تغییرات اقلیمی، تهدیدی برای رفاه انسان‌ها و سلامت زمین
علیرغم تلاش‌ها جهت کاهش خطرات، تغییرات اقلیم ناشی از فعالیت‌های انسانی باعث اختلال خطرناک و گسترده در طبیعت شده و زندگی میلیاردها نفر در سراسر جهان را تحت تاثیر قرار می‌دهند. دانشمندان در آخرین گزارش هیئت بین‌دولتی تغییرات اقلیمی (IPCC) که امروز منتشر شده، اظهارکردند که مردم و زیست‌بوم‌های دارای کمترین توانایی مقابله، بیشترین آسیب را متحمل می‌شوند.
هوسونگ لی – رئیس هیئت بین‌دولتی تغییرات اقلیمی – گفت: «این گزارش هشداری نگران کننده در مورد عواقب عدم اقدام است.»
وی همچنین خاطر نشان کرد که «این [گزارش] نشان می‌دهد تغییرات اقلیمی تهدیدی جدی و فزاینده علیه رفاه ما و سیاره‌ای سالم است. اقدامات امروز ما نحوه سازگاری مردم و واکنش طبیعت به خطرات روزافزون اقلیمی را شکل خواهد داد.»
با گرمایش زمین به مقدار 1.5 درجه سانتیگراد (برابر با ۲/۷ درجه فارنهایت) جهان طی دو دهه آینده با مخاطرات اقلیمی متعدد و اجتناب‌ناپذیر روبه‌رو خواهد شد حتی افزایش موقت این سطح از گرمایش، اثرات شدید دیگری در پی خواهد داشت که برخی از آن‌ها غیرقابل برگشت خواهند بود. خطرات در کمین جوامع افزایش خواهد یافت و زیرساخت‌ها و سکونتگاه‌های ساحلی کم‌ارتفاع را نیز در بر خواهد گرفت.
خلاصه مدیریتی گزارش کارگروه دوم هیئت بین‌دولتی تغییر اقلیم، تحت عنوان «تغییرات اقلیمی ۲۰۲۲: تأثیرات، سازگاری و آسیب‌پذیری» در روز یکشنبه، ۲۷ فوریه ۲۰۲۲ (۸ اسفند ۱۴۰۰)، توسط ۱۹۵ دولت عضو این هیئت از طریق جلسه‌ای مجازی تصویب شد که طی دو هفته از ۱۴ فوریه (۲۵ بهمن) برگزار شده بود.
اقدام فوری جهت مقابله با خطرات فزاینده ضروری است
افزایش امواج گرما، خشکسالی و سیل در حال حاضر از آستانه تحمل گیاهان و حیوانات فراتر رفته و سبب مرگ‌ومیر دسته‌جمعی گونه‌هایی مانند درختان و مرجان‌ها شده است. این تغییرات اقلیمی شدید، همزمان به وقوع می‌پیوندند و اثرات زنجیره‌ای ایجاد می‌کنند که مدیریت آن‌ها به طور فزاینده‌ای دشوار است. این تغییرات میلیون‌ها نفر به‌خصوص در آفریقا، آسیا، آمریکای مرکزی و جنوبی، جزایر کوچک و قطب شمال را در معرض ناامنی شدید غذایی و آبی قرار داده است.
برای جلوگیری از نابودی فزاینده زندگی، تنوع زیستی و زیرساخت‌ها، همزمان با کاهش سریع و عمیق انتشار گازهای گلخانه‌ای، اقدامات بلندپروازانه و سریعی برای سازگاری با تغییرات اقلیمی لازم است. گزارش جدید نشان می‌دهد که تاکنون، پیشرفت در زمینه سازگاری نامتوازن بوده و شکاف‌های فزاینده‌ای بین اقدامات انجام شده و آنچه برای مقابله با خطرات فزاینده لازم است، وجود دارد. این شکاف‌ها در میان جمعیت‌های کم درآمد بیشتر است.
گزارش کارگروه دوم، دومین بخش از ششمین گزارش ارزیابی هیئت بین‌دولتی تغییرات اقلیمی است که در سال جاری تکمیل خواهد شد.
هوسونگ لی گفت: «این گزارش وابستگی متقابل اقلیم، تنوع زیستی و مردمان را تأیید می‌کند و علوم طبیعی، اجتماعی و اقتصادی را بیش از ارزیابی‌های قبلی این هیئت ادغام می‌کند. این بر ضرورت اقدامی فوری و بلندپروازانه‌تر برای رسیدگی به خطرات اقلیمی تأکید می‌کند. اقدامات نصفه و نیمه دیگر کارآمد نیست.»
محافظت از طبیعت و تقویت آن کلید تضمین آینده‌ای قابل زندگی است
گزینه‌هایی برای سازگاری با اقلیمی در حال تغییر وجود دارد. این گزارش بینش جدیدی در مورد توان بالقوه طبیعت نه تنها برای کاهش خطرات اقلیمی بلکه برای بهبود زندگی مردم ارائه می‌دهد.
هانس اتو پورتنر – رییس مشترک کارگروه دوم هیئت بین‌دولتی تغییرات اقلیمی- گفت: «زیست‌بوم‌های سالم در برابر تغییرات اقلیمی تاب‌آورتر هستند و خدمات حیاتی مانند غذا و آب تمیز ارائه می‌دهند. با احیای اکوسیستم‌های تخریب‌شده و حفاظت مؤثر و منصفانه ۳۰ تا ۵۰ درصد از سطح زمین، آب‌های شیرین و زیستگاه‌های اقیانوسی، جامعه می‌تواند از ظرفیت طبیعت برای جذب و ذخیره کربن بهره‌مند شود و ما می‌توانیم پیشرفت به سوی توسعه پایدار را تسریع کنیم اما حمایت مالی و سیاسی کافی ضروری است.»
دانشمندان خاطرنشان می‌کنند که تغییرات اقلیمی با روندهای جهانی مانند استفاده ناپایدار از منابع طبیعی، شهرنشینی روبه‌رشد، نابرابری‌های اجتماعی، تلفات و خسارات ناشی از حوادث شدید و همه‌گیری در تعامل است و توسعه آینده را به خطر می‌اندازد.
دبرا رابرتز – رییس مشترک کارگروه دوم هیئت بین دولتی تغییر اقلیم – گفت: «ارزیابی ما به وضوح نشان می‌دهد که مقابله با این چالش‌های مختلف شامل همکاری همه – دولت‌ها، بخش خصوصی، جامعه مدنی – برای اولویت‌دهی به کاهش خطر همچنین انصاف و عدالت در تصمیم‌گیری و سرمایه‌گذاری است.»
وی در ادامه گفت: «به این صورت منافع مختلف، ارزش‌ها و دیدگاه‌های جهانی می‌توانند منطبق شوند. با ترکیب دانش و فناوری، به‌همراه دانش بومی و محلی راه‌حل‌ها می‌توانند موثرتر باشند. شکست در دستیابی به تاب‌آوری اقلیمی و توسعه پایدار به ایجاد آینده‌ای غیربهینه برای مردم و طبیعت منجر خواهد شد.»
شهرها: کانون اثرات و خطرات، و همزمان بخش مهمی از راه‌حل
این گزارش ارزیابی دقیقی از اثرات تغییرات اقلیمی، خطرات و تاثیر آن در شهرها، جایی که نیمی از جمعیت دنیا در آن زندگی می‌کنند، ارائه می‌دهد. سلامتی، زندگی و معیشت مردم همچنین اموال و زیرساخت‌های اساسی نظیر نظام‌های تأمین و توزیع انرژی و حمل و نقل به صورت فزاینده‌ای به دلیل مخاطرات امواج گرما، طوفان‌ها، خشکسالی و سیل و تغییراتی تدریجی چون افزایش سطح دریا به‌صورت نامطلوبی در حال تاثیر پذیرفتن است.
دبرا رابرت می‌گوید: «شهرنشینی رو به رشد به همراه تغییرات اقلیمی باعث ایجاد خطرات پیجیده‌ای می‌شوند که این خطرات به‌خصوص متوجه شهرهایی است که پیش از این نیز درگیر رشد شهری نامناسب، سطوح بالای فقر و بیکاری و کمبود خدمات پایه بودند.»
او ادامه داد: « شهرها همچنین می‌توانند باعث ایجاد فرصت‌هایی برای اقدام اقلیمی شوند. سازه‌های سبز، منابع قابل اتکای آب پاکیزه و انرژی‌های تجدیدپذیر و سیستم حمل و نقل پایدار که نقاط شهری را به نقاط روستایی متصل می‌کند همه و همه می‌تواند باعث ایجاد جامعه‌ای فراگیرتر و عادلانه‌تر شود.»
شواهد فزاینده‌ای از سازش وجود دارد که موجب عواقب ناخواسته‌ای چون تخریب طبیعت، به خطر انداختن زندگی مردم، یا افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای شده است. با سهیم کردن همگان در برنامه‌ریزی، توجه به انصاف و عدالت و بهره‌مندی از دانش بومی و محلی می‌توان از این امر جلوگیری کرد.
پنجره‌ای باریک برای اقدام
تغییرات اقلیمی چالشی جهانی است که به راه‌حل‌های محلی نیاز دارد و به همین دلیل است که مطالب کارگروه دوم در ششمین گزارش ارزیابی IPCC (AR6) شامل اطلاعات منطقه‌ای گسترده به منظور فعال‌کردن توسعه اقلیمی تاب‌آور است.
این گزارش به روشنی بیان می‌کند که هم‌اکنون، توسعه اقلیمی تاب‌آور در سطوح فعلی گرمایش با دشواری همراه است. اگر گرمایش زمین از 1.5 درجه سانتیگراد (۲.۷ فارنهایت) فراتر رود، این امر محدودتر خواهد شد. در برخی مناطق، اگر گرمایش زمین از دو درجه سانتیگراد (۳.۶ فارنهایت) فراتر رود این امر غیرممکن خواهد شد. این یافته مهم بر ضرورت اقدام اقلیمی فوری با تمرکز بر انصاف وعدالت تاکید می‌کند. تأمین بودجه کافی، انتقال فناوری، تعهد سیاسی و مشارکت منجر به سازگاری موثرتر با تغییرات اقلیمی و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌شود.
به گزارش دفتر سازمان ملل در ایران هانس-اوتو پورتنر بیان کرد: «شواهد علمی خالی از ابهام هستند: تغییرات اقلیمی تهدیدی برای رفاه انسان‌ها و سلامت زمین است. هرگونه تأخیر در اقدام مشترک جهانی منجر به از دست دادن پنجره کوتاه و به سرعت در حال بسته شدن برای تضمین آینده‌ای قابل زیست خواهد بود.»
//ایسنا
