امروز، اندوهی جانکاه بر تار و پود مدینه چنگ می‌زند

شوال مصادف با روز شهادت امام صادق(ع) است، اندوهی جانکاه بر تار و پود مدینه چنگ می‌زند و حُزنی غم انگیز، افلاک را می‌آشوبد، آسمان سیاه پوش می‌شود و فوج فوج، فرشته‌های عزادار، در نقطه‌ای به نام بقیع، فرود می‌آیند و بقیع، با دیده گریان، انتظار ورود عزیزی را به سوگ می‌نشیند.

امروز غریب آباد دل سیه پوش عزای او است. امروز بر گلوی آسمان بغضی سخت بر جای مانده، ابرها صیحه می‌زنند، زمین بر خود می‌لرزد و ضجه‌هایی غریب بنیان مدینه را از هم می‌پاشد. مدینه در تب غم می‌سوزد، آه سردی بر چهره شهر نقش بسته است، مردی از کنج خانه‌ای ساده چشم از جهان فرو می‌بندد. گویی امواج خروشان علم در ساحل ابدیت آرمیده است، گویی عشق با تمام وسعتش در دل خاک جای گرفته است. همه جا سخن از اوست، نامش به صداقت آسمان می‌ماند، مدینه روزهای با او بودن را خوب به یاد دارد، لطافت روحش مدینه را بهشتی می‌کرد و سوز مناجاتش به خاک بها می‌داد. کرسی درسش اندیشه‌ها را بارور، عقل‌ها را متحیر و دل‌ها را مبهوت می‌کرد.

او از سلاله لو کشف الغطا است، کوهی از وقار بود، دریایی از علوم، اقیانوسی از حکمت و فضیلت، گستره‌ای از رحمت و عبادت که لحظه لحظه حیاتش از یاد و نام خدا، سبز و سرشار بود.

نامش جعفر است و لقبش صادق که به صدقش ملائک گواه بودند. او کوثری بود که هر که از زلال حکمتش نرسید حکیم شد و هر که بر کرانه عرفاتش قدم نهاد، مجنون شد. خطیبان، به بیان او خطبه خوان شدند؛ هم او که به فرداها روشنی داد و انسان‌ها را از جهل رهانید.

امروز آسمان و زمین در سکوت، بر صادق آل محمد(ص) می‌گریند و بر غربت او اشک می‌ریزند و فریاد خود را با پیک اشک و عشق به بقیع می‌رسانند.

عقلانیت، سخاوت و زهد بارزترین ویژگی‌های امام صادق(ع) بودند

یک استاد الهیات و علوم اسلامی در خصوص سرگذشت و زندگی امام صادق(ع) به ایسنا می‌گوید: امام صادق از نظر سنی بیشترین عمر را در میان ائمه اطهار(ع) داشته است و تا ۳۵ سالگی عمر کرده است؛ نام او جعفر بن محمد، کنیه ابوعبدالله و لقب او صادق است که با آن معمولا شناخته می‌شود.

رضا محمد علیزاده ادامه می‌دهد: امام صادق(ع) در مدینه به دنیا آمد و در مدینه نیز از دنیا رفت که اغلب عمر خود را هم در آنجا گذراند و زمانی زیادی از عمر خود را برای تعلیم و آموزش صرف کرد که ویژگی شاخص او است چراکه در زمانی بودند که ثبات و آرامش سیاسی حاکم بود.

او اضافه می‌کند: امام صادق(ع) یکی از مهمترین شاخص‌های اخلاقی و ویژگی تمایز دهنده میان شیعه و سنی را با خود به همراه داشته و بر اساس آن شناخته شده است؛ او مرد عبادت بود که در کتب شیعه و سنی نیز به آن اشاره شده است و در زمینه‌ی عبادت و زهد امام(ع) بسیار قلم فرسایی شده است و به نوعی ارائه‌ دهنده‌ی زهد اخلاقی بودند.

او خاطرنشان می‌کند: امام(ع) از تمامی نعمات دنیوی استفاده می‌کردند اما کوچکترین وابستگی به آن نداشتند؛ انسان می‌تواند از تمامی نعمات استفاده کند و باز هم از زهد بهره‌مند شود و یا فقیر باشد اما از زهد بی‌بهره باشد که تا آن زمان این مفهوم در میان مسلمانان به صورت تئوریزه شده بیان نشده بود.

محمد علیزاده اضافه می‌کند: امام صادق(ع) در موارد مختلف عدم وابستگی خود به دنیا را نشان داد، او حتی در مرگ فرزندان خود صبر و شکیبایی کرد این نشان از این است، وابستگی که مانع از بندگی خداوند و صبر و شکیبایی شود را نداشت یعنی انسان به نعمات دنیا چنان وابسته نباشق که دنیا بر او اولویت داشته باشد.

او می‌گوید: اخلاق و شجاعت امام صادق(ع) نیز کمتر از علم او نیست، او کوه صبر و تقوا بود و این امر در همه‌ی زندگی امام نمود داشت اما چون بیشترین نمود علمی را در میان اهل بیت(س) داشتند، اغلب از نظر علمی شناخته می‌شوند.

او در رابطه با جایگاه و فعالیت امام صادق(ع) یادآور می‌شود: شرایط سیاسی زمان امام صادق(ع) به گونه‌ای بود که بیشترین اثرگذاری علمی را داشتند چراکه مصادف با دوران ضعف حکومت بنی امیه و اوایل بنی عباس بود و بنی عباس هم بیشترین تمرکز خود را برای حفظ قدرت خود گذاشته بود لذا امام زمان بیشتری برای آموزش و پرداختن به علم داشت؛ ثبات سیاسی به معنای قدرت سیاسی حکومت‌ها نیست بلکه ثباتی است که از نظر سیاسی حاکم شده بود تا امام آموزه‌های خود را ارائه دهد.

این استاد دانشگاه تبریز بیان می‌کند: در خصوص اثرات و تاثیرات امام صادق (ع) به چند شاخه می‌توان اشاره کرد که اصلی‌ترین آنها عقلانیت و توجه به آن در بحث فقه، کلام و عقاید است، امام روند آموزه‌های دینی را با یک عقلانیت تلفیق کرد و در زمینه‌ی توجه او به تعمق و مباحث کلامی، فقه و عقاید مطالب بسیاری دیده می‌شود که در این عرصه شاگردان بسیاری هم تربیت کرد.

او اضافه می‌کند: امام صادق(ع) به چند شاخه می‌توان اشاره کرد که اصلی‌ترین آنها عقلانیت و توجه به آن در بحث فقه، کلام و عقاید است، امام روند آموزه‌های دینی را با یک عقلانیت تلفیق کرد و در زمینه‌ی توجه او به تعمق و مباحث کلامی، فقه و عقاید مطالب بسیاری دیده می‌شود که در این عرصه شاگردان بسیاری هم تربیت کرد.

او اضافه می‌کند: امام صادق(ع) با ظاهر گرایی که در میان بسیاری از مسلمانان حاکم بود، مبارزه کرد و بسیار هم تاثیر گذار بود همچنین مبارزه با فرقه‌های تصوف و زهدگرایانه که می‌خواستند در میان مردم حاکم شوند نیز از جمله اقدامات او بود که فعالیت آنها را برچید و علاوه بر آن، با غلو و عقاید غالی‌گرایانه که نسبت به ائمه وجود داشت و به‌عنوان روند غیر عقلانی رواج یافته بود نیز مبارزه کرد تا جایی برای تحریف نماند.

او در ارتباط با شاگردان امام نیز می‌گوید: از راویان روایت و شاگردان امام نقل‌های بسیاری وجود دارد یعنی از نظر تاریخی تعداد مختلفی برای شاگردان ایشان نوشته شده و تا ۴۰۰۰ مورد نیز بیان شده است که صرفاً در حوزه دینی نبودند و در حوزه‌های نجوم، شیمی و عرفان هم مواردی به چشم می‌خورد اما آنچه که اغلب به چشم می‌خورد، در حوزه‌ی کلامی و فقهی است که از کثرت روایت در این حوزه می‌توان فهمید.

این استاد الهیات و علوم اسلامی متذکر می‌شود: امام صادق(ع) در میان ائمه اطهار(ع) از نظر علمی، اعتقادی و فقهی بیشترین منابع علمی و آموزه‌ها را به خود اختصاص داده است و ساختار علمی شیعه از ایشان بوده و در این زمینه شاخص است لذا به مذهب شیعه مذهب جعفری هم گفته می‌شود چراکه امام با نشان دادن اصول دقیق شیعه باعث شد شیعه دچار اشتباهات نشود البته سجایای اخلاقی ایشان هم بسیار زیاد است که می‌توان به صداقت، تقوا، بخشش و کمک به فقرا اشاره کرد.

او اظهار می‌کند: در خصوص پایان زندگی امام نقل‌های فراوانی وجود دارد، برخی آن را در اثر مرگ طبیعی دانستند و برخی دیگر نیز به مسموم شدن اشاره کردند لذا اختلافات بسیار است.

او در پایان تاکید می‌کند: امروزه ما به آموزه‌های امام صادق(ع) نیاز داریم چراکه جامعه ما عقل ستیز است و عقلانیت در فضای دینی نقش کمی دارد و امام صادق(ع) با جبرگرایی مخالفت کرده و به سمت انتخاب درست و اختیار رهنمود کرده‌اند که سرنوشت امت به دست خودشان است و شاخص‌ترین ویژگی برای الگوبرداری از امام، عقلانیت و آموزش است.//ایسنا