کلیسای سنت استپانوس؛ آمیزه تاریخ و طبیعت/ فرشتگان سنگی بر فراز گنبد

پیچ‌های جاده را که همراه ارس طی کنی، از پس جوش و خروش بهاری این رود پرخاطره، سنگ‌های زرد و اخرایی عظیمی خودنمایی می‌کنند که با شکوه و ظرافت در کنار هم نشسته‌اند، انگار نه انگار صدها سال از همزیستی‌شان با هم و با رود و درختان اطرافشان می‌گذرد و طنین ناقوس کلیسا و نور شمع‌های افروخته در محراب و طاقچه‌های دور تا دور حیاطش طنین‌انداز می‌شود.

کلیسای سنت استپانوس، یادگاری از روزهای کهن دیروز است که امروز به لطف ثبت در فهرست آثار جهانی سازمان یونسکو آوازه ای فراتر از مرزها یافته است و روزی نیست که دسته دسته بازدیدکنندگان را در دل حیاط های تو در توی خود پذیرا نباشد.

این مجموعه شامل کلیسای سنت استپانوس، کلیسای مریم مقدس و کلیسای چوپان در شهرستان زیبا و مرزی جلفا در کنار پیچ و خم‌های رود ارس در آذربایجان‌شرقی و کلیسای سنت تاتائوس در آذربایجان‌غربی است.

کلیسای سنت استپانوس در ۱۶ کیلومتری غرب جلفا و به فاصله سه کیلومتری کرانه جنوبی ارس و در نزدیکی روستای متروکه‌ای به نام دره شام قرار دارد. نام این کلیسا از نام «استپانوس»، شهید اول راه مسیحیت وام گرفته شده است و به این نام خوانده می‌شود.

در مورد تاریخچه ساخت این بنا اظهارات فراوانی وجود دارد. عده‌ای آن را از بناهای اوایل مسیحیت و برخی نیز چون “تاورنیه” این بنــا را به دوره صفویه نسبت می‌دهند. در حـالی که شیوه معماری بنا و مصالح ساختمانی آن نشان‌دهنده این مطلب است که این کلیسا در بین قرن چهارم تا ششم هجری مابین قرون دهم تا دوازدهم میلادی ساخته شده است.

سنت استپانوس در محوطه‌ای محصور شده با درختان و در دره سرسبزی واقع شده که حصاری سنگی آن را احاطه کرده و به بارویی بلند با هفت برج نگهبانی و پنج پشت بند استوانه‌ای سنگی شبیه به دژهای مستحکم دوره ساسانی و قرون اولیه اسلام مانند می‌شود. در بالای درب بزرگ چوبی محوطه کلیسا، نقش برجسته‌ای از حضرت مریم(ع) و دوران کودکی حضرت عیسی(ع) با نگاهی خندان و آرام خودنمایی می‌کند و بازدیدکنندگان را به سمت بنای کلیسا که از سه قسمت برج ناقوس، نمازخانه، اجاق دانیال تشکیل شده، راهنمایی می‌کند.//فارس