حال ناخوش گردشگری در تبریز
وقتی صحبت از گردشگری و توریست می‌شود، نام شهرهایی چون تهران، اصفهان، کاشان و شیراز بیش از پیش خودنمایی می‌کند اما این در حالی است که شهر تبریز با تاریخ دیرینه و تمدن چندین هزار ساله خود، ظرفیت بسیار بالایی در جذب توریست داشته و این ظرفیت در سال‌های اخیر و به خصوص سال جاری مورد غفلت قرار گرفته است و اکنون شاهد حال ناخوش گردشگری در شهر اولین‌ها هستیم.
عید نوروز امسال با بهبود شرایط کرونایی و کاهش محدودیت‌ها، مسیر گردشگری پس از دو سال در کشور بازگشایی شد و میلیون‌ها نفر در سطح کشور به مسافرت رفته و گردشگری بار دیگر جان گرفت.
شهر تبریز نیز با وجود این‌که یکی از شهرهایی با قدمت بالای تاریخی و گردشگری کشور محسوب می‌شود، در این ایام مورد بی مهری‌هایی قرار گرفت که نشان از ضعف مدیریت شهری داشت. از بسته شدن بزرگترین بازار تاریخی و مسقف جهان گرفته تا وضعیت نامساعد اماکن گردشگری و تاریخی چون مقبره الشعرا، انتقادهای مردم و رسانه‌ها را به خود جذب کرد.
درست است که تعطیلات عید نوروز در تبریز، معمولاً هوای سرد حاکم می‌شود و مردم این شهر برای گردش به نقاط گرم کشور سفر می‌کنند (در واقع یکی از شهرهای گردشگرفرست در ایام نوروز) اما نباید از وضعیت رها شده‌ی گردشگری در تبریز غافل شد.
موضعی که یعقوب هوشیار، شهردار جدید تبریز نیز در نخستین نشست خبری خود اعلام کرد و گفت که تبریز در حوزه گردشگری در نقطه صفر قرار دارد. موزه‌ها و اماکن گردشگری به راحتی تعطیل می‌شوند و مثلاً مقبره الشعرا، به عنوان محل دفن بیش از ۴۰۰ شاعر و عارف که باید جایگاهی در حد بین‌المللی داشته باشد، وضعیتی شایسته جایگاه خود ندارد. بنا بر گفته‌ی وی، نخستین برنامه شهرداری در حوزه گردشگری، تکمیل پروژه مقبره الشعرا بوده که قرار است تا سه الی چهار ماه آینده، ضلع شمالی آن به بهره برداری برسد.
تصاویری که از تحویل سال هزاران نفر در عید ۱۴۰۱ در حافظیه شیراز منتشر شد هم در واقع آیه یاسی برای تبریز بود. این تصاویر می‌توانست در مقبره الشعرای تبریز و کنار آرامگاه شهریار شیرین سخن و صدها شاعر دیگر به ثبت برسد که متاسفانه تاکنون نادیده گرفته شده است.
حال ناخوش گردشگری در تبریز فقط به این مورد ختم نمی‌شود. بی روحی فضای شهری تبریز که هیچ نشانی از آمدن فصل بهار و سال جدید نداشت نیز نه تنها گردشگران بلکه شهروندان تبریزی را نیز مورد تاسف قرار دارد.
وقتی عید نوروز تمام شد و عید فطر با تعطیلات یک هفته‌ای، فرصتی جدید برای مسافرت محیا کرد، تبریز بار دیگر در صف نخست گردشگری کشور نبود و شهرهایی چون شیراز و اصفهان در مجادله با تبریز، گوی سبقت را گرفتند.
این وضعیت گردشگری تبریز می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که از جمله مهمترین مورد آن به موضوع مدیریت شهری و فضای رها شده و جدال بر سر کرسی شهرداری بازمی‌گردد. در روزهایی که تبریز باید بهترین آمادگی‌ها را برای میزبانان خود فراهم می‌کرد، هنوز داشت جلسه ترتیب می‌داد و شهردار استیضاح می‌شد.
روح اله رشیدی، یکی از اعضای شورای اسلامی شهر تبریز در خصوص دلایل وضعیت ناخوش گردشگری در تبریز به ایسنا، می‌گوید: وضعیت گردشگری تابع وضعیت کلی مدیریت یک شهر است. وضعیت کنونی گردشگری تبریز همچون وضعیت حوزه‌های عمرانی، شهرداری و … ناشی از فضای رهاشدگی مدیریتی شهر تبریز است چرا که در سال آخر شورای پنجم و یک سال دوره شورای ششم، عملاً چیزی به نام مدیریت شهری در تبریز نداشته‌ایم.
وی با بیان این‌که وضعیت مدیریت شهری در تبریز طی این دوران فقط یک مدیریت نمایشی بوده است، ادامه می‌دهد: چنین مدیریتی باعث نابودی زیرساخت‌ها شده و هیچ برنامه‌ای برای شهر متصور نیستیم. بنابراین وقتی بخواهیم وضعیت گردشگری شهر تبریز را بهبود ببخشیم باید بگوییم همچون سایر حوزه‌ها باید در گردشگری نیز یک تکان اساسی ایجاد کنیم.
انگیزه‌ای برای میزبانی از گردشگران نداشتیم
وی با تاکید بر این‌که باید نگاه‌های خود را به مدیریت تغییر دهیم، اظهار می‌کند: باید بخش گردشگری سازمان فرهنگی اجتماعی شهرداری تقویت یابد تا از حداقل امکانات موجود به صورت بهینه استفاده کنیم و ابنیه‌ها و اماکن گردشگری آسیب دیده را احیا کنیم. البته تمامی امکانات گردشگری تبریز تخریب نشده‌اند ولی متاسفانه استفاده صحیحی از امکانات موجود نیز انجام نمی‌گیرد و در واقع انگیزه‌ای هم برای میزبانی از گردشگران نداشتیم.
رشیدی می‌گوید: یکی از دلایل افت وضعیت گردشگری تبریز دوره تشدید وضعیت کرونا و پس رفت و سستی حاکم بر این دوره است که باعث شد تا این حوزه به صورت کامل رها شود.
وی در ادامه در خصوص ادغام سازمان گردشگری سابق با سازمان فرهنگی اجتماعی نیز می‌گوید: بر اساس ابلاغ وزارت کشور و اساسنامه شهرداری‌ها، بایستی چند مجموعه از جله سازمان گردشگری و ورزش سابق با هم ادغام می‌شدند. این امر را می‌توان در وضعیت کنونی گردشگری موثر دانست زیرا این نهاد می‌توانست با جذب منابع مستقل فعالیت بهتری داشته باشد اما دلیل کاملی برای کم کاری یا پرکاری
نیست و با وضعیت ساختاری موجود هم می‌توان کارهای زیادی انجام داد.
وی در خصوص برنامه شهرداری برای بهبود وضعیت گردشگری، اظهار می‌کند: شهردار تبریز فعلاً برنامه عملیاتی برای ما ارائه نکرده و فقط رویکرد خود را در حوزه‌های مختلف از جمله گردشگری اعلام کرده است که همین رویکرد نیز جای امیدواری دارد.
این عضو شورای اسلامی شهر تبریز در خصوص راهکارهایی برای برون‌رفت از وصعیت کنونی گردشگری، اظهار می‌کند: ما چیزی به نام گردشگری داخل شهری و استانی نداریم و تاکنون نتوانسته‌ایم از ظرفیت مردم بومی خود در جهت جذب گردشگران بهره ببریم، در حالی که بهترین مبلغان ما خود مردم هستند.
وی می‌گوید: اگر ما در مرحله نخست، همشهری‌های خود را با هزینه‌های بسیار پایین ترغیب کنیم که از ابنیه‌های فرهنگی، تاریخی و گردشگری بازدید کنند، همین افراد در مرحله بعدی می‌توانند بهترین تبلیغ جاذبه‌های گردشگری تبریز در سراسر کشور باشند.
وی با بیان این‌که بسیاری از مردم بومی تبریز حتی از جاذبه‌های گردشگری آن بی خبر هستند، می‌افزاید: مقدمه و پیشنهاد نخست بهبود وضعیت گردشگری تبریز، ایجاد فرهنگ تبریزگردی برای خود تبریزی‌ها است و بایستی این امکان به وجود آید تا همه اقشار مردمی به خصوص از مناطق محروم شهر بتوانند از اماکن گردشگری شهر بازدید کنند.
رشیدی می‌گوید: مرحله بعدی برگزاری یکسری رویدادهای فرهنگی و اجتماعی مختص شهر تبریز است که مخاطب ملی داشته باشد و مردم از سایر شهرهای کشور برای شرکت در این رویداها به تبریز بیایند و این امر تبدیل به یک سنت شود.
وی با تاکید بر اهمیت بهره‌گیری صحیح از رسانه‌ها جهت معرفی قابلیت‌های شهر تبریز، ادامه می‌دهد: آژانس‌های گردشگری سطح شهر می‌توانند تورهای گردشگری خود را در قالب یک بسته تشویقی به سایر شهرها بفرستند و از این طریق، مقصد گردشگران را به سمت تبریز بازگشایی کنند.
با گذشت از این مورد، وضعیت گردشگری تبریز تنها در دوران کرونا و دو ساله اخیر رو به زوال نبوده بلکه پیش از این دوره پاندمی نیز وضعیت چندان خوشی را نداشت. حال برای تبیین این موضوع با میکائیل نظری، مدرس و فعال گردشگری به گفت‌وگو می‌نشینیم.
نظری در خصوص وضعیت گردشگری تبریز در دوران پیش از کرونا به ایسنا، می‌گوید: شهر تبریز در حوزه گردشگری جزو مناطقی محسوب می‌شود که فقط به صورت فصلی مورد توجه قرار گرفته و انتظار می‌رود که گردشگران فقط در فصل‌های خوش آب و هوا به این شهر بیایند. دلیل اصلی این امر نیز ناتوانی ما در اطلاع رسانی و معرفی قابلیت‌های زیبای تبریز است.
هیچ تبلیغی برای گردشگری در شهر تبریز انجام نمی‌گیرد
وی می‌افزاید: اکنون وضعیت تبلیغات در صنعت گردشگری تبریز در پایین ترین حد خود قرار دارد و عملاً هیچ تبلیغی انجام نمی‌گیرد و اطلاعاتی که باید از شهر و استان ما برای معرفی جاذبه‌های گردشگری انتشار یابد، به صورت باید و شاید انجام نگرفته است.
تامین سرویس بهداشتی برای گردشگران تبدیل به یک معضل شده است
وی ادامه می‌دهد: شهر تبریز صاحب زیرساخت‌های گردشگری چون ارتباطات هوایی و زمینی در سطح درجه یک کشوری است اما زیرساخت‌های درون شهری تبریز بسیار ضعیف بوده و حتی تامین سرویس بهداشتی برای گردشگران تبدیل به یک معضل شده است.
نظری می‌گوید: نبود پارکینگ در اطراف اماکن گردشگری شهر تبریز نیز از جمله ضعف‌های این صنعت بوده و مهمترین موضوع در این خصوص، عدم دقت مسئولان شهری به هفت تعهد سفر است.
وی در خصوص بحث اقامت در هتل‌های پنج ستاره تا اقامت‌گاه‌های بوم گردی تبریز، اظهار می‌کند: هتل‌های شهر تبریز در شش ماهه دوم سال معمولاً خالی هستند اما در شش ماهه اول سال نه تنها هتل‌ها بلکه مسافرخانه‌ها نیز به حد اشباع رسیده و دیگر جایی برای مسافران خالی نمی‌ماند که نشان می‌دهد، نگاه فصلی ما به موضوع گردشگری نیز باعث نشده تا موضوع اقامت گردشگران حل شود.
فرهنگ گردشگری پذیری در تبریز بسیار ضعیف است
وی ادامه می‌دهد: موضوع مهم دیگر در بحث ضعف گردشگری تبریز این است که فرهنگ گردشگری پذیری در تبریز بسیار ضعیف است. نوع برخورد اصناف و کسبه شهر و کسانی که به نوعی با صنعت گردشگری مرتبط هستند نیز هنوز به حد استاندارد نرسیده است.
این فعال حوزه گردشگری، اظهار می‌کند: حتی نوع برخورد یک نانوای ساده با گردشگران می‌تواند تاثیر بسیار مهمی در جذب و یا دفع سایر گردشگران بگذارد. اگر گردشگری از خریدن نان از یک نانوا راضی باشد، می‌تواند هشت گردشگر دیگر را با خود به تبریز بیاورد اما اگر همان گردشگر از خریدن نان یک نانوا ناراضی به شهر خود بازگردد، باعث می‌شود تا ۱۴ گردشگر دیگر از آمدن به تبریز امتناع کنند.
وی در تشریح وضعیت گردشگری در دوران کرونا نیز ادامه می‌دهد: گردشگری کل دنیا در دوران کرونا به خواب عمیقی فرو رفت و بعد از گذشت ماه‌ها با آمدن واکسن و بهبود شرایط، به آرامی شروع به بیدار شدن کرد. گردشگری ایران نیز در عید ۱۴۰۱ از خواب دو ساله خود بیدار شد و نخستین مناطقی که مقصد مسافران و گردشگران بود، همان مسیر کلاسیک گردشگری است.
وی می‌گوید: مسیر کلاسیک گردشگری شهر تبریز یعنی شهرهایی چون تهران، اصفهان، یزد، کاشان و شیراز است که کل دنیا، ایران را با جاذبه‌های گردشگری این شهرها می‌شناسند و تبریز جایی در این میان ندارد.
نظری خاطرنشان می‌کند: البته باید واقع بین باشیم و نباید این موضوع را از قلم بیندازیم که معمولاً مهمانان عید نوروز در تبریز اغلب کسانی هستند که برای دیدن اقوام به این شهر می‌آیند و گردشگر کمتری از سایر مناطق کشور در فصل بهار و نوروز داریم، زیرا عید نوروز در تبریز همواره هوای سرد داشته و مردم نیز دلشان می‌خواهد که به مناطق خوش آب و هوا و گرم مسافرت کنند و قاعدتا منطقه شمالغرب و تبریز در این چرخه قرار نمی‌گیرد.
وی در ادامه با اشاره به قرار نگرفتن نام تبریز در لیست شهرهای پیشنهادی میزبانی از هواداران جام جهانی فوتبال قطر، اظهار می‌کند: محدودیت‌های فرهنگی موجود باعث می‌شود تا به هیچ عنوان گردشگری به تبریز نیاید و این موضوع عملا غیرممکن است.
وی ادامه می‌دهد: تبریز بعد از عید نوروز و در تعطیلات عید فطر نیز باز هم از چرخه مقصد گردشگران باز ماند زیرا اطلاع رسانی و قابلیت‌های گردش در این شهر را نتوانستیم آنچنان که باید به گردشگران معرفی کنیم.
زیرساخت‌های گردشگری باید فراهم شود
این فعال گردشگری می‌گوید: اگر بخواهیم از شرایط زوال گردشگری در تبریز نجات یابیم، ابتدا باید شهرداری به صورت جدی وارد عمل شود و زیرساخت‌های گردشگری را فراهم کند. مثلاً آموزش شهروندی بخشی از وظایف شهرداری است که شامل فرهنگ گردشگرپذیری هم می‌شود.
وی می‌افزاید: حوزه تبلیغات و اطلاع رسانی و معرفی قابلیت‌ها و جاذبه‌های شهر با برگزاری یکسری جشنواره‌های فرهنگی، هنری، بومی و محلی بر اساس تقویم میسر بوده و می‌توان با ایجاد جذابیت برای مردم نقاط دیگر کشور، گردشگران را به تبریز جذب کرد.
وی خاطرنشان می‌کند: مردم برای تماشای گلاب گیری در کاشان از شش ماه قبل، هتل رزرو می‌کنند در حالی که گل‌های محمدی در چندین منطقه از استان ما به خصوص روستای گنبرف اسکو، بهترین و مرغوب ترین گل‌های محمدی کشور را دارند اما متاسفانه هیچگاه در مورد این موضوع اطلاع رسانی نکرده‌ایم.
نظری می‌گوید: یکی از ایرادات بزرگ اداره کل میراث فرهنگی استان، عدم نظارت بر فعالیت آژانس‌ها و تورهای گردشگری است. هنگام صدور مجوز برای آژانس‌های گردشگری، قید می‌شود که باید این آژانس‌ها از سال دوم حتماً توریست ورودی از کشورهای خارجی داشته باشند و شرط تمدید مجوز آن‌ها نیز همین موضوع است که متاسفانه برای این مورد نه تنها نظارتی وجود ندارد بلکه اجباری برای آوردن گردشگر از سایر شهرها هم نیست.
وی ادامه می‌دهد: شاید مجموع آژانس‌های گردشگری دارای مجوز شهر تبریز به ۲۷۰ مورد برسد اما تقریبا هیچکدام از آن‌ها توریست ورودی از سایر کشورها ندارند و سوال ما اینجاست که اگر گردشگری نیست پس چرا مجوز آن‌ها تمدید می‌شود.
وی خاطرنشان می‌کند: آژانس‌های گردشگری می‌توانند بسته سفر به مقصد تبریز را تهیه و به آژانس‌های شهرهای دیگر کشور بفرستند تا از این طریق گردشگران را به مقصد تبریز جذب کنند.
این فعال گردشگری ادامه می‌دهد: این بسته‌های سفری که به مقصد منطقه شمالغرب و تبریز است باید با انجام رایزنی‌ها در اختیار مجموعه‌هایی که در زمینه آوردن توریست‌های خارجی به صورت کلان فعالیت دارند، قرار بگیرد.
//ایسنا
