حسن عبداللهی: تبریز شهر اولین‌ها، شهری که روزگاری توسعه‌یافته‌ترین شهر ایران پسوند و پیشوند اسم آن بود، سرانجام پس از ماه‌ها کش و قوس و بلاتکلیفی چند ماهی می‌شود که صاحب کلیددار شده و با پایان بازی‌های انتخابی شورای یکدست شهر، گوی پنجاه و هشتم کلیدچی تبریز به نام «یعقوب هوشیار» از کیسه شورانشینان بیرون آمد.
هر چند این انتخاب نیز مانند بسیاری از انتخابات و انتصابات این بلاد خالی از حرف و حدیث نبود و حواشی ریز و درشتی مطرح شد، اما سرانجام هوشیار با سوابقی از جمله شهردار مناطق ۵ و ۱۰ تبریز، حضور در مجموعه مدیریتی عتبات عالیات کشور و البته سکانداری شهرداری منطقه ۱۸ تهران، این بار به عنوان شهردار تبریز و البته با اقبال نسبی افکار عمومی به این شهر بازگشت تا شاید کلیدداری در حد و قواره نام تبریز مستأجر کاخ! شهرداری شود.
به هر تقدیر هوشیار در حالی شهردار تبریز شده که شهر اولین‌ها با مشکلات عدیده و ریز و درشت مدیریت شهری دست به گریبان است، از تعطیلی و سرگردانی پروژه‌های عمرانی گرفته تا حتی وضعیت نابسامان تنظیف و آسفالت معابر و خیابان‌ها که صدای اعتراض همه را بلند کرده و البته شهردار جدید نیز با برنامه‌ای پر و پیمان به میدان آمده و با ارائه پنج راهبرد کلان و تدوین ۱۴ محور اصلی برای تحقق این اهداف و راهبردها، وعده داده که مردم تبریز در آینده‌ای نزدیک نتیجه ملموس تغییر و تحولات در مدیریت شهری را شاهد خواهند بود.
نکته قابل تأمل در این میان اما طرح کلیدواژه‌هایی خاص در سخنان و اظهار نظرهای مدیران مدیریت شهری جدید تبریز است، کلید واژه‌هایی مانند خودزنی و خودتحقیری که هوشیار نیز در نشست اخیر خود با اصحاب رسانه از آن برای نقدِ نقدهای رسانه‌ای استفاده کرد و گفت: «هر چند از انتقاد سازنده و صریح استقبال می‌کنیم اما نباید به این بهانه خودزنی و هر مشکلات و مورد کم اهمیتی را به یک چالش تبدیل کنیم.»
البته که به دور از انصاف خواهد بود اگر به اجرای بیش از ۱۴۰ طرح و پروژه شهری در دوره ۹ ساله حضور این مدیر جوان در بدنه شهرداری و مدیریت مناطق ۱۰ و ۵ تبریز اشاره نکرد، مدیر جوانی که با دکترای عمران دستی بر قلم نیز دارد و یادداشت‌هایی نیز از وی در جراید و رسانه‌ها منتشر شده و به واسطه همین قرابت یادآوری این نکته به شهردار تبریز و البته حلقه‌های رسانه‌ای وابسته به این مجموعه خالی از لطف نخواهد بود که رسالت اصلی رسانه جز نقد معنی و مفهومی نخواهد داشت.
این رویکرد مدیریت شهری تبریز که مدعی است مشکلات کم اهمیت نباید در مقام امور غالب جای موضوعات کلان را بگیرند، از یک منظر درست و بجاست و آن اینکه به قول خود شهردار، هیچ نامی بزرگتر از تبریز نیست و بر همین اساس رسانه‌ها و اهالی این ساحت نیز مانند همه شهروندان تبریزی بسیار مشتاقند که تبریز را به واسطه همه ظرفیت‌های مغفول مانده‌اش، نه با اصفهان و مشهد و تهران که با ابرشهرهای مدرن دنیا قیاس کنند اما متأسفانه انفعال نهادینه شده در ساختار و عملکرد مدیریت شهری، تبریز را به چنان بن‌بستی کشانده که سقف مطالبه و تقاضای شهروندان این شهر در حد آسفالت کوچه و خیابان‌های پر از چاله (شما بخوانید گودال) تنزل کرده است.
علی‌الحساب می‌توان فهرست بلند و بالایی از پروژه‌های کوچک و بزرگی تنظیم کرد که تبریز را به کارگاه که نه، گورستان پروژه‌های تعطیل و نیمه تمام شهری بدل کرده، از پروژه پر سر و صدای میدان آذربایجان گرفته که قرار بود الگویی نه تنها ملی بلکه بین‌المللی باشد به واسطه طراحی مدرنی که برای آن صورت گرفته بود و اکنون پس از سال‌ها هزینه‌کرد و اتلاف سرمایه‌های مادی و زمانی و روانی مردم تبریز، به نمونه‌ای ملموس از عدم تطابق حرف و ایده با عملکرد و نتیجه تبدیل شده تا پروژه‌های دیگری چون مترو، آیسان، میارمیار و بسیاری پروژه‌های بلاتکلیف که در کنار دمل چرکینی به‌نام معضل حاشیه‌نشینی، تبریز را عملاً دیگر از حلقه کلان‌شهرهای ایران خارج کرده، کلان‌شهری که حتی در ابتدایی‌ترین موضوعات این حوزه نیز با چالش‌های جدی روبه‌روست و حتی شورای شهری‌ها هم به آن معترف و منتقدند.
حوزه شهرسازی تبریز رها شده‌تر از گذشته است
رئیس کمیسیون عمران، حمل و نقل و ترافیک شورای اسلامی شهر تبریز در یکی از جلسات این شورا با بیان اینکه سال گذشته اتفاقات مشابه حادثه متروپل آبادان با ابعاد کمتر و چندین نوبت در تبریز رخ داد و همه دیدیم که چه تبعات سنگینی در پی داشت، گفته است: اعمال نظارت‌های مستقیم و بازدارنده بر روند ساخت و سازهای شهری از سوی شهرداری امری ضروری است، چرا که حجم بالایی از پرونده‌های ماده ۱۰۰، افرایش ساخت و سازهای غیرمجاز، حجم بالایی از تخلفات ساختمانی و فقدان نظارت‌های جدی، عامل اصلی لاینحل باقی ماندن این مشکلات شده است.
روح الله رشیدی، بروز حوادث مشابه متروپل در دیگر مناطق شهری کشور از جمله تبریز را محتمل دانسته و تصریح کرده است: متاسفانه حوزه شهرسازی تبریز رها شده‌تر از گذشته است و باید هر آن نگران حادثه‌ای ناگوار باشیم و با توجه به چنین شرایطی برنامه‌ریزی هدفمند برای جذب درآمدهای پایدار از سوی شهرداری‌ها اجتناب ناپذیر است و مدیریت شهری باید دندان طمع خود را از حوزه شهرسازی بکشد.
کارهای هیجانی شهرداری تبریز و نبود برنامه برای جذب سرمایه‌گذار
عضو کمیسیون سرمایه‌گذاری و گردشگری شورا به شهرداری تبریز بر ضرورت توجه به بحث سرمایه‌گذاری و گردشگری و ارائه برنامه جامع کاربردی و راهبردی در این خصوص تاکید کرده و گفته است: با توجه به رویکرد اعضای شورای ششم مبنی بر توسعه برنامه‌های شهری با تقویت اقتصاد و افزایش توان مدیریت شهری برای ارائه خدمات بیشتر به شهروندان، افزایش رفاه عمومی شهری و ایجاد درآمدهای پایدار از طریق جذب مشارکت‌های عمومی و سرمایه‌گذاری و رونق گردشگری و افزودن بحث گردشگری به وظایف کمیسیون سرمایه‌گذاری؛ به نظر می‌رسد شهرداری برنامه جامع و کاملی در این حوزه ندارد که روال کاری ادغام بحث گردشگری در سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی و تغییرات هیجانی در مدیریت این بخش بر ضعف موجود صحه می‌گذارد.
روح‌الله دهقان‌نژاد در یکی از جلسه‌های شورای شهر تبریز اظهار داشته است: برگزاری هجده جلسه کمیسیون سرمایه‌گذاری و دور تسلسل در بررسی مشکلات بخش سرمایه‌گذاران و عدم همراهی
مدیریت این بخش این پیام را می‌دهد که با وجود اراده شورای ششم، مجموعه مدیریت شهرداری هیچ برنامه‌ای در این باره ندارد و از شهرداری می‌خواهم تا ظرف ۱۰ روز پس از ابلاغ تذکر نسبت به ارائه برنامه جامع و راهبردی در حوزه سرمایه‌گذاری و گردشگری همت کنند.
فرار سرمایه از تبریز
علیرضا نوای‌باغبان دیگر عضو شورای شهر تبریز نیز با تأکید بر لزوم تغییر ذهنیت سرمایه‌گذاران از سرمایه‌گذاری در شهر تبریز نسبت به گذشته، یادآور شده است: متاسفانه در گذشته همکاری مناسبی با سرمایه‌گذاران نشده و همین برخوردها موجب فرار سرمایه از تبریز شده است.
وی با بیان اینکه باید اقدامات اساسی برای جذب سرمایه‌گذار انجام شود، تصریح کرده است: مطالعات سال‌های اخیر و آسیب‌شناسی‌های این حوزه باید تجمیع شود چون گویا از نظر شهرداری تبریز سرمایه‌گذاری یعنی زمین را به سرمایه‌گذار بدهیم و بگوییم شما چه کار می‌کنید، در گذشته زمین و مجوزها از شهرداری بود و باعث ایجاد مشکلات بسیاری در این زمینه شده که باید از این دیدگاه فاصله بگیریم.
این عضو کمیسیون سرمایه‌گذاری شورای شهر تبریز با اشاره به اینکه برخورد با سرمایه‌گذار و نگاه به آن باید تغییر کند، بیان داشت: سرمایه‌گذاری برای شهر مهم است و باید مشوق‌های لازم برای سرمایه‌گذاری ایجاد شود.
وضعیت شهر تبریز قابل دفاع نیست
رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری، گردشگری و بهبود فضای کسب و کار شورای شهر تبریز نیز در خصوص وضعیت فعلی این شهر گفته است: متاسفانه در سال‌های اخیر وضعیت سرمایه‌گذاری در تبریز با توجه به مستندات موجود قابل دفاع و قبول نیست.
سیدکاظم زعفرانچیلر تصریح کرده است: شیوه‌نامه امور سرمایه گذاری و مشارکت شهرداری تبریز در دوره پنجم شورای اسلامی نوشته شده و پیشنهادم این است که اعضا فعلی کمیسیون این شیوه‌نامه را بخوانند و اگر تغییرات و نکته.ای برای کم یا اضافه کردن در نظر دارند، ارائه کنند تا اصلاح کنیم.
رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری، گردشگری و بهبود فضای کسب و کار شورای شهر تبریز خاطرنشان شده است: پروژه.های متعدد نیمه تمام موضوع مهم دیگری است که باید مورد توجه مسوولان و دستگاه‌های مربوطه باشد چون بعضی تحقق عملیات، بعضی فسخ قرارداد و بعضی وارد فازهای حقوقی شده اند.
در مدیریت شهری تبریز عقلانیتی نمی‌بینیم
عضو کمیسیون عمران، حمل و نقل و ترافیک شورای اسلامی شهر تبریز نیز در جلسه اخیر این کمیسیون گفته است: در مدیریت شهری تبریز عقلانیت نمی بینیم و لازم است مجموعه.های متولی این امور از جمله شهرداری به چنین موضوعات مهمی توجه ویژه‌ای داشته باشند.
احد صادقی تصریح کرده است: برای نمونه طراحی پروژه فهمیده با تغییراتی مواجه شده و مشخص نیست تبعات طراحی این پروژه ها بر عهده چه کسی است و چرا متولی مشخص ندارد، ما از چه کسی می توانیم پاسخی در این خصوص دریافت کنیم.
پروژه‌های عمرانی در سطح شهر منجر به نارضایتی شهروندان شده است
نایب رئیس کمیسیون عمران، حمل و نقل و ترافیک شورای اسلامی شهر تبریز نیز معتقد است: متاسفانه برخی از پروژه‌های عمرانی در سطح شهر منجر به نارضایتی شهروندان شده است.
یاسین بجانی تأکید کرده است: لازم است مطالعات دقیقی پیش از اجرای پروژه‌های عمرانی از سوی شهرداری صورت گیرد تا با چنین آشفتگی‌هایی که نتیجه آن نارضایتی عمومی است، روبه رو نشویم.
ایجاد دسترسی نظارتی در سامانه حقوق و دستمزد شهرداری برای اعضای شورا
خزانه‌دار شورا اسلامی شهر تبریز نیز در گفت‌وگو با خبرنگاران با اشاره به توافق و وعده شهرداری در خصوص ایجاد دسترسی نظارتی در سامانه حقوق و دستمزد شهرداری برای اعضای شورا، از عدم تحقق این مهم انتقاد و خاطرنشان کرده است: با وجود تاکید و مطالبه جدی اعضای شورا و نیز موافقت شهرداری در این خصوص، متاسفانه تا امروز اقدام عملی از سوی شهرداری صورت نگرفته و پیگیری‌ها در این خصوص نیز به نتیجه نرسیده است.
محمدحسن اسوتچی با ابراز گلایه از بی‌توجهی‌های صورت گرفته در این خصوص افزوده است: معلوم نیست چرا کاری که در کمترین زمان ممکن به لحاظ فنی قابل انجام است تا الان نتیجه نداده و اگر به هر دلیلی این امکان یا توان در مجموعه شهرداری برای ایجاد دسترسی‌های لازم در سامانه حسابداری و حقوق و دستمزد وجود ندارد، شورای شهر آماده است این مسأله را از طریق کارشناسان دیگر حل کند.
وی در عین حال گفته است: دسترسی اعضای شورای شهر به این سامانه علاوه بر تحقق اصل نظارت مستقیم بر عملکرد مالی و حقوقی شهرداری، امکان نظارت و کنترل مداوم این شورا بر روند پرداخت مطالبات و حق و حقوق قانونی کارکنان و کارگران شاغل در شهرداری و انجام ارزیابی‌های مستمر پیرامون رعایت عدالت در پرداختی‌ها ونیز شفافیت در روندهای مالی و بودجه ای شهرداری تبریز را فراهم خواهد آورد.
خزانه‌دار شورا اسلامی شهر تبریز همچنین با تاکید بر اینکه “شفافیت”، کلیدواژه برنامه‌ها و دغدغه‌های شورای ششم به شمار می‌رود، با گلایه از عدم تحقق ایجاد دسترسی اعضای شورای شهر به سامانه حقوق، دستمزد و سیستم حسابداری شهرداری، خواستار تسریع این مطالبه شورایی شده است.
این‌ها تنها مشتی نمونه از خروارها نقد بر عملکرد مدیریت شهری از سوی نهادی ناظر بر عملکرد شهرداری است که هر روز می‌توان مشابه آن را در خروجی رسانه‌ها دید و البته سقف این نقدها در میان مردم عادی بسیار کوتاه‌تر از پروژه‌های کلان و کلان‌شهری بر زمین مانده در تبریز اما بسیار پرشمارتر از انتقادات رسمی و رسانه‌ای است.
وقتی شهروند تبریزی با جولان چاله‌های بی‌امان در متر به متر کوچه‌ها و خیابان‌ها مواجه و درگیر انتخاب بین رد کردن گودال‌های چاه مانند یا تصادف و کوبیدن ماشین به در و دیوار و عابر است، دیگر مجالی برای اندیشیدن و مطالبه کردن در باب طرح‌های کلان کلان‌شهر تبریز ندارد، مطالبات به حقی که قربانی عدم تحقق حداقل‌های مدیریت شهری شده‌اند.
با همه این تفاسیر و تصاویری که از مدیریت شهری تبریز در ذهن‌ها نقش بسته، باید دید که آیا این کشتی به گل نشسته با سکانداری پنجاه و هشتمین بلدیه‌چی این دیار به دل دریای تغییر و تحولات می‌زند و سقف توقع و مطالبه مردم و رسانه‌ها را نیز از موضوعات قلیل و اندکی چون آسفالت و تنظیف حداقلی کوچه و خیابان‌ها، به اجرای پروژه‌های ملی و بین‌المللی (البته بعد از تکمیل همه پروژه‌های کلانی که در گوشه و کنار تبریز در حال خاک خوردن هستند) ارتقاء می‌دهد یا در مدیریت شهری تبریز همچنان بر پاشنه معیوب بی‌برنامگی و بی‌تدبیری خواهد گردید.
البته همانگونه که شهردارِ هوشیار اذعان کرده و نامی بزرگتر از تبریز نیست، نقدها در باب سامان‌دهی وضعیت این شهر نیز نه خودزنی و خود تحقیری، که چراغی است برای حرکت در مسیر دشوار بازگشت تبریز به جایگاه و شکوه کلان‌شهری واقعی خود در عمل، نه در گفتار و اعلام برنامه و راهبردهای مدون اما بدون نتیجه.
//فارس
