گزارش| تداوم تورم و شرایط بحرانی در اقتصاد ترکیه
این روزها در ترکیه، اغلب مردم از یک موضوع مشترک حرف می زنند و گلایه می کنند: گرانی. بسیاری از تحلیلگران سیاسی و اقتصادی معتقدند که این میزان از گرانی و شرایط سخت اقتصادی در دو دهه گذشته سابقه نداشته است. با تدابیر جدید بانک مرکزی ترکیه، دلار در مرز ۱۴ لیره نگه داشته شده اما تورم و قیمت بالای سوخت، انرژی و مواد غذایی به سطح غیرقابل تحملی رسیده است.
پایین بودن دستمزدها و بالا بودن قیمت های مواد غذایی، میلیون ها خانوار را در معرض خطر جدی قرار داده است. حالا ترکیه به جایی رسیده که خرید برخی مواد غذایی همچون گوشت برای میلیون ها خانوار ناممکن شده و خرید میوه و سبزیجات هم در اغلب مواقع، به صورت تعداد است و نه کیلویی!
دو تصویر متفاوت درباره یک کشور
یکی از اقلام مهمی که در ترکیه گران شده، روغن مایع است. اغلب روزنامه های مخالف و منتقد دولت، عکس هایی چاپ می کنند که صفوف طولانی مردم ترکیه برای خرید روغن ارزان قیمت را به نمایش می گذارد. در هر فروشگاهی که یک ظرف روغن با چهار پنج لیره قیمت پایین تر عرضه شود، مردم صف می بندند. اما روزنامه های حامی دولت، عملاً کاری به اقتصاد ندارند و صرفاً به سیاست خارجی و قدرت نظامی ترکیه اشاره می کنند.
به گفته خود رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه، میلیون ها شهروند ترکیه در موقعیتی هستند که از پرداخت هزینه قبوض برق و گاز طبیعی عاجز مانده اند. اما رئیس جمهور دستور داده مالیات بر ارزش افزوده قبوض آب حذف شود تا به شهروندان فشار نیاید!
کنترل بر حساب های ارزی
سلجوق گچر، اقتصاددان مشهور ترکیه گفته است:«شهروندان پس انداز خود را زیر بالش جمع کردند و بسیاری از آنها پول خود را به بانک نسپردند و دلار خریدند. چرا؟ چون شهروندان به مدیریت اقتصادی این دولت اعتماد ندارند و مردم به دلیل نگرانی هایی از قبیل اینکه آیا اتفاقی برای ما می افتد و آیا حساب ارزی ما توقیف می شود؟ دست به چنین اقدامی می زنند.
اقتصاددان دیگری به نام جم اوزان گفته است:«یک بحران بزرگ بانکی در سال جاری در انتظار ترکیه است. با توجه به کنترل دلار، مردم نمی توانند با خیال راحت تراکنش های دلاری را از طریق بانک ها انجام دهند. هیچ شهروندی قادر به برداشت دلار از حساب خود نخواهد بود. به عبارت دیگر در آینده نزدیک، دلار کالایی خواهد بود که در کشور ما کمتر یافت می شود.»
انرژی و معمای جذب سرمایه گذار
در حال حاضر، مردم ترکیه برای پرداخت هزینه قبوض برق و گاز به شدت دچار مشکل هستند و سهم این هزینه در سبد مصرف خانوار به رقمی بین ۲۰ تا ۳۰ درصد از کل هزینه ها رسیده که رقم بالایی است.
این در حالی است که تبلیغات گسترده دولت اردوغان در مورد کشف منابع گاز در دریای سیاه و همچنین مدیترانه، به یک نمایش حزبی تبدیل شده است. در همین حال تلاش برای جذب سرمایه گذار خارجی به مشکل خورده است. چرا؟
به این دلیل که سیاست خارجی تهاجمی دولت اردوغان در برابر یونان، قبرس و اتحادیه اروپا و بی توجهی به احکام دادگاه حقوق بشر اروپا، سرمایه گذاران غربی را از بازار ترکیه دور کرده و تکیه بیش از حد بر سرمایه بانک های عربی و اغنیای خلیج فارس، نمی تواند اقتصاد ترکیه را از بن بست خارج کند.
همه چیز از آب ارزان تر است!
بحران اقتصادی، قدرت خرید مردم ترکیه را به شدت پایین آورده است. اما خارجی ها با خیال راحت در ترکیه خرید می کنند.
روزنامه قرار امروز یک گزارش اقتصادی منتشر کرده و در این گزارش با شمار زیادی از شهروندان بلغاری مصاحبه شده که از مرز زمینی وارد ادیرنه شده و در فروشگاه ها خرید می کنند. احتساب اختلاف چشمگیر ارزش لیره و یورو کاری کرده که یک شهروند بلغار با خرج کردن وجه ناچیزی در حد سیصد- چهارصد یورو، همه ملزومات خود را می خرد و ترکیه را ترک می کند.
چند شهروند بلغاری در مصاحبه با خبرنگار قرار گفته اند: خیلی خوب است! همه چیز از آب ارزان تر است!
ائتلاف جدید مخالفین
دیدار سران ۶ حزب مخالف ترکیه، رویداد مهمی بود که رجب طیب اردوغان و شریک او در ائتلاف جمهور یعنی دولت باغچلی را نگران کرده است. این دو رهبر باتجربه ترکیه تلاش کرده اند تا با برجسته کردن کاریکاتور، استهزای سران مخالف و ناکارآمد دانستن ائتلاف ۶ گانه، خود را نزد افکار عمومی ترکیه قدرتمند جلوه دهند. اما از آنجایی که بحث بر سر گرانی و دشواری های معیشتی توسط ۶ رهبر مزبور مورد تاکید قرار گرفته، می توان چنین پیش بینی کرد که شعارهای آنان مورد توجه مردم قرار بگیرد.
احمد داود اوغلو رهبر حزب آینده در مورد نیش و کنایه اردوغان در مورد میز کوچک ضیافت کاری ۶ رهبر مخالف گفته است: «این یک سفره درویشانه اما پربرکت بود مانند سفره ابراهیم خلیل. مانند برخی ها نیستیم که بر سفره گرگ ها بنشینیم و از رانت های اقتصادی برخوردار شویم.»
گلتکین اویسال رهبر حزب دموکرات هم گفته است: «در نشست ما، بیش از هر چیز بر ضرورت توجه به رفاه و سطح زندگی مردم تاکید شد.»
مرال آکشنر رهبر حزب خوب نیز گفته است: «مسئول مستقیم گرانی، بیکاری و گرسنگی مردم ترکیه، شخص اردوغان است. با حمایت مردم، او را کنار می زنیم تا مردم بیش از این گرسنه نمانند.»
علی باباجان رهبر حزب جهش و دموکراسی نیز گفته است:«ائتلاف ما باید دست کم ۶ سال در کنار هم بماند تا بتواند تخریبات اقتصادی اسفناک چند سال اخیر را جبران و ترمیم کند.»
در پایان باید گفت، بحران اقتصادی در ترکیه همچنان لاعلاج مانده و با وجود آن که دولت به موفقیت های خود در حوزه افزایش میزان صادرات اشاره می کند، وضعیت معیشتی مردم، بیکاری، تورم شکننده و افزایش شکاف طبقاتی، از مسائل مهمی هستند که می توانند بر انتخابات ۲۰۲۳ ترکیه تاثیر بگذارند.//اناج
