پاسخ یک ایمونولوژیست به شائبه‌هایی در خصوص واکسن کرونا
۲۲ ماه از شیوع همه گیرترین ویروس جهان یعنی کرونا می‌گذرد و هنوز بعد از گذشت نزدیک به دو سال این ویروس از بین نرفته است اما در این میان آنچه اهمیت بیشتری داشته و دغدغه‌ی مجامع بوده، تزریق واکسن است که شایعات زیادی در این مورد مطرح شده و تاکنون بعد از گذشت دو سال همچنان ادامه دارد.
تا به امروزچند میلیون نفر قربانی این ویروس شده و جان خود را از دست داده‌اند و افراد بهبود یافته نیز هنوز با عوارض آن دست و پنجه نرم می‌کنند.
طی این دو سال تحقیقات بسیاری در خصوص این ویروس انجام شد و چندین سویه از آن کشف شده است و آن طور که به نظر می‌رسد این ویروس ناخوانده قصد ترک جهان را ندارد چراکه به گفته‌ی دانشمندان فعلا باید منتظر سویه‌های بعدی آن نیز باشیم.
در این میان بهترین راه مقابله با این ویروس در جهان، تزریق واکسن، اعلام شده و طی این دو سال دولت‌ها تمام تلاش خود را برای تامین این واکسن کرده‌اند.
چندین نوع واکسن تاکنون در جهان کشف شده است که کشور ما نیز به دلیل علم بالا و داشتن دانشمندان حاذق از این قافله عقب نمانده و واکسن‌های مختلفی از جمله برکت، پاستوکووک و … را تولید کرده است.
تا تیر ماه امسال تعداد اندکی از واکسن‌ها در اختیار کشور ما بود که همین امر موجب شد تا معاندین همراه و همسو با برخی رسانه‌های داخلی و خارجی فضا را ملتهب کرده و از این موضوع سوء استفاده کنند چرا که در همان روزها طوفان توئیتری “واکسن_بخرید”، “به ایران کمک کنید” و … به راه افتاده بود و بسیاری از سلبریتی‌ها نیز با تزریق واکسن کرونا در خارج از کشور از جمله کشور ارمنستان تلاش کردند این فضا را ملتهب‌تر کنند.
با روی کار آمدن دولت جدید، تامین و تولید واکسن‌های داخلی گسترش یافت و با سیل انبوهی از واکسن‌های تولید داخل و وارداتی مواجه شدیم؛ به گونه‌ای که با افزایش میزان واکسن‌ها، محدودیت سنی تزریق در شهرهای مختلف کشور برداشته شد و حتی به دانش‌آموزان نیز واکسن تزریق شد.
اما آنچه بیشتر در این وضعیت به چشم می‌خورد سیلی از شایعاتی بود که ایجاد شد و فضای مجازی از هشتگ‌های “نه به واکسن”، “نه به واکسن اجباری” و… پر شد؛ همان افرادی که از چندین هفته قبل به دنبال تزریق واکسن بودند اکنون مردم را برای تزریق نکردن واکسن تشویق می‌کردند.
با گذشت چندین ماه و فضاسازی‌های ایجاد شده اندک اندک از میزان این شایعات کاسته شد اما هنوز هم افرادی هستند که با تزریق واکسن مخالف بوده و آن را به ضرر سلامتی انسان می‌دانند و یا حتی برخی از حرف و سخن‌ها مانند اینکه واکسن را با آب پر کرده‌اند هنوز هم وجود دارد و برخی از افراد تاکنون هیچ دزی از واکسن را تزریق نکرده‌اند.
برای شفاف سازی در خصوص شایعات مختلف پیرامون واکسن و همچنین تاریخچه‌ی تزریق واکسن سراغ عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تبریز و پژوهشگر برتر کووید ۱۹ رفتیم.
واکسن هراسی ریشه‌ی علمی ندارد
این متخصص ایمونولوژی پزشکی به ایسنا می‌گوید: اولین واکسن در سال ۱۷۷۵ میلادی توسط ادوارد جنر، دانشمند انگلیسی ابداع شد که از تاول افراد مبتلا به آبله‌ی گاوی مایعی را استخراج کرده و به پوست افرادی که مبتلا نبودند، تزریق می‌کرد؛ بعد از آزمایش روی چندین نفر مشاهده کرد افرادی که مایع را دریافت کردند در مقابل ابتلای به آبله مقاومت نشان می‌دهند.
دکتر مجید احمدی ادامه می‌دهد: با پیشرفت علم پزشکی از سال‌های ۱۹۴۰ تا ۱۹۵۰ میلادی واکسیناسیون گسترده شروع شد و اولین واکسن تزریقی، واکسن سه گانه (دیفتری، کزاز، سیاه سرفه) بود که اکنون نیز استفاده می‌شود بنابراین همه‌ی افراد جامعه از زمان تولد تا بزرگسالی برای دریافت واکسن اقدام می‌کنند و این واکسن هراسی که ایجاد شده است، چندان ریشه‌ی علمی ندارد.
میزان عملکرد سیستم ایمنی مهمترین عامل تأثیرگذار در مقاومت واکسن تزریقی
او در خصوص میزان مقاومت ایجاد شده توسط واکسن‌های کرونا اضافه می‌کند: مقاومت ایجاد شده توسط واکسن‌ها به چند عامل بستگی دارد؛ یکی از مهمترین عوامل نوع واکسن و عملکرد سیستم ایمنی فرد دریافت کننده‌ی واکسن است که تا چه اندازه فعال بوده و عامل بعدی نیز فواصل زمانی دریافت واکسن است که اگر رعایت نشود، تاثیر آن کمتر خواهد بود.
او یادآور می‌شود: دریافت واکسن همان تاثیری را داشته که ابتلای به ویروس دارد اما به صورت خفیف‌تر، قابل کنترل‌تر و ایمن تر؛ بنابراین می توان گفت واکسن کرونا در واقع خود عفونت را شبیه سازی می‌کند تا سیستم ایمنی بدن در مقابل مواجهه احتمالی با ویروس آمادگی کافی را داشته باشد.
احمدی خاطرنشان می‌کند: تزریق واکسن مانند برگزاری رزمایش نظامی در یک کشور است که سیستم ایمنی بدن را آماده و تقویت می‌کند تا در مقابل هجوم عوامل بیماری زا مثل ویروس‌ها و باکتری‌ها آمادگی برای دفاع از بدن را داشته باشد.
او در رابطه با زمان پاسخگویی واکسن‌ها متذکر می‌شود: از همان لحظات ابتدایی تزریق واکسن، یک سری فعل و انفعالاتی در سیستم ایمنی رخ داده و پاسخ ایمنی بدن شروع می‌شود؛ سلول های سیستم ایمنی ابتدا نوع ویروس را شناسایی و یک سری اطلاعات را به سلول‌های بالادستی انتقال می‌دهد که این سلول‌ها پروتئینی به نام آنتی بادی را ایجاد می‌کند.
او همچنین بیان می‌کند: در دز اول زمان پاسخ‌دهی بدن از دو روز تا یک هفته تکمیل می‌شود و اگر دز دوم نیز تزریق شود، این تحریک ادامه داشته و متوقف نخواهد شد چراکه این سلول‌ها به صورت دائمی آنتی بادی تولید می‌کنند اما به مرور از شدت آنها کاسته خواهد شد.
واکسن‌های کرونا سه دسته‌اند
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تبریز در ارتباط با نوع واکسن‌ها ادامه می‌دهد: تاکنون سه نوع واکسن کرونا تولید شده و به تأیید سازمان بهداشت جهانی رسیده است؛ ساده‌ترین نوع آن واکسن غیر فعال شده بوده که ویروس غیر فعال و کشته شده‌ی کرونا را به همراه دارد و واکسن‌های سینوفارم، بهارات و برکت از این نوع هستند.
او می‌گوید: نوع دوم واکسن‌های پیشرفته‌تری هستند که واکسن‌های ناقل بوده و در آنها از ویروسی غیر بیماری‌زا به‌عنوان حامل ژن‌های ویروس کرونا استفاده می‌شود و مهمترین نوع آن واکسن‌های آسترازنکا، جانسون اند جانسون و اسپوتنیک روسیه هستند.
او اظهار می‌کند: واکسن‌های نوع سوم که از نظر تکنولوژی تولید پیچیده‌تر می‌باشند، واکسن‌های DNA،RNA یا همان واکسن های ژنتیکی هستند که قطعه‌های ژنتیکی ویروس کرونا را به همراه دارند و پس از ورود به داخل بدن با استفاده از سلول‌های بدن یک سری پروتئین‌های مربوط به ویروس تولید می‌شود که واکسن‌های فایزر و مدرنا از این نوع هستند.
واکسن‌های فایزر و مدرنا بیشتر ایمنی‌زایی را دارد
این پژوهشگر برتر کووید ۱۹ که بیش از ۲۰ مقاله از شروع اپیدمی کووید ۱۹ در مجلات معتبر دنیا چاپ کرده است، در خصوص میزان ایمنی‌زایی واکسن‌ها خاطرنشان می‌کند: از آنجایی که مطالعه جامع و دقیقی در کشور ما انجام نشده، نمی‌توان به صورت دقیق و با اطمینان گفت که کدام واکسن ایمنی‌زایی بیشتری دارد اما بر اساس مقالات منتشر شده در جهان واکسن‌های RNA و DNA بیشترین ایمنی‌زایی را داشته و در درجه‌ی دوم واکسن‌های ناقل ژن‌های کووید ۱۹ و در درجه‌ی سوم نیز واکسن‌های غیر فعال قرار دارند.
او ادامه می‌دهد: مطالعات پراکنده‌ای که در کشور ما انجام شده نشان می‌دهد که از بین انواع واکسن‌های موجود در کشور، واکسن‌های اسپوتنیک و آسترازنکا بیشترین ایمنی‌زایی و سینوفارم و برکت و بهارات ایمنی‌زایی کمتری نسبت به آن دارند.
او در خصوص دز سوم واکسن کرونا تاکید می‌کند: بعد از تزریق هر دز از واکسن یک سری سلول‌ها به نام سلول‌های «لنفوسیت خاطره‌ای» در بدن تولید می‌شود که در مواجه‌های بعدی با ویروس پاسخ قوی‌تری ارائه می‌دهد بنابراین بعد از تزریق دز سوم این سلول‌های خاطره‌ای تحریک شده و پاسخ قوی‌تری ایجاد می‌کند و تعداد آنها چندین برابر می‌شود.
احمدی اضافه می‌کند: یکی از ویژگی‌های سیستم ایمنی، قوی‌تر شدن آن در تحریک‌های متوالی است که در برخوردهای احتمالی بعدی قوی‌تر و آماده‌تر شده و در مقابل ویروس ایستادگی می‌کند لذا تزریق دز سوم و حتی شاید بسته به نیاز دزهای بعدی نیز پیشنهاد می‌شود.
عدم تاثیر واکسن‌ها صرفا یک شایعه است
او با تاکید بر اینکه شایعه‌ی عدم تاثیر واکسن درست نیست، یادآور می‌شود: این یک باور اشتباه است که تنها مربوط به کشور ما نبوده و در اکثر جوامع وجود دارد اما باید دقت کرد بسیاری از بیماری‌های پیشین که اکنون وجود ندارند، دلیل آنها صرفا گسترش واکسیناسیون است.
او همچنین متذکر می‌شود: زمانی که اکثریت جامعه در مقابل ویروس واکسینه و مقاوم می‌شود هر ویروسی که وارد بدن شده از بین رفته و دفع می‌شود و نمی‌تواند بدن را آلوده کند که طبیعتاً میزان ویروس کلی جامعه کاهش خواهد یافت و حتی افرادی که واکسن تزریق نکرده‌اند، ابتلا نشدن خود را مدیون افرادی هستند که واکسن زده‌اند.
این متخصص ایمونولوژی پزشکی ادامه می‌دهد: افرادی که تاکنون واکسن تزریق نکرده‌اند بدانند که اگر مبتلا شوند علائم و عوارض آنها شدیدتر بوده و احتمال بستری شدن در بیمارستان و حتی مرگ و میر در آنها بسیار بالا است.
او با بیان اینکه تمامی واکسن‌ها یک سری عارضه‌هایی دارند، اظهار می‌کند: هنگام تزریق واکسن، یک سری عوارض طبیعی و یک سری عوارض ناخواسته در بدن ایجاد می‌شود البته تمامی واکسن‌ها عارضه دارند و این امر صرفاً مربوط به واکسن کرونا نیست که این عوارض کوتاه مدت بوده و برطرف می‌شوند.
او بیان می‌کند: واکسن کرونا نیز بر اساس نوع واکسن تزریقی یک سری عوارض دارد اما این عوارض به ندرت شدید هستند برای مثال در ناحیه‌ی تزریقی واکسن کوفتگی و سفتی ایجاد شده و به سرعت رفع می‌شود و یک سری عوارض نیز عوارض سیستمی هستند که کل بدن را درگیر می‌کنند و آن هم کاملا طبیعی است چراکه واکسن حالت شبیه سازی شده از عفونت با کووید ۱۹ می‌باشد.
احمدی با ذکر مثال‌هایی از عوارض واکسن می‌گوید: تب و لرز به عنوان اصلی‌ترین عارضه‌ی واکسن کرونا بوده که نشانه‌هایی از اثرگذاری واکسن است و نشانه‌ی بدی نیست که به ندرت یک سری عوارض دیگر مانند حساسیت نیز ایجاد می‌شود؛ بستگی به ژنتیک فرد دریافت کننده دارد چراکه یک سری افراد از نظر ژنتیکی به ورود مواد بیگانه حساسیت دارند.
او خاطرنشان می‌کند: تنها عارضه‌ای که نگران کننده بوده و در کل دنیا در مورد واکسن آسترازنکا مشاهده شده است، احتمال بروز لخته خون می‌باشد که آن هم احتمال بسیار پایینی دارد؛ بروز این عارضه در بانوانی که در سن بارداری قرار دارند، بیشتر بوده چراکه سطح هورمون‌های زنانه در آنها بالا است اما باز هم نادر بوده و قابل پیشگیری و کنترل است و اگر این افراد در زمان مناسبی واکسن را دریافت کنند احتمال وقوع آن نزدیک صفر خواهد بود.
او اضافه می‌کند: افرادی که دو دز سینوفارم تزریق کردند می‌توانند دز سوم آسترازنکا دریافت کنند چراکه بهترین حالت ایمن‌سازی تحریک اجزای مختلف سیستم ایمنی بدن است.
این پژوهشگر برتر کووید در خصوص موارد منع مصرف واکسن کرونا تاکید می‌کند: طبق مطالعات انجام شده تنها موردی که محدودیت تزریق واکسن دارد در افرادی است که سابقه‌ی بیماری‌های شدید آلرژیک یا آنافیلاکسی دارند که در آنها باید با احتیاط و واکسن مناسب مصرف شود.
او بیان می‌کند: تاکنون همه‌ی افراد بیمار در کنار مصرف داروهای ضروری خود توانستند واکسن را دریافت کنند و مطالعات نشان نداده که مشکلی وجود داشته باشد اما افرادی که داروهای سرکوب کننده‌ی سیستم ایمنی مصرف می‌کنند احتمالا واکسن‌های غیر فعال در آنها به خوبی عمل نکند بنابراین در هنگام تزریق واکسن با مشورت پزشک خود بایستی مقداری دزهای دارو را تعدیل کنند.
او همچنین یادآور می‌شود: به کلیه‌ی افراد توصیه می‌کنم تا پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنند به‌ویژه با ورود سویه‌ی اُمیکرون ویروس کرونا و قدرت شیوع و سرایت بالای آن باید بیش از پیش از ماسک استفاده کرده و از دورهمی‌ها و سفرهای غیر ضروری اجتناب کرد.
تزریق دزهای یادآور را جدی بگیرید
این عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تبریز در پایان تاکید می‌کند: تزریق دز سوم واکسن و دزهای اول و دوم آن برای افرادی که هنوز آنها را دریافت نکرده‌اند توصیه می‌شود و باید جدی بگیرند؛ به جای توجه به شایعات به قدرت علم، دانش و قدرت هزاران دانشمند ایمان داشته باشند چراکه تزریق واکسن نه تنها موجب حفاظت از جان خود شده بلکه برای سلامتی اطرافیانمان نیز ضروری است.
به گزارش باش خبر وبه نقل از
ایسنا، حقیقت این است که کرونا با کسی شوخی ندارد و افرادی که با این هیولای بی‌سر و دم دست و پنجه نرم کرده‌اند آن را بهتر درک می‌کنند بنابراین برای سلامتی خودمان هم که شده باید پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کرده و دزهای یادآور واکسن را بی‌چون و چرا تزریق کنیم.
