وحدت حوزه و دانشگاه؛ مقدمه تعالی و بالندگی جامعه

۲۷ آذرماه سالروز شهادت دانشمندی است که به پاس فعالیت‌های مجاهدانه وی در راه تحقق وحدت حوزه و دانشگاه، 27 آذر به عنوان روز “وحدت حوزه و دانشگاه” نام گذاری شده است.

آیت الله دکتر محمد مفتح عالم برجسته‌ای بود که در راه تحقق “وحدت بین حوزه و دانشگاه” که سرچشمه بالندگی دو نهاد حوزه و دانشگاه در خدمت به علم و دین است، مجدانه و مجاهدانه تلاش کرد تا این هدف والا و ارزشمند در اذهان نخبگان جامعه باقی بماند.

بر اساس فعالیت‌های این عالم و دانشمند وارسته بود که در تقویم ایران اسلامی روزی هم برای وحدت حوزه و دانشگاه درنظر گرفته شده تا یادآوری اهمیت این وحدت و همچنین فعالیت‌های جهادگرانه شهید مفتح باشد.

شهید مفتح، کارهای علمی بسیاری را در حوزه و دانشگاه به ثمر رساند و به دلیل همین اثرگذاری، دشمن فعالیت‌های وی را برنتابید و در نهایت در ۲۷ آذر سال ۱۳۵۸ هنگام ورود به دانشگاه تهران توسط گروه فرقان هدف گلوله قرار گرفت و به همراه دو محافظش در مقابل دانشکده الهیات دانشگاه تهران به شهادت رسید.

توجه به وحدت حوزه و دانشگاه با محوریت تشکیل تمدن نوین اسلامی

مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌های آذربایجان شرقی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان این‌که وحدت حوزه و دانشگاه یکی از شعارهای اصلی انقلاب اسلامی و نهضت امام خمینی(ره) است، اظهار کرد: با شروع نهضت امام در سال ۱۳۴۲، حوزه و دانشگاه نیز به عنوان دو بال بسیار مهم رهبری جامعه و روشنگران اصلی اندیشه و فکر مردم در کنار هم قرار گرفتند تا بتوانند ایده و بنیان اصلی نظام جمهوری اسلامی را ابتدا در افکار عمومی و سپس در جامعه پیاده کنند.

حجت‌الاسلام علی خدیوی ادامه داد: این اتفاق به خوبی از سال ۴۲ شکل گرفت و بعدها نیز به ثمر نشست، به‌ طوری که در انقلاب ۵۷ و بعد از آن در هشت سال دفاع مقدس و سپس در تثبیت نظام جمهوری اسلامی ایران، هم حوزه و هم دانشگاه نقش‌های بسیاری خوبی را ایفا کردند.

وی با تاکید بر این‌که باید به معنای وحدت حوزه و دانشگاه توجه کرد، افزود: برخی‌ها معتقد بودند که وحدت حوزه و دانشگاه یعنی اینکه هر دو قشر همدیگر را بپذیرند و دانشگاهیان، حوزویان را به تحجر و حوزویان، دانشگاهیان را به بی دینی متهم نکنند، این موارد مربوط به زمانی بود که با تاسیس دانشگاه غربی در ایران، هجمه‌هایی علیه حوزه شکل گرفت.

خدیوی ادامه داد: این مسئله که دو نهاد همدیگر را بپذیرند و قبول بکنند چیزی بود که قبل از پیروزی انقلاب اتفاق افتاد و حوزه و دانشگاه در کنار هم به نوعی نگاه مثبتی به هم داشته و در کنار هم برای آرمان‌ها جنگیدند.

وی افزود: همچنین، اگر وحدت حوزه و دانشگاه را به این معنا هم درنظر بگیریم که وحدت یعنی حوزویان و دانشگاهیان کارهای مشترکی انجام داده و اهداف مشترکی داشته باشند، درواقع بخش زیادی از این امر نیز امروزه تحقق پیدا کرده و حوزیان و دانشگاهیان امروز کارهای بسیاری را در کنار هم انجام می‌دهند.

مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌های استان ادامه داد: این اتفاق در مباحث علمی، آموزشی، پژوهشی و مسایل اجتماعی می‌افتد و می‌بینیم که این دو نهاد در بخش‌های مختلف، کارهای مشترکی انجام می‌دهند و اتفاقات خوبی در کشور انجام می‌شود و به نوعی می‌توان گفت این نکته نیز تا حدودی تحقق پیدا کرده است.

وی با بیان این‌که باید بدانیم که در شرایط فعلی شعار وحدت حوزه و دانشگاه به چه معنا است، اضافه کرد: بعضی‌ شعارها پرمایه و جان‌دار هستند، بنابرین در طول زمان می‌توان این شعارها را بازاندیشی کرد؛ یعنی خود همین شعارها می‌توانند هدف‌های جدیدتر و متعالی‌تری را خلق کند.

وی با بیان اینکه امروز تا حدودی نگاه مثبت به کار مشترک بین حوزه و دانشگاه مثل ایجاد پژوهشگاه‌های حوزه و دانشگاه، دانشگاه‌های حوزی و حوزه‌های دانشگاهی و… اتفاق افتاده، فلذا چیزی که امروز وحدت حوزه و دانشگاه را می‌طلبد و باید در قبال آن همت کنیم، ساختن یک تمدن نوین اسلامی است، گفت: طراحی و مهندسی یک تمدن جدید در مقابل تمدن های مادی، ضدمعنوی و ضدتوحیدی باید از جمله محورهای وحدت حوزه و دانشگاه در زمان فعلی باشد.

خدیوی با تاکید بر اینکه باید در این رابطه آستین‌ها را بالا زد و کارهای بزرگی را انجام داد، افزود: برای تمدن‌سازی، وحدت حوزه و دانشگاه را لازم داریم، همچنان که وحدت بین شیعه و سنی، وحدت بین جامعه و انسجام اجتماعی و همچنین وحدت گروه‌های مبارز و جبهه مقاومت لازم است.

وی گفت: تمامی این وحدت‌ها و تلاش‌ها لازم است تا یک تمدن بزرگ و سرآمد خلق شده و بشریت تا قرن‌ها بتوانند در دامن آن تمدن زندگی کرده به آرامش و آسایش معنوی برسند؛ جامعه نیز به سمت ظهور منجی عالم بشریت حرکت کند.

علم نافع از نتایج وحدت بین حوزه‌ و دانشگاه است

مسئول دبیرخانه دائمی وحدت حوزه و دانشگاه آذربایجان شرقی نیز در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان این‌که حوزه و دانشگاه، دو نهاد تولید علم در جامعه بوده و شبیه بال‌های پرنده هستند که باید پا به پای هم و در کنار هم به صورت متوازن حرکت کنند، اظهار کرد: اگر این دو نهاد به عنوان نهادهایی که نخبگان جامعه را تربیت می‌کنند، با یکدیگر هماهنگ بوده و پا به پای هم حرکت کنند، در این صورت شاهد رشد و اعتلای این دو نهاد علمی و جامعه خواهیم بود.

حسین احمدی سفیدان با بیان این‌که هر قدر که حوزه و دانشگاه به عنوان مراکز علمی و نخبگانی بتوانند به هم نزدیک شده و هم افزایی، هم اندیشی و همفکری داشته باشند، همانقدر می‌توانند افق دیدشان را به همدیگر نزدیکتر کنند، افزود: وحدت حوزه و دانشگاه به این معنا نیست که تخصص‌های حوزوی را در دانشگاه و تخصص‌های دانشگاه را به حوزه ببریم، بلکه طبق تعبیر رهبر معظم انقلاب، این دو نهاد و این دو مرکز علمی باید در راستای رشد و اعتلای علمی و جامعه حرکت کنند.

وی ادامه داد: به دنبال آن هستیم که علوم تولید شده در این نهادها، علوم نافع باشد، چرا که در تقسیم بندی علوم، “علوم نافع و غیر نافع” داریم و آن چیزی که رشد، بالندگی و تعالی جامعه و انسان‌ها را به دنبال دارد، علم نافع است.

وی افزود: ملاک و شاخص ما برای تشخیص علم نافع این است که چنین علمی، انسان را به سمت سعادت و کمال هدایت کرده و در این مسیر به وی کمک کند، اگر این امر اتفاق افتاد، علم تولید شده نیز علم نافع است، ولی اگر علم تولید شده باعث انحراف فرد، جامعه و باعث آسیب زدن به همنوعان شود، چنین علمی غیرنافع و مضر است.

مسئول دبیرخانه دائمی وحدت حوزه و دانشگاه استان ادامه داد: به همین دلیل در روایات در مورد علم و همچنین حجاب اکبر هشدار داده شده تا افرادی که علم را فرامی‌گیرند، باید حواسشان باشد که دچار غرور و خودبرتربینی نشوند، چراکه این ویژگی‌ها باعث انحراف انسان می‌شود.

وی با بیان این‌که ما مسلمانان به همین دلیل است که در دعاهای خود، می‌گوییم خداوندا، از علمی که نفعی برایمان ندارند، به تو پناه می‌بریم، افزود: علم اکر غیرنافع باشد، ضرر رسان است و فرقی نمی‌کند که این علم در نهاد دانشگاه تولید شده باشد یا حوزه.

وی افزود: اگر حوزه و دانشگاه را به همدیگر نزدیک کنیم با این معنا که حوزه و دانشگاه هم افزایی کرده، پروژه‌های مشترکی داشته و از دانش‌ها و علوم همدیگر در راستای ارتقای سطح دانش و علمی جامعه استفاده کنند، آن‌وقت خروجی فعالیت آنان نیز علم نافع خواهد بود.

احمدی سفیدان افزود: امروز، می‌توانیم با توجه به تخصص‌ها و گرایش‌های مختلفی که در جامعه وجود دارد، از علوم مختلف به صورت بین رشته‌ای و میان رشته‌ای استفاده کنیم و با حضور پژوهشگران، اندیشمندان و متفکران دو نهاد “حوزه و دانشگاه” پروژه‌های مشترکی را تدوین کرده و هر کدام در راستای تخصص‌های خود این پروژه‌ها را به سرانجام برسانند.

وی در ادامه با اشاره به منویات مقام معظم رهبری در مورد وحدت و حوزه و دانشگاه، گفت: به تعبیر والای ایشان، وحدت حوزه و دانشگاه این نیست که تخصص‌های حوزه را به دانشگاه برده و تخصص‌های دانشگاه را به حوزه ببریم، بلکه این دو نهاد باید پا به پای هم و در راستای تخصص‌های خود حرکت کرده و به همدیگر کمک کنند.

وی با بیان این‌که جامعه متشکل از انسان‌هایی است که دارای دو بعد مادی و معنوی هستند، گفت: یعنی انسان‌ها دارای نیازهای مادی و معنوی بوده و معمولاً جوامع علمی نیز به دنبال تامین نیازهای مادی حرکت‌ می‌کنند و علومی که در حال حاضر در مجامع علمی داریم، علوم اکتسابی بوده و در راستای رفاه، آسایش، حل معضلات و مشکلات جامعه و انسان امروزی هستند که به نیازهای مادی انسان پاسخ می‌دهند.

توجه توامان به نیازهای مادی و معنوی از نتایج وحدت حوزه و دانشگاه

مسئول دبیرخانه دائمی وحدت حوزه و دانشگاه استان گفت: اما در این میان تکلیف نیازهای معنوی چه می‌شود؟ در این رابطه نیز علوم دینی و حوزوی به نیازهای معنوی انسان پاسخ داده و بعد معنوی انسان را پوشش می‌دهد؛ بر این اساس هر دو نهاد دانشگاه و حوزه باید در راستای تامین نیازهای انسان، رشد، اعتلای نیازهای مادی و معنوی تلاش کرده و تولید علم کنند و این امر محقق نمی‌شود مگز در سایه قرابت و وحدت بین حوزه و دانشگاه.

وی با تاکید بر این‌که به منظور ایجاد وحدت بین حوزه و دانشگاه، باید این دو نهاد یک هدف مشترک داشته باشند و هدف مشترک این باشد که به عنوان نخبگان و جامعه، علومی که تولید می‌کنند در راستای سعادت، کمال و هدایت انسان در مسیر صراط مستقیم باشد، افزود: اکر چنین علمی تولید شود، علم نافع خواهد بود و در غیر از این صورت، علم نافع نخواهد بود.

وی با بیان این‌که در جامعه امروز به شدت به علوم نافع نیاز داریم، گفت: چرا امروز دشمنان ما، دانشمندان، اندیشمندان و نخبگان ما را هدف قرار داده و ترور می‌کنند؟ در حالی که در اوایل انقلاب، مسئولان و کارگزاران انقلاب و نظام را مورد هدف و ترور قرار می‌دادند، چرا امروز به سمت ترور نخبگان ما آمدند و پیشرفت علمی و فناوری ما را هدف قرار دادند؟ به خاطر اینکه دانشمندان ما انقلابی، متعهد و متدین شده‌اند.

احمدی سفیدان با بیان این‌که دانشمندان و نخبگان ما علم را همراه با معنویت فرا گرفته‌اند و و تخصص‌شان همراه تعهد است، افزود: به همین علت است که دشمنان ما این حوزه را هدف قرار داده و درحقیقت از این علم دینی یا به عبارتی دیگر از این دانشمند انقلابی و دینی هراس دارند، چراکه علمی که این نخبگان تولید می‌کنند در راستای خدمت و اعتلای ایران اسلامی است.

وی با تاکید بر این‌که اگر مردم، دانشمندان و دو نهاد حوزه و دانشگاه در کنار هم قرار بگیرند و پا به پای هم حرکت کنند، شاهد چنین تولیداتی در حوزه نیروی انسانی خواهیم بود که باعث ارتقای سرمایه اجتماعی جامعه می‌شود، گفت: یعنی خروجی وحدت حوزه و دانشگاه، ارتقای سرمایه اجتماعی در جامعه ایرانی خواهد بود.

هراس دشمن از علم نافع فخری‌زاده‌ها و شهریاری‌ها

وی با اشاره به این‌که دشمن چرا افرادی مثل شهریاری، فخری‌زاده، رضایی‌نژاد، احمدی روشن و… را ترور می‌کند؟ توضیح داد: دشمن، می‌بیند اکه این افراد بدون هیچ چشم‌داشتی، علم خود را صرف اعتلای جامعه و خدمت به ایران کرده‌اند و علم نافع نیز یعنی همین؛ یعنی علم فرد در خدمت مردم و جامعه باشد.

مسئول دبیرخانه دائمی وحدت حوزه و دانشگاه استان با اشاره به این‌که دشمن چرا باید شهید فخری‌زاده را ترور کند؟ گفت: چراکه شهید فخری‌زاده پروژه‌هایی را مدیریت می‌کرد که به دنبال نفع رساندن به مردم ایران و مردم مستضعف منطقه بود؛ پس آن‌ها از علما و دانشمندان ما می‌ترسند، منتهی آن دانشمندی که انقلابی، ارزشی، متعهد و دینی است.

وی با بیان این‌که از جمله ضرورت‌های جامعه امروزی، داشتن دانشمندان متعهد، ارزشی و انقلابی است، گفت: برآیند وحدت بین حوزه و دانشگاه می‌تواند در تربیت دانشمندان متخصص، متعهد و انقلابی باشد، از این رو ضرورت دارد که ما به مقوله وحدت حوزه و دانشگاه بپردازیم و این دو نهاد را در کنار هم قرار دهیم.

وی افزود: دشمن هم پی برده است که با نزدیک شدن دو نهاد “حوزه و دانشگاه” به همدیگر، چنین نیروهای ارزشی تربیت خواهند شد، در نتیجه بین این دو نهاد اختلاف انگیزی کرده و فاصله می‌اندازند.

احمدی سفیدان با بیان این‌که استاد متعهد و انقلابی، وقتی که وارد کلاس درس می‌شود، مباحث تخصصی رشته و گرایش خود را در راستای معارف دینی و در راستای خداشناسی قرار می‌دهد و این‌ها را به هم ربط می‌دهد، گفت: اگر حوزه و دانشگاه را به هم نزدیک کنیم و از تخصص‌های مختلف در راستای اعتلای جامعه و انسان بهره گرفته و به تربیت درست انسان کمک شود، به نیازهای مادی و معنوی توامان توجه خواهد شد.

وی با بیان این‌که علومی که در نهاد دانشگاه تولید می‌شود، برای رفع نیازهای مادی ما کمک می کند و علومی که در حوزه تولید می‌شود، برای رفع نیازهای معنوی ماست، افزود: در هر دو نهاد باید تولیدات علمی داشته باشیم تا هم به نیازهای مادی و همچنین نیازهای معنوی خود پاسخ دهیم. اگر به هر دو نیاز انسان پاسخ داده شود آن موقع انسان به سمت تعالی حرکت خواهد کرد.

وی با اشاره به وضعیت فعلی وحدت حوزه و دانشگاه نیز گفت: عل‌ رغم تلاش‌هایی که در جمهوری اسلامی ایران برای نزدیک کردن این دو نهاد انجام شده است، ولی متاسفانه آنگونه که باید افق دید و دیدگاه‌های دو نهاد به هم نزدیک شود، این اتفاق نیفتاده و یا کمتر اتفاق افتاده است.

ضرورت بومی‌سازی علوم پوزیتیویستی در دانشگاه

مسئول دبیرخانه دائمی وحدت حوزه و دانشگاه استان با تاکید بر اینکه علومی که در دانشگاه‌های ما تدریس می‌شود، علوم وارداتی و پوزیتیویستی بوده و به همین دلیل، نیاز است که در راستای بومی سازی این علوم به ویژه در حوزه علوم انسانی اقدام شود، گفت: علوم انسانی، انسان ساز است، از این‌رو باید در راستای بومی‌سازی آن اقدام کنیم.

وی با تاکید بر قرار گرفتن علوم دینی و وحیانی در کنار علوم تجریی و پوزیتیویستی، اظهار کرد: در جامعه ایرانی اسلامی، باید در کنار علوم تجربی و پوزیتیویستی، علوم متافیزیکی، دینی و وحیانی را نیز مورد توجه قرار دهیم؛ اگر این اتفاق رخ دهد، دانشجویانی که تربیت می‌کنیم نیز از علوم دینی و نافع بهره می‌برند، اما اگر صرفاً علوم غربی را ترجمه کرده و تدریس کنیم، دانشجو نیز با همین افکار تربیت خواهد شد.

وی با تاکید بر این‌که اگر آثار خود را تحقیق و مطالعه نکرده و این علوم را بومی‌سازی نکنیم، دچار مشکل خواهیم شد، گفت: هرچند در این زمینه حرکت‌ها و اقداماتی در بحث تغییر سرفصل‌ها و بومی سازی سرفصل‌ها انجام شده، اما رشد و شتاب آن خیلی کم بوده و باید نهادهای سیاستگذار و تصمیمی در این حوزه بیشتر توجه کنند.

احمدی سفیدان افزود: البته مراکز دانشگاهی و خود اساتید حوزه و دانشگاه نباید منتظر باشند که مسئولان و سیاستگذاران اقدامی انجام دهند، بلکه باید خودشان آستین بالا زده و پروژه‌های مشترک تعریف کنند؛ متاسفانه تعداد پروژه‌های مشترک علمی بین اساتید دانشگاه و حوزوی محدود است، در حالی‌که اگر این پروژه‌های مشترک را طراحی کنیم، این نهادها نیز به همدیگر نزدیک خواهند شد.

وی ادامه داد: باید درهای این دو نهاد را بر روی پژوهشگران هر دو مجموعه باز کنیم تا بتوانند به راحتی رفت و آمد کرده، تعامل کنند و نشست‌های علمی و میزگردهای تخصصی برگزار کنند.

وی اضافه کرد: اگر این‌ها در عمل اتفاق نیافتد و صرفاً در ۲۷ آذر به مناسبت شهادت دکتر مفتح و روز وحدت حوزه و دانشگاه، مراسمی را برگزار کرده و دور هم جمع شویم و موضوع تمام شود، فکر نمی‌کنم ثمری داشته باشد. حتماً باید در طول سال، اساتید هر دونهاد، طلاب و دانشجویان به این مقوله‌ها توجه کنند و سعی کنند که خودشان دست به کار شده و در راستای ایجاد وحدت قدم بردارند.

مسئول دبیرخانه دائمی وحدت حوزه و دانشگاه استان، انجام پروژه‌های مشترک، پایان نامه، برگزاری میزگرد و نشست‌های علمی را یکی از راهکارهای وحدت بین حوزه و دانشگاه عنوان کرد و گفت: اگر اصل بر دوری باشد، وحدت شکل نمی‌گیرد، باید عینک بدبینی را برداریم و حوزه و دانشگاه از نگاه دوستی و علم آموزی به هم نگاه کنند.

وی در ادامه به فعالیت‌ها و رویکردهای دبیرخانه دایمی وحدت حوزه و دانشگاه آذربایجان‌شرقی، گفت: این دبیرخانه، با توجه به دغدغه‌ها و احساس نیازی که از طرف مسئولان استانی به ویژه امام جمعه تبریز و رییس وقت دانشگاه تبریز، دکتر پورمحمدی وجود داشت، شکل گرفت تا ارتباطات و تعامل علمی بین حوزه و دانشگاه فقط منحصر به ۲۷ آذر نباشد.

وی با اشاره به برگزاری سالانه اجلاسیه ۲۷ آذرماه، روز وحدت حوزه و دانشگاه توسط این دبیرخانه، تاکید کرد: در طول سال‌ هم برنامه‌ها و نشست‌هایی در این دبیرخانه برگزار می‌شود، اما امسال به خاطر شرایط کرونایی، به جای اجلاسیه، وبینار علمی با موضوع “وحدت حوزه و دانشگاه و حکمرانی اسلامی و ایرانی” با حضور اساتید حوزه و دانشگاه برگزار شد.

احمدی سفیدان با اشاره به این‌که سال آینده همایش آینده پژوهی وحدت حوزه و دانشگاه برگزار خواهیم کرد، افزود: هدف این است که در طول سال، ارتباط بین حوزه و دانشگاه برقرار شده و دبیرخانه نیز آمادگی برگزاری‌ نشست‌ها و میزگردهای اساتید حوزه و دانشگاه را در این رابطه دارد.ایسنا

انتهای پیام