پاشنه آشیل اردوغان در سال ۲۰۲۲
اقتصاد ترکیه هنوز هم حال و روز خوشی ندارد و با آن که نرخ دلار نسبت به قیمت بحرانی اواخر سال ۲۰۲۱ اندکی پایین آمده، هنوز هم خبری از کاهش قیمت‌ها نیست و تورم، همه را به ستوه آورده است.
پروفسور آتیلا یشیل آدا از اقتصاددانان ترکیه در گفتگو با روزنامه سوزجو، سیاست‌‌‌های مالی و پولی اردوغان را به چالش کشیده و چنین پیش بینی کرده که اردوغان و دولت او در سال ۲۰۲۲ میلادی، برای کاستن از میزان تورم، توفیقی به دست نخواهند آورد.
یشیل آدا که از سال اخیر دبیرستان به آمریکا رفته و مقاطع عالی تحصیلی خود را در کالیفرنیا به پایان رسانده، از سال ۱۹۹۰ میلادی، در ترکیه در سه حوزه مرتبط با هم، فعالیت می‌کند: ۱.تدریس در دانشگاه. ۲.مشاوره به شرکت‌‌‌های چندملیتی و ایفای نقش در مدیریت چند شرکت بزرگ.۳.همکاری با رسانه ها.
مگر اردوغان اقتصاددان است؟
یکی از چالش‌‌‌های مهم رسانه‌‌‌های ترکیه در سال ۲۰۲۱ میلادی، مواجهه با سخنان رئیس جمهور این کشور، در مورد علم اقتصاد بود. برخی از موسسین آکپارتی همچون عبدالله گل و علی باباجان، در دانشگاه‌‌‌های برتر انگلیس و آمریکا تا مقطع دکترا تحصیل کرده اند.
اما سخن گفتن در مورد تحصیلات واقعی اردوغان، همواره با حواشی بسیاری روبرو بوده است. گفته می‌شود که او در رشته حسابداری و مدیریت مالی، مدرک لیسانس دارد. اما اردوغان، خود را یک اقتصاددان واقعی می‌داند و در سال ۲۰۲۱ میلادی و در شرایطی که بحران دلار، زندگی مردم را در هم کوبید، اردوغان بارها گفت: من یک اکونومیست هستم. من اقتصاد دانم. شکر خدا در حوزه اقتصاد اصلاً کارهایی کردیم که گویی کتاب اقتصاد را نوشته ایم! روزنامه سوزجو در این مورد از پروفسور یشیل آدا سوال کرده و از او پرسیده است: نظرات اقتصادی رئیس جمهور را تا چه اندازه قبول دارید؟ آیا او واقعاً یک اقتصاددان یا اکونومیست است؟
یشیل آدا: اگر رئیس جمهور اقتصاددان باشد، من یشیل آدای استاد دانشگاه نیستم. هافبک چپ یک تیم قدرتمند فوتبال سوپر لیگ ترکیه هستم!
وی در ادامه گفته است: در ابتدای سال ۲۰۲۱ میلادی، هر ۱ دلار آمریکا تنها ۷ لیره و ۳۰ قوروش ارزش داشت. در ماه دوازدهم سال به ۱۸ و نیم لیره رسید. حالا هم که با این همه عملیات عجیب و غریب، باز هم دلار در مرز ۱۴ دلار است. دقت کنید. ۷ و نیم لیره کجا، ۱۴ لیره کجا؟ این نشان می‌دهد که اردوغان و تیم اقتصادی او، هیچگاه با آمار و ارقام و قوانین بسیار ساده و بدیهی علم اقتصاد سر و کار نداشته اند و فقط به دنبال حرف‌‌‌های خودشان هستند.
از کف دریا تا کف تورم بازار
پروفسور یشیل آدا در مورد خطاهای اقتصادی تیم اردوغان گفته است: شما فقط به این منطق عجیب رئیس جمهور توجه کنید که نشان می‌دهد تصورات او در مورد ارز و اقتصاد تا چه اندازه غلط است.
او گفته است: ما میزان صادرات را بالاتر و بالاتر می‌بریم تا ارز وارد کشور شود و تورم کاهش پیدا کند. اما واقعاً قضیه به همین سادگی است؟ همین اقدام برای افزایش صادرات، دو پیامد مهم داشته است: نخست؛ بالا رفتن قیمت ارز. دوم؛ افزایش هزینه تولید.
خوب … وقتی که هزینه تولید بالاتر برود، فکر می‌کنید تولید کننده ضرر می‌کند؟ خیر. خیلی راحت و بدون دردسر، قیمت تمام شده کالا را بالاتر می‌برد و علاوه بر بازار خارجی، داخل را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد.
آقای اردوغان توضیح منطقی و منسجمی‌ارائه نمی‌دهد و حاضر نیست بگوید در شرایطی که در این کشور، دلار از ۷ و نیم لیره به ۱۴ رسیده، دولت دقیقاً چه تدابیر دفاعی موثری داشته و چه نقشی ایفا کرده است؟ با بررسی داده‌های موسسه‌‌‌های بین‌المللی اعتباری و مالی، یک موسسه بین‌المللی، باید دلار نهایتاً در ۹ و نیم لیره فیکس می‌شد.
این در حالی است که رئیس جهور، شب و روز ادعا می‌کند و می‌گوید، همچنان که کف‌‌‌های عظیم دریا را برداشتیم، کف گرانی و تورم را هم رفع می‌کنیم. با این روش؟
آقای اردوغان فکر می‌کند که تورم، مانند کاهش ارزش، عملیاتی است که به عنوان یک توطئه قدرتهای خارجی طراحی شده و گروه‌های ذینفع محلی با آنها همکاری می‌کنند. این موضوع نشان می‌دهد که او هنوز تورم را نه به عنوان یک مشکل ناشی از سیاست‌‌‌های غلط خود، بلکه به عنوان بازی قدرتهای خارجی و کسانی در ترکیه می‌داند که علیه او هستند.
یشیل آدا در مورد دانش و مهارت تیم اقتصادی اردوغان گفته است: البته مشکل اصلی ما فقط شخص رئیس جمهور نیست. مشکل اینجاست که نورالدین نباتی وزیر امور مالی و خزانه داری که سکان اقتصاد کشور را در دست دارد، با مفاهیم بنیادین علم اقتصاد آشنایی ندارد.
او فردی نیست که لایق این پست باشد. او چیزهایی بر زبان می‌آورد که پیداست همین دیروز آنها را با عجله مطالعه کرده و حالا می‌خواهد در مقابل دوربین ها، طوطی وار تکرار کند. افرادی مثل نباتی، مصداق کسانی هستند که هیچ ایده و برنامه مشخصی ندارند و می‌گویند حالا امشب را بخوابیم و فردا صبح ببینیم چه اتفاقی می‌افتد.
سه مشکل اصلی تیم اقتصادی اردوغان
پروفسور آتیلا یشیل آدا در مورد اصلی ترین مشکلات پیش روی تیم اردوغان گفته است: این تیم و این دولت، سه مشکل بسیار مهم دارد:
اولاً، مردم به شما اعتماد ندارند.
ثانیاً با وجود این که تمام امکانات خود را بسیج کرده اید، سرمایه گذاران خارجی به شما اعتنا نمی‌کنند و یک قوروش هم از خارج دریافت نمی‌کنید.
ثالثاً حتی قطر تردیدهایی دارد و مدام به دنبال امتیازگیری است و امتیازات بزرگ تری می‌خواهد تا روی شما سرمایه گذاری کند و به عبارتی روشن، می‌ترسد نتواند پولش را پس بگیرد. این فقط شامل قطر نیست و روسیه هم گفته که حاضر نیست با شرکت نفت و گاز ملی ترکیه به صورت وام و تسهیلات کار کند و برای قرارداد جدید، باید ۲ میلیارد دلار پیش پرداخت نقد روی میز گذاشته شود.
آیا تورم در سال ۲۰۲۲ پایین می‌آید؟
سال ۲۰۲۲ میلادی برای حیات سیاسی احزاب ترکیه، اهمیت حیاتی دارد. چرا که در نیمه نخست سال ۲۰۲۳ میلادی، انتخابات سراسری برگزار خواهد شد و در نتیجه حزب حاکم ترکیه، اگر نتواند در طول سال ۲۰۲۲ میلادی، تابلوی اقتصادی کشور را تغییر دهد، نمی‌تواند در انتخابات پیروز شود. این امر، مستلزم پایین آوردن تورم و افزایش میزان رفاه و تولید است. سوزجو در این مورد از یشیل آدا نظر خواسته است.
یشیل آدا: پیش بینی‌‌‌های ما حاکی از آن است که سال ۲۰۲۲ میلادی نیز برای ترکیه سال بسیار دشواری خواهد بود. بگذارید خیال شما و خوانندگانتان را راحت کنم. اگر دولت بتواند در سال ۲۰۲۲ میلادی، میزان تورم را به زیر عدد ۳۶ درصد برساند، حاضرم تمام مدارک تحصیلی و افتخارات دانشگاهی ام را جلو چشم شما و همکارانتان به آتش بکشم.
رئیس جمهور، دیدگاه روشنی در مورد تورم و نرخ سود سپرده ندارد و بدون تردید، سیاست‌‌‌های فعلی، کارکردی غیر از افزایش تورم و رکود نخواهد داشت. برخی از اقتصاددانان وابسته به حزب عدالت و توسعه، توصیه کرده اند که اگر هیچ راهی برای ترمیم وضعیت اقتصادی وجود نداشته باشد، ذخایر طلا نیز مورد استفاده قرار بگیرد تا حزب حاکم در انتخابات پیش رو، نجات پیدا کند.
یشیل آدا در ادامه گفته است: شهردار سابق شهر ریزه یعنی شوقی ییلماز، گفته است:«حزب عدالت و توسعه باید گاوصندوق را باز کند، ما ۷۰۰ تن طلا داریم، این مقدار ارز خارجی داریم، آنها را بردارید. بفروشید. حتی اگر در انتخابات پیروز نشدید، دولت بعدی، یک ویرانه و سرزمین طوفان زنده در دست خواهد گرفت!»
دیدگاه آقایان این است. نمی‌دانند که اساساً ما چیزی در حد ۳۰ الی ۴۰ میلیارد دلار طلا به صورت فیزیکی داریم. اما شما نمی‌توانید آن را بخرید و بفروشید. دلیلش این است، اگر بخواهید آن را بخرید و بفروشید، قیمت طلا در جهان سقوط خواهد کرد. شاید این تصورات غلط به این دلیل است که همه اعضای حزب عدالت و توسعه از دانشگاهی که اردوغان در آن تحصیل کرده بود، مدرک دریافت کرده‌اند.
//اناج
