بررسی تاثیرات مخرب کرونا بر بهداشت روانی کودکان

کودکان آسیب‌پذیرترین گروه در هر جامعه‌ای هستند، و نباید از نیازهای آنها به سادگی عبور کرد، به دنبال شیوع ویروس کرونا، کودکان بیشتر از سایر اقشار جامعه تحت تاثیر قرار گرفتند .

شادی و بازی مهمترین رکن زندگی کودکانه کودکان است که اگر به اندازه کافی از آن برخوردار نباشند، در آینده دچار مشکلات متعدد می‌شوند، شیوع ویروس کرونا بازی و شادی کودکان را محدودتر کرد.

یک روانشناس در خصوص تاثیرات کرونا در بهداشت روانی کودکان به ایسنا می‌گوید: در فروردین ماه ۱۴۰۰ مطالعه‌ای بر روی تاثیرات کرونا و کودکان ایرانی انجام شد و نتیجه‌ی آن که در مجله‌ی روانشناسی بالینی به چاپ رسید، حاکی از این بود که قرنطینه‌ی خانگی سبب افزایش احساس ترس، خصومت، کاهش سرزندگی، کمبود احساس امنیت، ناکارآمدی، تردید و انفعال در کودکان شده است.

دکتر پریا فاروقی ادامه می‌دهد: انجمن روانپزشکی کودکان و نوجوانان مطرح می‌کند، به طور کلی واکنش کودکان به بحران‌ها از جمله کرونا یکدست نبوده و تفاوت فردی بین آنها وجود دارد که به ساختارهای زیستی، آسیب‌پذیری شناختی و سبک‌های تربیتی والدین و از این قیبل موارد مربوط می‌شود.

آسیب‌های روانی کرونا در سنین مختلف کودکان متفاوت است

او با بیان اینکه به طور کلی واکنش کودکان و نوجوانان به کرونا را از نظر سنی تقسیم بندی می‌کنند، اضافه می‌کند: در سنین پیش دبستانی، به شکل ترس از تنها ماندن، از دست دادن مراقبین، مشکلات گفتاری مثل لکنت، دست دادن کنترل ادرار و مدفوع، بی‌اشتهایی و امتناع از غذا خوردن، اختلال در خواب و کابوس، افزایش بدخلقی، غر زدن و چسبندگی بیشتر به والدین است که دو مورد آخر شیوع بالاتری دارد؛ در سنین مدرسه یعنی شش الی۱۲ سال، بدخلقی، نق زدن، گله و شکایت مداوم، بی‌حوصلگی، مقابله جویی و وابستگی به والدین، کم یا پر اشتهایی، اختلال در خواب، علائم بدنی، از دست دادن علاقه به بازی، تعامل با همسالان، یادگیری و تمرکز خود را نشان می‌دهد؛ در کودکان ۱۱ تا ۱۸ سال به صورت تحریک‌پذیری، بد خلقی، بی‌حوصلگی، اقدام به رفتارهای پرخطر، اعتیاد به اینترنت و فضای مجازی است.

او بیان می‌کند: با توجه به اینکه کودکان گنجینه‌ی لغات کافی برای بیان احساسات و هیجانات خود را ندارند و نمی‌توانند احساسات خود را به زبان بیاوردند لذا وظیفه‌ی بزرگسالان است تا از رفتار کودک، متوجه مشکلات او شوند؛ اضطراب در کودکان معمولا می‌تواند به شکل علائمی بروز کند که گاهی اوقات خانواده‌ها فکر می‌کنند که کودک مبتلا به کرونا است؛ در واقع بیشتر به مسائل روحی و روانی مثل تپش قلب، سردرد و علائمی از این قبیل انعکاس می‌یابد که می‌تواند نشان دهنده‌ی اضطراب در کودکان باشد.

والدین؛ الگوی بزرگ فرزندان خود

فاروقی با اشاره به راهکارهای کاهش اضطراب می‌گوید: برای کاهش اضطراب راهکارهایی توصیه می‌شود، اولا والدین باید بدانند که زیر ذره بین کودکان خود هستند و دائما آنها را به عنوان الگوی خود قرار می‌دهند؛ یعنی رفتارهایی که والدین در بحران‌های زندگی بروز می‌دهند، توسط کودکان مورد مشاهده قرار گرفته و همان راهکارها را تکرار می‌کنند.

او خاطرنشان می‌کند: استرس والدین تاثیر قدرتمندی حتی در سبک فرزندپروری آنها دارد؛ والدینی که به هر دلیلی دچار مشکلات روحی روانی، ایرادگیر و تنبیه کننده هستند، تنش و اضطراب زیادی را به کودک وارد می‌کنند، ضمن اینکه در تربیت فرزند خود نیز ناکارآمد می‌شوند.

او ادامه می‌دهد: در درجه‌ی اول، به والدین توصیه می‌کنیم تا قبل از اقدام برای حل مشکلات روانی فرزندان خود، ابتدا به دنبال رفع مشکلات روحی و روانی خودشان باشند چرا که بدون حل آنها، انتظاری در بهبودی فرزندان نیست.

این روانشناس توصیه می‌کند: ما از والدین می‌خواهیم که در این دوران، با فرزندان خود در مورد موضوعاتی که سبب اضطراب آنها می‌شود، صحبت کنند؛ تحقیقات نشان داده که آگاهی‌بخشی به کودکان کمک می‌کند تا بهتر با مشکلات راه بیایند لذا بهتر است والدین جریان فکری کودکان خود را در موضوعات مختلفی مانند ماهیت بیماری کرونا، راهکارهای پیشگیرانه و همچنین مشکلات تحصیلی بدانند تا با کمک کردن، تنش آنها را کاهش دهند.

توضیحات طولانی به کودکان ندهید

او یادآور می‌شود: نکته مهم دیگر این است که نباید در مورد موضوعات، توضیحات طولانی به کودکان دهیم چراکه دامنه توجه کودکان کوتاه است و حتما توضیحات باید متناسب با سطح درک کودک و سن او باشد تا تنش و اضطراب او را افزایش ندهد.

او اضافه می‌کند: کودکان و نوجوان مبتلا به اضطراب، معمولا سوالات زیادی از والدین خود می‌پرسند که حتما باید پاسخ داد؛ متاسفانه بسیاری از والدین حوصله‌ی پاسخ دهی را ندارند چراکه هر سوال آنها، سوال بعدی را به همراه دارد لذا از جواب دادن اجتناب می‌کنند، در حالیکه سبب افزایش تنش و اضطراب آنها شده تا برای پیدا کردن جواب سوالات خود به مراجع نامعتبری رجوع کند که می‌تواند پیامدهای ناگواری داشته باشد.

والدین باید زمانی را برای رسیدگی به دروس کودکان خود اختصاص دهند

فاروقی متذکر می‌شود: نکته مهم دیگر این است که والدین باید زمانی را برای تحصیلات کودکان خود اختصاص دهند، اما بسیاری این موضوع را رها کرده‌اند و سبب افت تحصیلی کودکان نیز شده است که خود این مسئله تنش آنها را افزایش می‌دهد.

او بیان می‌کند: راهکار بعدی که برای والدین توصیه می‌کنیم این است که تلاش کنند تا فعالیت‌هایی که در خانواده وجود داشت و لذت می‌بردند مثل بازی کردن، انجام کارهای گروهی در منزل و… را به جریان بیندازند.

او تاکید می‌کند: مسئله بعدی این است که کودکان برای کسب اطلاعات به سراغ بزرگترها می‌روند لذا باید مواظب بود که اطلاعات نادرستی به آنها نداد و در مورد هر موضوعی در مقابل آنها صحبت نکرد.

کرونا، تنش وارده به کودکان را افزایش داد

او ادامه می‌دهد: با شیوع کرونا، سبک زندگی و آموزشی کودکان تغییر کرد لذا سطحی از تنش خودبه‌خود به کودکان وارد می‌شود، اما متاسفانه گاهی خانواده‌ها در کنار این مسائل، در مورد مشکلات خود نیز صحبت می‌کنند لذا باید تعداد این موارد استرس‌زا کاهش داد.

این روانشناس با تاکید به لزوم صمیمت میان والدین و کودکان می‌گوید: مطالعات نشان داده است که ارتباط خوب بین والدین و کودکان، عامل محافظت کننده در برابر مشکلات روحی کودکان است؛ توصیه می‌شود تا والدین زمان بیشتری را با کودکان خود سپری کرده و این رابطه‌ی گرم و صمیمانه را حفظ کنند.

او اضافه می‌کند: والدین باید مراقبت افراطی از فرزندان خود را کنار گذارند؛ والدینی که به علت وسواس خود در مورد موضوعاتی چون کاهش تعامل کمتر و افزایش ضدعفونی به کودکان خود تنش وارد می‌کنند، تاثیرات نامناسبی بر روی آنها دارند.

شیوع افسردگی در کودکان افزایش یافته است

فاروقی در رابطه با افسردگی می‌گوید: عامل مهم دیگری که شیوع بالاتری دارد، افسردگی است که با علائمی چون ناامیدی، به هم خوردن وضع خواب و اشتها، افکار آسیب زننده به خود، کاهش تمرکز و انرژی بروز می‌کند.

او در خصوص حس ناامیدی کودکان اظهار می‌کند: جهت رفع مشکل ناامیدی باید والدین در مورد احساسات و افکار فرزندان خود با آنها صحبت کرده و در خصوص احساسات ناراحت کننده با آنها همدلی کنند، برنامه معمول زندگی را ادامه داده و زمان خوبی را برای خواب آنها اختصاص دهند.

او یادآور می‌شود: به محض اطلاع از غمگینی و گوشه‌گیر شدن کودکان و دوام آن به بیش از یک هفته باید از کمک حرفه‌ای استفاده کرده و همچنین جهت رفع آن، ارتباطات صوتی و تصویری و تعامل با دوستان را افزایش دهند.

این روانشناس در ارتباط با مشکل بی‌حالی کودکان تاکید می‌کند: بسیاری از کودکان در این ایام با مشکل کاهش انرژی روبه‌رو هستند و حال و حوصله ندارند، اما به اشتباه، والدین توصیه به استراحت می‌کنند در حالیکه توصیه می‌کنیم تا فعالیت‌های فیزیکی را افزایش داده، مسئولیت بیشتری را به کودکان بدهند که همچنین فعالیت‌های گروهی مثل آواز خواندن، بازی کردن، ورزش کردن و … نیز بسیار مناسب است.

والدین نباید با بی‌تفاوتی یا تشویق کردن به افزایش وسواس کودکان دامن بزنند

او در خصوص وسواس ادامه می‌دهد: وسواس اختلال دیگری است که پس از کرونا شیوع بیشتری دارد لذا برای کاهش آن از والدین می‌خواهیم که کودکان خود را به آرامش دعوت کنند و با تشویق یا بی‌تفاوتی نسبت به این مسئله به افزایش آن دامن نزنند؛ به محض مشاهده مواردی مانند ضد عفونی کردن دستان و از این قبیل، حساس شده و مداخله کنند، با آرامش از فرزندان خود بخواهند که دفعات را کاهش دهند و بهتر است که آنها را تشویق نیز بکنند.

او اضافه می‌کند: متاسفانه ماهیت این بیماری طوری است که کودکان برای اطمینان و کسب تایید به والدین خود مراجعه می‌کنند، والدین هم به علت حوصله نداشتن یا کاهش استرس کودک، رفتارهای او را تایید و تشویق کرده و با این کار، وسواس او را افزایش می‌دهند.

فاروقی بیان می‌کند: کودکان علاقه زیادی دارند تا اخبار مربوط به بحران‌ها را دنبال کنند لذا توصیه می‌کنیم تا از کودکان خود بخواهند که اخبار را زیاد پیگیری نکنند.

او توصیه می‌کند: اگر پس از اجرای این راهکارها، مشکلات روحی و روانی کودکان حل نشد، حتما باید از متخصصین و روانشناسان کودک و نوجوان کمک بخواهند.

تاثیر شیوع کرونا در گروه‌های آسیب پذیر و در حال شکل‌گیری بویژه کودکان وسیع‌تر است

یک جامعه‌شناس نیز به ایسنا می‌گوید: کرونا به عنوان پدیده فراگیر جهانی تاثیر فراسنی، فراجنسیتی، فرا طبقه‌ای و فراصنفی را در جامعه‌ی جهانی داشته است که تاثیر گسترده‌ آن بر ابعاد زیستی، روانی، اجتماعی، اقتصادی و… کاملا مشهود است.

موسی نیرومند ادامه می‌دهد: انسان اجتماعی و اجتماع انسانی قبل و بعد از شیوع کرونا، شرایط متفاوتی را دارد چرا که سبک بسیاری از ارتباطات تغییر یافته است.

او اضافه می‌کند: در دوره پسا کرونا نیازمند پدیده پژوهی و تاثیر پژوهی کرونا در ابعاد مختلف زیستی برای ترسیم ابعاد آسیب دیده به خصوص در بخش فرهنگی هستیم لذا موسسات علمی و پژوهشی باید از حالا روی این موضوع تحقیق کنند.

او همچنین خاطرنشان می‌کند: تاثیر شیوع کرونا در گروه‌های آسیب پذیر و در حال شکل‌گیری بویژه کودکان وسیع‌تر است و می‌تواند در کودکان زیر ۱۲ سال که تجربه و تمرین شایستگی را طی می‌کنند، اضطراب و ترس طولانی مدت ایجاد کند و در این دوره حیاتی، روان آنها را به خطر انداخته و روند رشدی آنها را با اضطراب و ترس پیش ببرد لذا می تواند در شکل‌گیری شخصیت کودک تاثیرگذار باشد که مسئولیت سنگین آن بر عهده والدین و سیستم اجتماعی بویژه سیستم آموزشی و پرورشی است.

نیرومند توصیه می‌کند: باید با کودکان منظم و بی‌وقفه گفت‌وگو شود تا علیرغم انرژی بالای آنها دچار خلوت و بی‌توجهی نشوند.

او در پایان تاکید می‌کند: در این دوران باید از نظر کلامی، کودکان را تقویت کرد و اجازه داد تا در خصوص شایستگی‌های خود صحبت بکنند.

به گزارش  باش خبر وبه نقل از ایسنا،۲۰ نوامبر از سوی سازمان ملل متحد روز جهانی کودک نامگذاری شده‌است،