هرجا کار به تدبیر می‌رسد، مشکلات را سر خشکسالی‌ها می‌اندازیم
رئیس دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی دانشگاه تبریز گفت: هرجا کار به تدبیر می‌رسد، مشکلات را سر خشکسالی‌ها می‌اندازیم اما این خشکی‌ها در اکثر کشورهای واقع در کمربند خشکسالی دیده می‌شود و مداخلات انسانی است که این مشکلات را حاد کرده و به بحران و فاجعه‌ی زیست محیطی در کشور تبدیل کرده است.
بهروز ساری صراف در گفت‌وگو با خبرنگار اظهار کرد: در اذهان عمومی، این باور ایجاد شده است که همواره خشکسالی‌ها باعث خشکی تالاب‌ها و دریاچه‌ها می‌شود اما خشکسالی و خشکی، ژنتیک فلات قاره ایران از حدود ۷۰۰۰ سال تمدن بشر در این کشور است.
وی متذکر شد: ما علاقه‌مند هستیم تا انگشت اتهام را به سوی ابرهای آسمان بگیریم اما مشکلات تالاب‌ها و دریاچه‌ها صد در صد به ابرهای آسمان و به خشکسالی‌های اخیر بر نمی‌گردد و تدبیر و مدیریت نیز بسیار تاثیر دارد.
صراف در رابطه با آخرین وضعیت تالاب‌های استان خاطرنشان کرد: آذربایجان شرقی ۲۷ تالاب شناخته شده دارد که عمدتا فصلی هستند البته این دریاچه‌ها و تالاب‌ها روزی دائمی بودند و با رودخانه‌ها آبیاری می‌شدند اما برداشت بی‌رویه‌ی آب و انحراف آنها، اکثر دریاچه‌ها و تالاب‌ها را فصلی کرد که این ربطی به خشکی ندارد و عملکرد انسان در آن دخیل است.
وی اضافه کرد: تالاب‌های قوری‌گول و قره‌قشلاق، تالاب‌های دائمی هستند؛ قوری‌گول تالابی بین‌المللی و محافظت شده بوده و قره‌قشلاق نیز یک منطقه شکار ممنوع است و آب این تالاب‌ها از بارش‌ها و آبراههای حاشیه‌ای تامین می‌شود.
وی یادآور شد: نیاز آبی تالاب قوری گول، ۳.۸ میلیون متر مکعب است که اکنون حدود یک میلیون مترمکعب آب دارد و تالاب قره قشلاق نیز در جنوب شرقی دریاچه ارومیه واقع شده و ۲۲ هزار هکتار مساحت دارد که از نظر محل زندگی پرندگان شناخته شده است و ۶۴ میلیون متر مکعب آب دارد.
رئیس دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی دانشگاه تبریز بیان کرد: بقیه‌ی تالاب‌های استان فصلی بوده و در فصل بارندگی آب دارند که اگر آبراههای طبیعی آب دریافت کنند و آب آنها منحرف نشود، وضعیت آنها مطلوب می‌شود؛ احداث و برداشت بی‌رویه وضع آنها را بدتر کرده است.
وی متذکر شد: تالاب‌ها تحت تاثیر نوسانات فصلی قرار دارند؛ بنابراین اینگونه نیست که تالابی صد درصد کارایی خود را از دست دهد و صرفا حیات آنها دچار تغییر می‌شود.
وی ادامه داد: تالاب‌ها از دایره‌ی فعالیت خارج نشده‌اند و ممات و مرگ دائم آنها وجود ندارد اما فصلی شده و هر چند ماه از اکوسیستم خارج می‌شوند که مدیریت ما در بهبود حیات آنها مهم است.
صراف در خصوص آخرین وضعیت سدهای استان نیز گفت: یکی از سیاست‌های کلان یک کشور، بحث سدسازی است؛ سدسازی غیر پایدار و توجه نکردن به محیط پایین دست و استفاده از ایده‌های غلط، کشور ما را نابود کرده است، چراکه سیاستمداران به توسعه‌ی پایدار توجهی نمی‌کنند.
وی خاطرنشان کرد: با استناد به گزارشات سازمان هواشناسی و نهادهای مسئول، کاهش ۲۰ الی ۳۰ درصدی بارش‌ها را در سال‌های اخیر داشتیم و این کاهش بارش‌ها باعث شده است تا ۴۰ درصد از ظرفیت آب مخازن سدهای استان کاهش یابد.
وی ادامه داد: از ۲۱ دشت موجود در استان، ۹ دشت شرایط بحرانی و سه دشت در وضعیت نامطلوب بوده و بقیه مطلوب هستند.
رئیس دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی دانشگاه تبریز افزود: زمانی که بارندگی کاهش می‌یابد، روان‌آب‌ها نیز کاهش می‌یابند و این کاهش ۲۰ درصدی بارش، بیشتر از ۲۰ درصد آب روان آب‌ها را کاهش می‌دهد.
وی اضافه کرد: مصرف بی‌رویه‌ی آب، سدسازی‌ها، انحرافات رودخانه‌ها و انتقال آن به مزارع و ویلاها، خشکسالی‌ها و عدم مقابله به مثل ما، وضعیت را وخیم‌تر کرده است.
وی خاطرنشان کرد: نباید نگاه ما تنها به خشکسالی‌ها باشد؛ باید با تدبیر، مدیریت، آموزش فرهنگ مصرف و بهینه کردن تکنولوژی‌های کشاورزی این معضلات را برطرف کنیم.
صراف در ارتباط با راه‌های مقابله با بی‌آبی نیز یادآور شد: برای مقابله با بی‌آبی، طیف وسیعی از تکنیک‌ها، اصول و فعالیت‌های فرهنگی، مدیریتی، سازمانی و اجتماعی را باید انجام داد چراکه بحث مقابله با بی‌آبی صرفاً به سازمان آب برنمی‌گردد و یک مسئله‌ی ملی است یعنی مسئولان کلان کشور و قانون گذاران از جمله قوه مقننه، مجریه، قضاییه، صدا و سیما و… وظیفه‌ی رسیدگی دارند.
وی ادامه داد: دولتمردان کشور در سخنرانی، شعارهای زیادی بیان کرده و تبلیغات فراوانی در این زمینه انجام می‌دهند اما در عمل هیچ اقدامی انجام نشده است.
صراف متذکر شد: نمایندگان مجلس نیز غالبا بر اساس منافع شخصی خود، قوانین را تصویب می‌کنند که باید با آنها مبارزه کرد؛ زمانیکه نمایندگان مجلس با تصویب و اجرای طرح های ناتمام، مئجب مصرف بی‌رویه آب می شوند
نمی‌توان آنها را به سمت هدر ندادن آب سمت و سو داد.
وی در پایان توصیه کرد: توجه به اصول پایدار توسط مسئولان و مدیران کشور، تغییر در سیاست‌های کلان کشاورزی کشور، افزایش جمعیت متناسب با حوزه‌های آبریز، فرهنگ سازی برای مصارف منابع آب در کشاورزی، سرمایه گذاری در سیستم آب کشور، شهرها و روستاها، اصلاح شیوه‌های آبرسانی و سیستم پیشرفته تغییر در گونه‌های کشت، کشت محصولات با نیاز آبی کمتر و محدود کردن صنایع آب بر از جمله مواردی هستند که شاید گره‌ای از مشکلات کشور بگشایند.//ایسنا
