با نوین شدن زندگی انسان‌ها، کاهش تحرک و ماشینی شدن زندگی، بلایی خانمان‌سوز به نام چاقی بروز می‌کند و یکی از چالش‌هایی است که جوامع امروزی را به خود درگیر کرده است و راه‌های درمانی بسیاری نیز برای آن تعریف شده، اما شاید در واقعیت چندان موفقیت‌آمیز نباشند.
چاقی معضلی در همه‌ی کشورهای جهان به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه بوده و به شدت رو به افزایش است و دلیل آن نیز کاهش فعالیت‌های بدنی به دنبال ماشینی شدن سبک زندگی و افزایش میزان استفاده از غذاها و میان وعده‌های ناسالم و پرکالری است. چاقی موجب کاهش کیفیت زندگی می‌شود و افزایش آن باعث گسترش شدید دیابت و پیامدهای این بیماری بر چشم، کلیه، قلب و … می‌شود همچنین بالا رفتن ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی که مستقیماً با چاقی در ارتباط هستند.
گسترش چاقی و بیماری‌های پس از آن در کیفیت زندگی موثر است و با کاهش کیفیت زندگی افراد در سنین میانسالی و کهنسالی طول عمر به شکل چشمگیری کاهش می‌یابد؛ بنابراین باید به کاهش میزان چاقی در جامعه کمک کنیم. در صورتی که از چاقی افراد جلوگیری نکنیم در مهار دیابت و بیماری‌های قلبی و عروقی نیز موفق نخواهیم بود.
اصلاح شیوه زندگی موثرترین راه برای کاهش چاقی است؛ راه‌های دارویی و جراحی نیز تأثیر زیادی در لاغری دارد اما میزان موفقیت آن به اندازه سبک زندگی صحیح نیست.
البته به دنبال شیوع ویروس کرونا، فعالیت فیزیکی اکثر مردم و به‌ویژه بچه‌ها کمتر شده و نبود تحرک آنچنانی، خطراتی از جمله چاقی را به دنبال داشت.
در ایران نیز شمار افراد چاق از سال ۱۹۸۰ تا ۱۳۵۹ تاکنون ۵.۵ برابر و تعداد افراد دارای اضافه وزن ۳.۵ برابر شده است. میزان مصرف کالری روزانه‌ی ایرانی‌ها طی دو دهه‌ی گذشته از ۲۰۰۰ به ۳۰۰۰ کیلوکالری رسیده است.
اضافه وزن و چاقی رو به افزایش است
یک متخصص تغذیه در خصوص چاقی به ایسنا می‌گوید: پیش از اینکه به دلایل چاقی بپردازیم بهتر است نخست چاقی را تعریف کنیم؛ چاقی به انباشت بیش از مقدار طبیعی و معمول چربی در بدن اطلاق می‌شود و از نظر علمی به شاخص توده‌ی بدنی برابر یا بیشتر از ۳۰ کیلوگرم بر متر مربع (BMI۳۰ kg/m۲) یا دور شکم بالاتر از ۸۸ سانتی‌متر در زنان و بالاتر از ۱۰۲ سانتی‌متر در مردان بزرگسال غیر ورزشکار گفته می‌شود.
دکتر علی طریقت ادامه می‌دهد: دلایل عمده‌ی چاقی مصرف بیشتر انواع غذاها و در نتیجه دریافت بیش از مقادیر مورد نیاز روزانه‌ی انرژی (کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها و چربی‌ها) از یک طرف و کاهش انرژی سوزانده شده در انواع فعالیت‌های جسمانی اعم از ورزشی و غیرورزشی از طرف دیگر هستند.
وی می‌افزاید: پابه‌پای دیگر کشورها چاقی در کشور ما نیز در حال افزایش است علیرغم مشکلات اقتصادی و کاهش قدرت خرید مردم، الگوهای مصرف مواد غذایی و تغییرات وزنی به طرف غربی شدن تمایل یافته و اضافه وزن و چاقی رو به فزونی است البته این امر به معنای کاهش یا رفع سوء تغذیه از نوع کمبودهای مواد مغذی (درشت‌مغذی‌ها و ریزمغذی‌ها) نیست.
تعداد افراد چاق در ایران ۵.۵ برابر شده است
وی با تاکید بر اینکه تعداد افراد چاق در ایران ۵.۵ برابر شده است، خاطرنشان می‌کند: در حال حاضر ۷۰ درصد ایرانیان به چاقی و اضافه وزن، (۴۷ درصد اضافه وزن و ۲۳ درصد چاقی) مبتلا هستند و ۴.۵ درصد جمعیت کشور نیز چاقی مفرط (مرضی) دارند.
طریقت در ارتباط با رژیم‌های غذایی نادرست، یادآور می‌شود: مصرف غذاهای فوری و آماده، پرچرب، غنی از کربوهیدرات‌های سبوس‌گرفته و تصفیه شده و نیز غذاها و نوشیدنی‌های غنی از قندهای ساده نظیر انواع شیرینی‌ها و نوشابه‌ها که ارزش کالریکی بالا ولی ارزش مواد مغذی پایینی دارند در کنار کمک به انباشت چربی در نواحی مختلفی از بدن چون شکم، سینه، و باسن به مشکلات عدیده‌ی دیگر سلامتی از جمله مرض قند، کبدچرب، پرفشاری خون، بیماری‌های قلبی عروقی، و برخی از انوع سرطان‌ها منجر می‌شود.
وی با اشاره به کاهش تحرک بدنی جمعیت، اظهار می‌کند: براساس شواهد موجود الگوی تحرک بدنی با پیشرفت فناوری در کل دنیا دچار تغییر شده است؛ استفاده از خودرو، کنترل کارکرد انواع وسایل و ابزار زندگی روزمره از راه دور و نیز شهری شدن الگوهای اشتغال و تردد، فعالیت‌های جسمی به شدت کاهش یافته و نیاز به اصلاح محیط زندگی و ایجاد فضاهای مناسب برای تفریحات سالم و ورزش به منظور کنترل چاقی و افزایش سلامتی و شادابی بیش از پیش نمایان شده است.
وی ادامه می‌دهد: درحالیکه نداشتن فعالیت بدنی کافی یکی از علل اصلی افزایش بار بیماری‌های غیرواگیر و مرگ زودرس در جهان به شمار می‌رود، نتایج یکی از معتبرترین مطالعات ملی در ایران حاکی است ۵۵ درصد ایرانی‌ها (هر دوجنس) «فعالیت بدنی ناکافی» و هشدارآمیز دارند و بیش از ۹۰ درصد نیز «کم تحرک» هستند.
چاقی با بیش از ۴۰ نوع مشکل سلامتی در ارتباط است
این متخصص تغذیه در تشریح عوارض چاقی خاطرنشان می‌کند: چاقی با بیش از ۴۰ نوع مشکل سلامتی در ارتباط است؛ از به هم خوردن تناسب اندام و مشکلات جسمی چون افزایش خطر ابتلا به دیابت، نقرس، سکته‌های قلبی و مغزی، برخی از سرطان‌ها از جمله سرطان سینه، کولون، معده، استئوآرتریت، آپنه، پرفشاری خون، و دیس‌لیپیدمی گرفته تا مشکلات روانی مثل اعتماد به نفس پایین، افسردگی بالا، اختلالات خوردن همچون پرخوری عصبی نمونه‌هایی از بیماری‌ها و اختلالات مرتبط با چاقی هستند.
وی با اشاره به رژیم‌های غذایی خاص، می‌گوید: هر نوع رژیم غذایی حتی غلط و غیرعلمی که کالری دریافتی روزانه را به کمتر از مقادیر مورد نیاز روزانه محدود کندژ می‌تواند سبب کاهش وزن شود؛ بنابراین رژیم غذایی میوه و دیگر رژیم‌های غذایی که بیشتر گروه‌های غذایی و اقلام غذایی را به صورت کلی یا نسبی حذف می‌کنند و نتیجه‌ی این محدودیت‌ها به تعادل منفی انرژی یعنی مقدار انرژی مورد نیاز روزانه بیشتر از مقادیر مصرفی از طریق غذا باشد به شرط ادامه‌دار بودن باعث کاهش وزن و بهبود برخی پارامترهای مرتبط با چاقی خواهند شد.
وی ادامه می‌دهد: این قبیل افراد در کوتاه مدت از عوارض نامطلوب چنین رژیم‌های غذایی بی‌خبر بوده و شادی کاذب گذرا را تجربه می‌کنند اما رعایت رژیم‌های غذایی غلط محدود از کالری در دراز مدت می‌تواند منجر به از دست دادن مایعات و الکترولیت‌های بدن، ریزش مو، مشکلات پوستی، اختلالات قاعدگی در زنان و مرگ زودرس شوند.
این متخصص تغذیه در ادامه بیان می‌کند: رژیم گرفتن به معنی کنار گذاشتن کلی خورد و خوراک اگر به صورت روزه‌داری نصف یا یک روزه باشد، مشکل زیادی ایجاد نمی‌شود و اتفاقاً در پاره‌ای موارد زیر نظر مشاور تغذیه قابل توصیه هم است، اما حذف کامل مواد غذایی و نوشیدنی بیش از این مدت صرفاً در شرایط بیمارستانی و با کنترل تعادل مایعات و الکترولیت‌ها و علائم حیاتی و در موارد بسیار محدودی قابل توصیه است.
وی ادامه می‌دهد: رژیم‌های غذایی توصیه شده برای درمان چاقی باید صرفاً از نظر انرژی محدود باشند و تمام مواد مغذی توصیه شده (متجاوز از ۵۰ ماده‌ی مغذی) باید در دوران رژیم گرفتن همچنان به صورت روزانه مصرف شوند.
طریقت در رابطه با راه‌های مقابله با چاقی نیز تاکید می‌کند: بهترین و سالم‌ترین راه مقابله و کنترل چاقی، معکوس کردن روند فعلی دریافت مازاد کالری روزانه است یعنی متناسب با میزان فعالیت‌های جسمی، و نیز سن، جنس و دیگر عوامل مؤثر بر انرژی مورد نیاز روزانه باید مقادیر مصرفی غذاها به ویژه دریافت درشت‌مغذی‌ها (کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها و پروتئین‌ها) تعدیل شوند البته آموزش تغذیه‌ی مناسب به عموم مردم و نیز تشویق به تحرک و ورزش بیشتر نیز می‌تواند کمک زیادی به کنترل چاقی و مشکلات آن کنند.
چاقی از عوامل بسیار مهم و جدی در بروز بیماری‌ها است
رئیس گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت آذربایجان شرقی نیز در این خصوص به ایسنا می‌گوید: به انباشته شدن غیر عادی چربی در بدن چاقی می‌گویند، زمانی که کالری دریافتی بیشتر از کالری مصرفی باشد، به چربی تبدیل شده و در بدن ذخیره می‌شود؛ بنابراین چــاقی شکلی از سوء تغذیه نــاشی از پرخـــوری است که نه تنها نشانه سلامتی نیست بلکـه نشــان دهنده تغـذیه نامناسب است.
فتح اله پورعلی ادامه می‌دهد: بررسی‌های انجام شده در خصوص علل زمینه‌ای موثر در بروز و شیوع بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت، سرطان‌ها و … نشان می‌دهد که چاقی از عوامل بسیار مهم و جدی در بروز این مشکلات به شمار می‌آید.
وی در رابطه با عمده‌ترین دلایل چاقی می‌افزاید: چاقی معضلی چندعلتی (مولتی فاکتوریال) است و در عین حال که در ظاهر ساده بنظر می‌رسد، مسئله‌ای بسیار پیچیده است که با شیوه زندگی، محیط و ژن‌ها ارتباط دارد. //ایسنا
