصرف دوز بالای ترامادول یا مصرف همزمان با الکل یا داروهای اعصاب و روان و مصرف توام با موادمخدر و روانگردان موجب بروز علایمی از قبیل کاهش سطح هوشیاری، تشنج، مشکل در تنفس و افزایش فشارخون می شود.
وی تاکید کرد: این عوامل موجب شده که ترامادول جزو داروهای تحت کنترل در نظام دارویی کشور رده بندی شود و هم اکنون در داروخانه ها تنها درقبال نسخه معتبر پزشک و به میزان کنترل شده عرضه می شود که دانشگاه های علوم پزشکی نیز نظارت دقیقی بر توزیع این دارو دارند.وی بیان کرد: متاسفانه ترامادول و همچنین اشکال غیرمجاز و قاچاق دارو که دارای عوارض بسیار زیادی هستند، در فروشگاهها توسط افراد سودجو و با عناوین دروغین داروی ترک اعتیاد یا داروی تقویت قوای جنسی به مصرف‌کنندگان بویژه قشر جوان عرضه می‌شود.
رییس انجمن داروسازان استان زنجان ادامه داد: مهمترین اصل در ارتباط با مبحث اعتیاد به انواع دارو پیشگیری بوده و ارائه راهکارهایی مانند آموزش جامع و صحیح به گروه های سنی در خطر مثل نوجوانان، جوانان، آموزش والدین، مدرسان، مربیان آموزشی، کنترل مراکز توزیع غیر مجاز دارو جهت عدم دسترسی آسان به دارو ضرورت دارد.
وی اضافه کرد: گاهی داروهای بسیار خاص از قبیل ترمادول که اغلب برای تسکین دردهای بسیار شدید از سوی پزشک و یا متخصص مربوطه تجویز می شود به هیچ عنوان عرضه نمی شود.
بیگدلی افزود:  فراهم شدن و دسترسی راحت بیمار به این نوع داروها می تواند مورد مصرف دیگران قرار بگیرد که استفاده خودسرانه آنها تبعات ناخوشایندی بدنبال دارد.وی اضافه کرد : بنابر این سوء استفاده دارویی با عنوان های مختلفی از قبیل داروهای سرخوشی آور در داروخانه های استان و در مقایسه با سال های گذشته بسیار کمتر شده و تهیه آن فقط با تجویز پزشک و یا متخصص مربوطه امکانپذیر است.
این مسؤول ادامه داد: استفاده از راههای درمان مناسب و بدون خطر درد شدید در بیماران، استفاده از مشاوره روانشناس یا روانپزشک در درمان مشکلات جنسی بجای مصرف نابجای ترامادول از دیگر مواردی است که باید به آن توجه کرد.به گفته این دارو ساز، مصرف خودسرانه ترامادول عوارض جدی روحی، روانی، جسمی و اجتماعی برای فرد به دنبال دارد که این در اشکال مختلف قرص، کپسول و آمپول است.

دولت بر توزیع ترمادول نظارت جدی دارد
این دارو ساز ادامه داد: طی ۱۰ سال گذشته دولت بر روند تولید و توزیع داروی ترامادول نظارت داشته و حتی بر داروخانه ها نیز کنترل های لازم انجام می گیرد.
بیگدلی افزود: بر این مبنا شرکت های توزیع کننده دارو موظف هستند به معاونتهای غذا و داروی دانشگاههای علوم پزشکی گزارش ارائه کنند که چه میزان بسته های تراماول به داروخانه توزیع کرده اند.
وی اضافه کرد: به این مهم باید توجه داشت که داروخانه ها و پزشکان نیز نسبت به تجویز این دارو و خطرات ناشی از آن آگاه و توجیه هستند چرا  که این دارو صرفا به عنوان مسکن در مواقع خاص نظیر دردهای سنگ کلیه و حاد که مسکن های عادی کارآیی ندارد، تجویز می شود.
رییس انجمن داروسازان استان زنجان ادامه داد: از طرفی داروخانه های این استان به دلیل حساس بودن این دارو و نداشتن منفعت اقتصادی هرگز به خرید و عرضه این دارو وارد نمی شوند، هر چند ممکن است داروخانه ای خارج از ضوابط آن را عرضه کند که در مجموع این تخلفات کمتر از ۲ درصد است.
وی اظهار داشت: عرضه ترامادول بدون نسخه در داروخانه های این استان ممنوع بوده و بررسی ها نشان می دهد بیشتر این نوع دارو از طریق عطاری ها و یا سوپرمارکت ها در اختیار مشتریان خود و از طریق راه های مختلف در دسترس قرار می گیرد.
بیگدلی افزود: در زمان حاضر بازرسی معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی این استان نیز با حساسیت بیشتری در این حوزه نظارت دارد.
به گفته وی، این نوع دارو خط قرمز داروخانه های استان است و در صورت بروز تخلف داروخانه ای مبنی بر عرضه غیر قانونی برخوردهای لازم انجام می گیرد.
ترمادول خاصیت ضد افسردگی دارد
مدیر گروه روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی استان زنجان ادامه داد: اعتیاد به مواد مخدر و سوء مصرف دارویی علاوه بر زیان های جدی و خطرناک جسمی، مشکلات عدیده اجتماعی و اقتصادی و هدر رفتن سرمایه های کلان مادی کشور ها را به دنبال دارد.
دکتر مینا شعبانی افزود: ترامادول یک داروی مسکن شبه تریاک و یک نوع اپیویید است که مصرف خودسرانه این دارو موجب وابستگی روانی و جسمی شبیه اعتیاد به تریاک می شود و از طرفی این دارو به علت خاصیت سرخوشی و ضد افسردگی به شدت مورد سوء مصرف قرار می گیرد.  
وی اضافه کرد: در زمان حاضر ترمادول دارویی با جذبه زیاد در بین عموم به ویژه جوانان ترویج یافته و از طرق مختلف در دسترس آنان قرار می گیرد بدون  آنکه به عوارض مخرب ناشی از آن فکر کنند.
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی استان زنجان ادامه داد:  متاسفانه ترک مصرف این نوع دارو بسیار دشوار بوده می توان گفت عوارض روانی این دارو مانند بر مواد مخدر تریاک و یا هروئین است.
وی اظهار داشت: مصرف ترامادول موجب وابستگی روانی و جسمی شبیه اعتیاد به تریاک می شود که با قطع ناگهانی دارو علائم اضطراب، تعریق، بی‌خوابی، تهوع و لرز، اسهال، درد عضلانی، نشانگان پای بی‌قرار، ترس و بی‌قراری، گُرگرفتگی و گزگز پاها پیش می‌آید.
این  استاد دانشگاه تاکید کرد: داروی ترامادول به علت خاصیت سرخوشی، نشئگی و ضدافسردگی به شدت مورد سوءمصرف قرار می‌گیرد و اغلب در میان جوانان این مخدر بی‌خطر فرض شده و خطر اعتیاد به آن در نظر گرفته نمی‌شود.
وی با اشاره به اینکه این نوع دارو به دلایل مختلفی مورد مصرف قرار می گیرد، اضافه کرد: برخی به دلیل رفع دردهای شدید که توسط پزشک تجویز شده، برخی نیز از سر کنجکاوی، برای سر خوشی و شب بیداری که عمدتا در بین مردان دیده می شود، مورد مصرف قرار می دهند که به تدریج  اعتیاد پیدا می کنند.
شعبانی افزود: هر چند داروخانه ها در عرضه این نوع دارو سخت گیرانه عمل می کنند، اما امکان تخلف از سوی برخی داروخانه ها وجود دارد و بررسی ها نشان  می دهد که این نوع داروی خاص توسط عطاری ها و حتی سوپرمارکت ها در دسترس مشتریان قرار می گیرد.
وی  با بیان اینکه متاسفانه شرایط اقتصادی و اجتماعی حاکم بر کشور موجب شده بسیاری بر مصرف این نوع دارو گرایش داشته باشند، اظهار داشت: عوامل  متعددی در ترویج و مصرف این نوع داروی مخدر کشور دخالت دارد که نمی توان فقط یک عامل اصلی را ذکر کرد.
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی استان زنجان به نقش نظارتی خانواده ها در این ارتباط اشاره کرد و گفت: وجود فضای سختیگرانه، آسان، ترکیبی از هر 2 و یا بطور کامل آزاد می تواند مشکلاتی را در  امور تربیتی فرزندان ایجاد کند و در این میان نظارت های کنترل شونده و ایجاد جوی صمیمی بین والدین و فرزند می تواند از بروز چنین مشکلاتی پیشگیری کند.

۳۷ درصد افراد جامعه  خود سرانه دارو مصرف می کنند
یک جامعه شناس نیز با اشاه به اینکه مواد مخدر محدود به مواد مخدرهای سنتی نیست، بلکه روانگردان ها، قرص و داروها را نیز شامل می شود، گفت: بر اساس مطالعه ستاد مبارزه با مواد مخدر مصرف هر نوع دارو و یا قرص که بدون تجویز پزشک و یا متخصص انجام گیرد، مشکلاتی ایجاد کرده و  می تواند پس از مدتی به اعتیاد تبدیل شود.
یوسف بیانلو افزود: در زمان حاضر مصرف ریتالین به ویژه ترمادول در بین افراد به خصوص نوجوانان و جوانان دیده می شود و طبق آمارهای ارائه شده بیش از ۳۷ درصد افراد جامعه از داروهایی همانند داروهای یاد شده بصورت خود سرانه مصرف کرده اند.
وی اضافه کرد: عوامل مختلفی در مصرف این داروها در بین گروههای سنی مختلف دخالت دارد که از جمله آن می توان به ناآگاهی مردم و فقر دانش، باورهای غلط و مشکل فرهنگی، خلاء ناشی از نبود تفریحات و سرگرمی های سالم اشاره کرد.
این جامعه شناس خاطرنشان کرد: نبود همین تفریحات کافی موجب می شود گروههای مختلف برای پر کردن اوقات فراغت خود و تخلیه هیجانات اجتماعی از راه های تصنعی نسبت به مصرف این نوع داروها  مبادرت کنند.