میزگرد دامداران در دام مشکلات/ از جوجه کُشی تا گاو کُشی/ صف کشتار دام‌های مولد و شیرده

باز هم داستان تکراری تامین نهاده و علوفه برای دامداران، اما به‌نظر می‌رسد این بار اوضاع خیلی متفاوت‌تر از گذشته است و این مسئله در حال تبدیل شدن به یک چالش بزرگ در کشور است، دام‌های مولد به‌ دلیل تامین نشدن نهاده و علوفه و همچنین به‌صرفه نبودن تولید روانه کشتارگاه می‌شوند.

دود دلار ۴۲۰۰تومانی که قرار بود هزینه های تولیدکنندگان داخلی را کاهش دهد، این بار به چشم دامداران رفت. قرار بود نهاده های دامی با این ارز تامین شود، اما دامداران عنوان می کنند تعداد محدودی از نهاده ها در سبد دلار ۴۲۰۰ تومانی قرار می گیرند و مابقی از بازار آزاد تهیه می شود. آن دسته از نهاده ها که با ارز دولتی وارد می شوند نیز به موقع در اختیار دامداری ها قرار نمی گیرد. کمبود نهاده ها، افزایش هزینه های دامداران و قیمت گذاری دستوری محصول نهایی این صنعت، مهم ترین چالش هایی است که این روزها منجر به کشتار زودهنگام گاوهای مولد شده است.

مرگ خاموش صنعت دامپروری با کشتار دام‌های مولد

صنعت دامپروری در چند سال اخیر با مشکلات بسیار جدی در بحث تامین نهاده، گرانی علوفه، کسادی بازار و … مواجه شد، خشکسالی ناشی از کاهش بارش در سال زراعی جاری این صنعت را نیز تحت تاثیر تبعات منفی خود قرار داده است، نگهداری دام برای دامداران در شرایط فعلی مقرون به‌صرفه نیست و این مسئله دام‌های مولد را در صف کشتار قرار داده است.

صنعت دامداری یکی از مولفه های مهم در امنیت غذایی محسوب می شود چرا که از یک سو بخاطر ارتباط مستقیم با تولید شیر، مواد لبنی و گوشت قرمز و از سوی دیگر اثرگذاری در چرخه کار و تولید و درگیر بودن بخش قابل توجهی از نیروی کار در این دارای اهمیت خاصی است.

در این بین دامداران به عنوان اصلی ترین عامل حیات و دوام این صنعت نقشی کلیدی ایفا می کنند، اما این روزها صنعت دامداری و دامداران نیز مانند بسیاری دیگر از صنایع و مشاغل حال و روز خوشی را تجربه نمی کنند و با مشکلات ریز و درشتی دست به گریبان هستند، مشکلاتی که بخشی از آنها در میزگرد خبرگزاری فارس با مسئولان و اعضای اتحادیه دامداران آذربایجان شرقی مورد بررسی قرار گیرد.

۸۱۸ هزار راس دام سبک و سنگین

اتحادیه دامداران آذربایجان شرقی تشکلی است با ۱۸ هزار عضو در قالب ۲۳ تعاونی و چهار عامل توزیع که عمده فعالیت آن معطوف به تامین و توزیع نهاده های دامی مورد نیاز برای دامداران عضو و غیر عضو می شود، دامدارانی که یا در ۵۰ واحد صنعتی با ۲۰ تا ۵۰۰ راس دام و یا سنتی با کمتر از ۲۰ راس فعالیت می کنند و با پرورش و نگهداری مجموع تقریبی ۸۱۸ هزار رأس دام سبک و سنگین شامل ۲۲۶ راس گاو، ۱۵ هزار و ۷۰۰ رأس گاومیش،۵۴۴ هزار راس گوسفند و ۳۱ هزار و ۸۰۰ بز چرخه تولید شیر و گوشت را به حرکت درمی آورند.

تولید ۷۵ درصد شیر و گوشت قرمز توسط دامداران سنتی

سهمیه ای ماهانه از طریق سامانه بازارگاه توسط معاونت دام جهاد کشاورزی بر اساس پلاک کوبی صورت گرفته و تعداد دام ها تخصیص می یابد که خرید آن آنی و نقدی و فرصت ثبت آن دو روز است اما حداقل زمان رسیدن این نهاده ها به دست دامدار دو ماه و اخیراً به سه ماه رسیده است و این سرآغاز مشکلات دامداران است

مدیر عامل اتحادیه دامداران آذربایجان شرقی با اشاره به اینکه ۷۵ درصد شیر و گوشت تولیدی را دامداری های سنتی و مابقی را واحدهای صنعتی تولید و تامین می کنند، موضوع نهاده ها و یونجه و علوفه را مهمترین معضل این روزهای این صنعت عنوان و تصریح می کند: سهمیه ای ماهانه از طریق سامانه بازارگاه توسط معاونت دام جهاد کشاورزی بر اساس پلاک کوبی صورت گرفته و تعداد دام ها تخصیص می یابد که خرید آن آنی و نقدی و فرصت ثبت آن دو روز است اما حداقل زمان رسیدن این نهاده ها به دست دامدار دو ماه و اخیراً به سه ماه رسیده است و این سرآغاز مشکلات دامداران است.

تحویل تنها 50 درصد نهاده های خریداری شده / نهاده های دامی بی کیفیت

ایوب امیری با اشاره به اینکه در سه ماهه نخست امسال تنها نیمی از ۱۶ هزار تن سویا، ذرت و جوی خریداری شده برای توزیع بین دامداران به دست ما رسیده است، می افزاید: در این بین بحث عودت نهاده های بی کیفیت و پوسیده نیز معضل دیگری است که هر چند مقرر شده معادل آن نهاده های سالم دپو شده در انبار فروشندگان به دامداران تحویل شود، اما تا این لحظه به دلیل عدم صدور مجوز های لازم از سوی دولت بی نتیجه مانده است.

نهاده های دامی و دلالان و بازار آزاد

وی تصریح می کند: این در شرایطی است که بر اساس ساز و کار سامانه بازارگاه نباید حتی یک کیلو نهاده در بازار آزاد عرضه شود اما کافی است شما اراده کنید تا هر مقدار که بخواهید با چندین برابر قیمت از دلالان و خارج از سیستم تهیه کنید و عدم ارسال به موقع نهاده ها و قیمت های مازاد پشت بارنامه را باید مهمترین مشکل دامداران در شرایط کنونی دانست چرا که به دلیل فروش بارنامه ها به رانندگان توسط شرکت های حمل و نقل، شاهد افزایش ۳۵۰ تا ۴۰۰ تومانی هر کیلو نهاده هستیم یعنی دو برابر قیمت مصوب و چون دامدار به دلیل قیمت بالای جنس در بازار آزاد و از سوی دیگر لزوم تغذیه به موقع دام مجبور به قبول این هزینه هاست، چنین اقدام نادرستی تبدیل به یک رویه مرسوم شده و ارسال نهاده، قیمت و مدت زمان رسیدن بار به دست دامدار نیز به این مشکل دامن می زنند.

عودت نهاده های بی کیفیت و پوسیده نیز معضل دیگری است که هر چند مقرر شده معادل آن نهاده های سالم دپو شده در انبار فروشندگان به دامداران تحویل شود، اما تا این لحظه به دلیل عدم صدور مجوز های لازم از سوی دولت بی نتیجه مانده است

هشدار درباره کشتار دام های مولد

مدیر عامل اتحادیه دامداران آذربایجان شرقی مجموع این مشکلات را زمینه ساز حذف دام در دامداری ها دانسته و می افزاید: متاسفانه در حال حاضر شاهد هستیم که دامداران بخاطر هزینه های سرسام آور دام های مازاد خود را کشتار می کنند که نتیجه آن از بین رفتن دام های مولدی است که سال ها زمان برای پرورش و اصلاح نژاد آنها صرف شده و تاثیر خود را در آینده ای نه چندان دور در میزان گوشت سبد خانوار و جامعه شاغلان این بخش که بالای ۱۲ هزار شغل مستقیم را شامل می شود، بیش از پیش نشان خواهد داد.

زمزمه هایی خروج علوفه از مرزها

وی افزایش قیمت علوفه و نبود آن، تامین تنها بخشی از نهاده های مورد نیاز توسط دولت، خرید نقد و دریافت اقساطی بلند مدت، هزینه های جانبی بالا و عدم مطابقت قیمت های مصوب شیر و گوشت با افزایش قیمت ها را مهمترین دغدغه های دامداران برشمرده و می گوید: هر چند مقرر شده امسال تنها چند قلم از کالاهای اساسی که عمده آنها نهاده های دامی است، با ارز دولتی وارد شوند و این اقدام تصمیم بسیار درستی است اما در اجرای این تصمیمات به ویژه در حوزه توزیع و فروش با مشکل مواجه هستیم و موضوع قاچاق یونجه و علوفه نیز با توجه به خشکسالی های اخیر مقرر شده بود که از خروج تولیدات استان و حتی صادرات آن جلوگیری شود که بجای آن اکنون انتقال یونجه و علوفه به دامداری ها به مشکل برخورده و زمزمه هایی از خروج این محصول از مرزها نیز شنیده می شود و مجموع این عوامل باعث شده تا قیمت یونجه در صورتی که پیدا کنید، به کیلویی بیش از پنج هزار تومان برسد.

نهاده های دامی با ارز دولتی وارد شوند و این اقدام تصمیم بسیار درستی است اما در اجرای این تصمیمات به ویژه در حوزه توزیع و فروش با مشکل مواجه هستیم و موضوع قاچاق یونجه و علوفه نیز با توجه به خشکسالی های اخیر مقرر شده بود که از خروج تولیدات استان و حتی صادرات آن جلوگیری شود که بجای آن اکنون انتقال یونجه و علوفه به دامداری ها به مشکل برخورده و زمزمه هایی از خروج این محصول از مرزها نیز شنیده می شود

امیری معتقد است سهمیه نهاده های دامداران سنتی بجای توزیع توسط کارخانه های شیر و لبنیات، باید مستقیماً در اختیار خود دامدار قرار گیرد چرا که اکنون شاهد نارضایتی بالایی در این خصوص هستیم و راهکار آن نیز علاوه بر افزایش سهمیه استان، تخصیص ۳۰ درصد نهاده ها به کارخانه ها، ۳۰ درصد به واحدهای صنعتی و ۴۰ درصد به دامداران سنتی است زیرا در سهمیه فعلی حتی یک چهارم نیاز برخی دامداران را نیز پاسخگو نیست و هر چند تا کنون تعطیلی دامداری نداشته ایم اما ظرفیت واحدها کاهش یافته اما با ادامه این روند شاهد بسته شدن در بسیاری از واحدها به خصوص واحدهای ضعیفی خواهیم بود که گاه با وام ۲۰ میلیونی کمیته امداد کار می کنند.

مشکل تامین گوشت قرمز در پاییز

وی نسبت به بروز مشکل تامین گوشت قرمز در پاییز با ادامه وضعیت فعلی هشدار داده و می افزاید: وقتی در این خصوص صحبت و گلایه ای می کنیم، عده ای که از مسیر بحران سازی ارتزاق می کنند، می گویند اگر صرف ندارد کار نکنید تا خودشان بتوانند گوشت یخ زده ای را وارد کنند که از هر یک کیلو حداقل ۲۰۰ گرم آن آب یخ زده است و کیفیت زندگی و تغذیه مردم برایشان اهمیتی ندارد اما اینها دغدغه های جامعه دامداری است.

بیمه مشکلی جدی برای واحدهای دامداری

اصغر اشرفی که همراه پدر خود یک دامداری ۴۰۰ رأسی دام سبک و سنگین را اداره می کند، بیمه دامداری های صنعتی را یکی از مشکلات فعالان این بخش می داند و می گوید: سهمیه بیمه کمک دولتی برای عر واحد تنها پنج نفر است و برای نمونه غیر از این سهمیه باقی کارگران و کارکنان ما که حداقل ۱۴ نفر هستند، باید به صورت آزاد بیمه شوند که هزینه های سنگینی را به دامداران تحمیل می کند.

وی به افزایش قیمت داروهای مورد استفاده دامداران نیز اشاره می کند و می افزاید: این امر به صورت کاملاً چراغ خاموش در حال اتفاق افتادن است و علاوه بر آن داروهای جدید نیز فاقد کیفیت هستند که البته بررسی این تخلفات نیز با توجه به مشخص بودن مراکز عرضه این محصولات به سهولت امکان پذیر است اما صورت نمی گیرد.

مسئولان دامداران را نمی بینند

رشدی لاله نیز یکی دیگر از دامداران صنعتی استان است که فعالیت در این حرفه را نوعی عشق و علاقه می داند و معتقد است: هر چند دامداران از یک سرمایه ملی در حوزه تولید حفاظت می کنند اما متاسفانه مسئولان ما را فراموش کرده اند و در هر بخشی از خرید نهاده و علوفه گرفته تا وام های بانکی با مشکل روبه رو هستیم و در دورانی که همه امور بصورت کارشناسی و با نظر متخصصان انجام می شود، در ساده ترین امور مانند قیمت گذاری گوشت بدلیل عدم بررسی کارشناسی به دامدار ضربه می زنند و در حالی که گوشت گاو و گوساله با ۴۰ هزار تومان اختلاف از دامدار خریداری می شود، با یک قیمت به دست مشتری می رسد.

وی با انتقاد از موضوع ارز دولتی، آن را ارز کثیف خوانده و می گوید: این تصمیم موجب کاهش قدرت دامداران و افزایش سرسام آور هزینه های این صنعت شده و قیمت گذاری های شیر و گوشت نیز در خلأ و بدون در نظر گرفتن دامدار اتفاق می افتاد و در بحث نهاده ها نیز با وجود اینکه پول خرید را نقد می پردازیم اما باید سه ماه بعد جنس خود را با کلی مشکلات تحویل بگیریم.

چرخ کارخانه های شیر و لبنی با مطالبات معوق دامداران می چرخد

این دامدار استان ادامه می دهد: در موضوع فروش شیر به کارخانه های شیر و لبنیات نیز علاوه بر اینکه قیمت مصوب بسیار پایین تر از قیمت تمام شده است، پول فروش شیر با همان قیمت نیز با ۴۵ روز تا دو ماه تأخیر به دست دامدار می رسد و در واقع چرخ این کارخانه ها با مطالبات بر زمین مانده دامداران در حال چرخیدن است و شرایط به گونه ای است که دامداران به دنبال بهانه ای هستند تا خود را برای فروش دام های ضعیف و استخوانی خود با قیمت مفت قانع و یا کشتار کنند تا از هزینه های خود بکاهند به طوری که خود من تنها امسال بیش از ۲۰ راس دام مولد را کشتار کرده ام.

اگر این چنین پیش برود، به دوران ۶۰ سال قبل و گوشت و شیر فصلی بازخواهیم گشت و هزینه ها دامداران را خواهند بلعید و در حالی که در کشور گوشت قرمز با کیفیت خودمان را اینگونه بی ارزش کرده ایم، گوشت یخ زده صنعتی به خورد مردم داده خواهد شد

هشدار نسبت به بازگشت دوران 60 سال قبل/ شیر و گوشت فصلی می شود

رشدی می گوید: اگر این چنین پیش برود، به دوران ۶۰ سال قبل و گوشت و شیر فصلی بازخواهیم گشت و هزینه ها دامداران را خواهند بلعید و در حالی که در کشور گوشت قرمز با کیفیت خودمان را اینگونه بی ارزش کرده ایم، گوشت یخ زده صنعتی به خورد مردم داده خواهد شد و شخصاً معتقدم روندهای فعلی به گونه ای اتخاذ شده اند که دامداری های سنتی از میان بروند و دامداری صنعتی به صورت هلدینگ و در انحصار تعدادی افراد خاص شکل گیرد.

دامداری صنعتی مصرف محور و بدون صرفه و سود برای دامدار است

حسین بهجت دوست نیز به عنوان نماینده ای از سوی دامداران سنتی به مستقل بودن این صنعت تاکید دارد و می گوید: از دهه ها پیش چنین صنایع پایداری که با زندگی روزمره مردم در ارتباط هستند، مورد هجمه هستند تا با زمین خوردن آنها روزی با ارز ۴۲۰۰ تومانی، روزی با واردات نهاده ها و روز دیگری با قاچاق علوفه زمینه وابستگی کشور فراهم شود در حالی که صنایعی مانند مرغ داری که ۹۰ درصد سود آن مستقیم و غیرمستقیم به جیب اجنبی ها می رود، با هیچ کدام از مشکلات دامداران روبرو نیستند.

وی ادامه می دهد: دامداری برای دامدار سودی ندارد و سود گوشت و شیر و علوفه و نهاده همه برای دولت است و ما یا بخاطر عشق و دیوانگی و یا ارتزاق از حواشی این صنعت مانند افزایش ارزش املاک و ابنیه های مان در این حرفه مانده ایم که یک دلیل آن نحوه مواجهه حاکمیت با صنعت دامداری و علت اصلی دیگر معطوف شدن توان تشکل های این صنعت به حواشی چون تامین نهاده و یونجه علوفه بجای تولید فکر و آینده نگری است و نتیجه آن می شود فاصله گرفتن صاحبان فکر و برنامه از بخش دامداری و وضعیت نابسامان فعلی که تنها راه علاج آن به رسمیت شناخته شدن دامداری از سوی حاکمیت و تعریف سود برای آن است.

واحدهای دامداری زیر سرم هستند

مهدی رضوان نیز که یک واحد دامداری صنعتی در منطقه خسروشاه دارد، با بیان اینکه از درب ورودی دامدار با انبوه مشکلات دست به گریبان هستیم، می گوید: مشکل دارو، قیمت خرید پایین نسبت به قیمت تمام شده، هزینه های کمرشکن ماشین آلات، بیمه و مالیات تنها بخشی از این مشکلات هستند که قطع برق های اخیر نیز به آنها اضافه شده و باعث فاسد شدن بخش قابل توجهی از شیر تولیدی دامداری ها و ضررهای هنگفت آنها می شود.

وی میزان سرمایه خود در واحد دامداری اش را ۲۰ میلیارد تومان دانسته و می افزاید: این در حالی است که تنها مطالبات مان از کارخانه شیر برای ۴۵ روز معادل سه تا چهار میلیارد است و همه این عوامل دست به دست هم داده تا با کشتار یا فروش دام های مولد، از یک واحد ۵۰۰ رأسی به ۱۰۰ رأس برسیم و تنها امسال ۱۵ رأس را کشتار کرده ایم.

تشکل های صنعت دامداری مشغول جنگ بر سر موضوعات اولیه هستند

مدیرعامل اتحادیه دامداران آذربایجان شرقی مشغول بودن تشکل های این حوزه به موضوعات پیش پا افتاده ای چون تامین نهاده ها را دلیل بی توجهی به موضوع برنامه ریزی و آینده نگری دانسته و می گوید: متاسفانه در کشور نیز نوعی بی تفاوتی در مورد دامداری به وجود آمده و بجای اینکه مسئولان دست دامداری را ببوسند که در شرایط نابسامان اقتصادی فعلی ، میلیاردها تومان برای راه اندازی واحد حدید سرمایه گذاری می کند، بخاطر بوی لباس از وی دوری می کنند.

در کنار مجموع موضوعات مطرح شده از سوی فعالان صنعت دامداری آذربایجان شرقی موضوع قابل توجه و البته نگران کننده ای نیز وجود دارد و آن هم اینکه تنها فرزند یکی از این صاحبان دامداری ها در کنار پدر خود مشغول بکار است که آن هم به دلیل کرونا و عدم امکان عملی کردن تصمیم خود برای مهاجرت از کشور اتفاق افتاده و این یعنی صنعت دامداری علاوه بر مشکلات ریز و درشت فعلی، از فقدان نیروی انسانی مورد نیاز در آینده نه چندان دور نیز ضربه خواهد خورد، اتفاقی که در کنار دیگر عوامل تضعیف این صنعت استراتژیک، زنگ خطری جدی برای یکی از مهمترین مؤلفه های امنیت غذایی یعنی چرخه تولید مواد غذایی سالم و مورد نیاز کشور را بلندتر از قبل به صدا در می آورد، زنگ خطری که باید به ویژه از سوی مسئولان هر چه سریع تر شنیده و برای جلوگیری از وقوع آن تدبیر شود.//فارس