ممکن است همه ما مخاطب این بیماری باشیم
سرطان پستان از شایع ترین انواع سرطان‌ها در زنان بوده که متاسفانه فقدان آگاهی عمومی از راه‌های پیشگیری و تشخیص زودهنگام آن موجب شده است تا این بیماری در ایران غالباً زمانی تشخیص داده شود که به میزان زیادی پیشرفت کرده است. تردیدی نیست که حوزه سلامت باید برای گسترش سیستم غربالگری چاره‌ای بیندیشد، ولی با افزایش آگاهی زنان ایرانی می‌توان تا حد زیادی از گسترش سرطان پستان و تشخیص دیرهنگام این بیماری جلوگیری کرد.
طبق گفته کارشناسان، در ایران بیماری سرطان پستان در بسیاری مواقع دیرتر تشخیص داده می‌شود و در نتیجه مشکلات بیشتری برای بیماران به وجود آورده و برای درمان سرطان در مراحل پیشرفته هزینه بیشتری نیز باید پرداخت کند. با وجود تلاش‌های زیادی که در این زمینه انجام شده اما آمار دقیق مبتلایان به سرطان پستان هم‌چنان به صورت معما باقی مانده است که البته برای مشاهده مشکل همیشه لازم نیست به آمار و ارقام تکیه کنیم بلکه کافی است نگاهی به اطراف بیندازیم.
حتماً شما نیز در میان اطرافیان خود کسی را می‌شناسید که با این بیماری دست و پنجه نرم می‌کند و به بیانی دیگر ما از وجود مشکل آگاه هستیم اهمیتی ندارد که اعداد و ارقام گویا نیستند، مهم این است که این مشکل وجود دارد و باید برای آن چاره اندیشم.
تمام زنان در معرض خطر ابتلا به سرطان پستان هستند، اما با اصول ساده‌ی پیش رو و به کمک خود مراقبتی و غربالگری پزشکی می‌توانیم جزو این جمع نباشیم. در واقع سرطان برخلاف تصور عام، یک بیماری قابل پیشگیری بوده و تشخیص زودرس سرطان پستان در درمان قطعی آن تاثیر بسزایی داشته و یکی از مهمترین راه‌های تشخیص زودرس سرطان پستان، خودآزمایی ماهانه‌ی پستان است.
در این خصوص مسئول غربالگری سرطان پستان بیمارستان بهبود تبریز در گفت‌وگو با ایسنا با بیان این‌که باتوجه به اهمیت زنان در خانواده درمانگاه رایگان معاینات پستان از سال ۱۳۸۶ افتتاح شده است، اظهار می‌کند: هدف از طرح غربالگری آگاه سازی جامعه بوده و به این دلیل در قسمت‌های مختلف شهرها برای مجاب کردن بانوان جهت تشخیص به موقع و به کار گیری راه‌های پیشگیری از این بیماری کمپین‌هایی تشکیل شده است.
سرطان پستان؛ شایع ترین سرطان در بین زنان
منصوره گیلزاد با بیان این‌که سرطان پستان در حال حاضر، شایع ترین سرطان در بین زنان است، اضافه می‌کند: البته برخلاف تصور عام، سرطان پستان یک بیماری قابل پیشگیری بوده و امروزه بیش از ۴۰ درصد سرطان‌ها قابل پیشگیری است که یکی از مهمترین راه‌های تشخیص زودرس سرطان پستان خودآزمایی ماهانه‌ی پستان است.
وی با اشاره به امکان ژنتیکی بودن بیماری و بالا بودن درصد جهش ژنتیک این بیماری، خاطرنشان می‌کند: در ابتدا سوالی که از بانوان برای غربالگری می‌شود این است که آیا در فامیل درجه یک سرطان پستان و یا تخمدان وجود دارد؛ چراکه این دو نوع سرطان جهش ژنی زیاد نسبت به سایر سرطان‌ها دارند.
وی با اشاره به این‌که افرادی که سابقه خانوادگی دارند، باید هر شش ماه یکبار غربالگری شوند، اضافه می‌کند: خانواده‌هایی که دو خواهر یا خواهر و مادر سابقه ابتلا به بیماری سرطان سینه را دارند، لازم هست بعد از ۳۵ سالگی هر شش ماه یکبار برای معاینه و هر سال یکبار برای ماموگرافی مراجعه کنند و در صورت لزوم از MRI و روش‌های تشخیص دیگر استفاده شود که بهترین و دقیق ترین روش، ماموگرافی است که با اشعه ایکس انجام می‌شود.
گیلزاد با بیان این‌که بانوانی که در ژن آن‌ها این بیماری مشاهده نشده است، سایر عوامل مانند مصرف سیگار، اضافه وزن، مصرف داروهای هورمونی و … می‌تواند تاثیر گذار باشند، می‌گوید: عوامل دیگری هم‌چون تغذیه نادرست و چاقی بیش از حد، مصرف الکل و سیگار و استفاده خودسرانه از داروهای هورمونی مثل داروهای ضد بارداری بعد از ۴۰ سالگی که متاسفانه در کشور ما قابل کنترل نیست، خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.
گیلزاد، تصریح می‌کند: از سال ۹۵ تا قبل از شیوع بیماری کرونا کمپین‌هایی هم راستا با کل جهان با توجه به نام گذاری ماه اکتبر، ماه آگاه سازی پیشگیری از ابتلا سرطان پستان، برگزار شده است و اکنون نیز با کمک فرم‌های استاندارد با اخذ تاریخچه از مراجعان و ثبت در رایانه اقدام به معاینه درمان آموزش عمومی با تغییر سبک زندگی به پیگیری بانوان می‌کنیم.
به گفته وی، امکانات تشخیص مستقر در بیمارستان بهبود ویژه معاینات پستان شامل رادیولوژی (سونوگرافی و ماموگرافی) سیتی اسکن، آزمایشگاه، پاتولوژی و طب هسته‌ای و ام ار آی هستند.
وی با اشاره این‌که مادرانی که زمان شیردهی بیشتری نسبت به افرادی که شیردهی کمتری دارند بیشتر در معرض ابتلا به سرطان پستان هستند، می‌گوید: زنانی که اصلا ازدواج نکرده‌اند یا بچه دار نشده یا دیر بچه دار شده‌اند، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان پستان هستند.
وی می‌افزاید: در زنان هرچه شیردهی بیشتر باشد خطر ابتلا کاهش می‌یابد؛ البته شیردهی باید به روش صحیح بوده و مادران دقت لازم را داشته باشند تا از هر دو پستان شیردهی انجام یابد.
وی ادامه می‌دهد: در صورت امتناع کودک از خوردن شیر از یک پستان از همان ابتدا، لازم است جهت بررسی به پزشک مراجعه کنند که این مسئله می‌تواند احتمال بروز بیماری باشد.
وی با بیان این‌که بالا بودن سن یائسگی خطر ابتلا، به‌ویژه در افراد بالای ۴۰ سال را افزایش می‌دهد، می‌افزاید: بعد از یائسگی به خاطر این‌که فعالیت هورمون‌ها قطع می‌شود، لذا خطر در این افراد کم می‌شود.
۸۰ درصد توده‌ها توسط خود شخص تشخیص داده می شود
گیلزاد، با اشاره به نحوه خودآزمایی پستان توسط خود فرد، متذکر شد: طبق آمار اعلام شده ۸۰ درصد توده‌ها توسط خود شخص تشخیص داده می‌شود؛ چراکه بیشترین تماس با فرد بیمار، خود فرد است
وی با اشاره به عوامل خطر غیرقابل اطلاع و قابل اصلاح سرطان پستان، می‌گوید: سن بالای ۵۰ سال، سابقه خانوادگی در فامیل نزدیک، سن اولین قاعدگی کمتر از ۱۱ سال، سن یائسگی بالای ۵۴ سال بانوان با شروع بارداری دیرتر و تعداد بچه‌های کمتر از جمله عوامل خطر غیر قابل اصلاح سرطان پستان هستند.
وی ادامه می‌دهد: شاخص توده بدنی بالای ۳۰ (BMI)، مصرف الکل، سن بالای ۳۵ سال در زمان اولین زایمان و یا این‌که هرگز زایمان نکرده باشید، مواجعه با اشعه در دوز بالا مثل (رادیوگرافی‌ها و سی تی اسکن‌های متعدد غیرضروری)، هورمون درمانی جایگزین پس از یائسگی و مصرف بالای چربی‌های اشباع شده از جمله عوامل خطرساز قابل اصلاح هستند.
وی هم‌چنین در خصوص علائم هشدار دهنده‌ی سرطان پستان، می‌افزاید: احساس توده در پستان یا زیر بغل، تغییر در شکل، عدم قرینگی پستان‌ها یا قوام و سختی پستان، تغییرات پوستی پستان شامل ( پوست پرتقالی، قرمزی پوست، زخم پوسته پوسته شدن و اگزمای پوست)، ترشح خود به خودی و ادامه دار از نوک یک پستان به صورت خونی یا غیرخونی از علائمی هستند که باید جدی گرفته شوند.
گیلزاد با اشاره به توصیه‌های خود مراقبتی، اظهار می‌کند: داشتن وزن متعادل، به حداقل رساندن مصرف غذاهای پرچرب و سرخ کرده، نمک زده و آماده و حاوی نگهدارنده، مصرف بیشتر میوه، سبزیجات، غلات و گوشت ماهی، مشاوره با مرکز بهداشت در خصوص خطرات و مزایای مصرف قرص ضد بارداری خوراکی و خطرات و مزایای حاصل از مصرف هورمن‌های جایگزین یائسگی، از موارد ایمنی و خود مراقبتی هستند که باید رعایت شود.
وی با تاکید به ضرورت شرکت در برنامه‌های تشخیص زودهنگام و غربالگری هر یک تا دو سال و با اشاره به بهترین زمان خود آزمایی پستان، می‌گوید: از سن ۲۰ تا ۶۹ سالگی و هر ماه دو الی سه روز پس از قطع خونریزی عادت ماهانه خودآزمایی پستان باید انجام گیرد؛ هم‌چنین در دوران یائسگی و حاملگی و شیردهی معاینه را در روز اول هر ماه یا هر روز دلخواه دیگر می توان انجام داد.
به هیچ وجه نباید در هنگام حاملگی یا شیردهی خودآزمایی پستان را متوقف کرد
مسئول غربالگری سرطان پستان بیمارستان بهبود تبریز با بیان این‌که به هیچ وجه نباید در هنگام حاملگی یا شیردهی خودآزمایی پستان را متوقف کرد، ادامه می‌دهد: تمامی خانم‌ها از سن ۲۰ سالگی به بعد به خصوص بانوان بالای ۵۰ سال باید هر سال یک بار توسط پزشک یا فرد دوره دیده معاینه شوند.
سرطان سینه در مردان وضعیتی نادر، اما ممکن
وی با بیان این‌که مادران و یا یکی از فامیل درجه یک که با این بیماری دست و پنجه نرم می‌کنند، احتمال ابتلای فرزند پسر آن‌ها به سرطان پستان خیلی کم بوده ولی صفر نیست، می‌گوید: احتمال ابتلا به سرطان پستان در آقایان یک در صد است، ولی برای آقایان چون ماموگرافی وجود ندارد، غربالگری هم نمی‌توان انجام داد ولی باید آگاه داشته باشند و می‌توانند به سونوگرافی و سایر آزمایشات مراجعه کنند.
شیمی درمانی و جراحی بیماران سرطانی
یک جراج عمومی نیز در خصوص جراحی بیماران سرطانی، اظهار می‌کند: قبل از جراحی پستان، ابتدا بیمار شیمی درمانی شده سپس جراحی انجام می‌گیرد و بعد مجددا شیمی درمانی می‌شود.
دکتر محمد جواد پورلک ادامه می‌دهد: بیمار سرطان باید شش تا هشت جلسه بعد از عمل جراحی به صورت کامل شیمی درمانی شود و بعد در صورت نیاز ممکن است دو مرتبه نیز رادیو تراپی شوند، ولی تعداد این دفعات بستگی به جواب اسکن بیمار و آزمایشات مکرر که در طول بیماری انجام می‌گیرد، دارد و تا زمانی که مطمئن شویم، جای دیگری نیز سرطان ریشه نداده ادامه می‌یابد.
وی با بیان این‌که شیمی درمانی درمان کمکی بسیار موثری است، می‌گوید: معمولا بیمارانی شیمی درمانی می‌شوند که تحمل آن را داشته باشند، اگر مریضی بدحال باشد و یا متاستاژهای زیادی داشته باشد، دیگر نیازی به شیمی درمانی ندارد و بسیار نادر است که در حین شیمی درمانی مریض جان خود را از دست بدهند.
تشخیص دیرهنگام سرطان پستان در آقایان
دکتر پورلک با بیان این‌که سرطان پستان در آقایان نیز وجود دارد، خاطرنشان می‌کند: از هر ۱۰۰ نفر ۹۹ نفر مبتلایان به سرطان پستان خانم‌ها و یک نفر آقایون هستند. بیشتر در آمریکای لاتین و در برخی کشورهای آفریقایی مشاهده شده است، البته در ایران نیز وجود دارد ولی تعداد مبتلایان خیلی کم است.
وی با بیان این‌که سرطان پستان در آقایان معمولا دیر تشخیص داده می‌شود، اضافه می‌کند: بیشتر آقایان توده پستان را با بیماری‌هایی همانند بزرگی غیرطبیعی پستان اشتباه می‌کنند؛ از این رو معمولا دیر تشخیص داده می‌شود و هنگام تشخیص معمولا استیج بالا بوده و به دلیل این‌که بافت چربی پستان در آقایان وجود نداشته و نفوذ پستان مثل بانوان مشاهده نمی‌شود در نتیجه بیشتر مواقع به عمق نفوذ کرده و عظلات را می‌گیرد.
جراحی رادیکال؛ بهترین درمان برای سرطان سینه در آقایان
وی، بهترین درمان برای سرطان سینه در آقایان را جراحی رادیکال عنوان کرد و می‌گوید: شیمی درمانی و حتی رادیوتراپی نیز در درمان موثر هستند؛ چراکه شانس متاستاز در آقایون بیشتر است.
وی متذکر می‌شود: سرطان پستان در آقایان نیز از نظر طول عمر با بانوان یکی بوده و اکثرا سال‌های سال بدون هیچ عارضه‌ای زندگی می‌کنند.
این جراح عمومی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان این‌که ژن در کانسرهای پستان تاثیر دارد، اظهار می‌کند: سرطان‌های رحم، پستان، تخمدان بیشتر به صورت فامیلی بوده و معمولا در کسانی که مادر و یا مادربزرگ دچار سرطان هستند، امکان مبتلا شدن وجود دارد.
وی خاطرنشان می‌کند: برای این‌که مشخص شود، بیمار از نظر ژنتیکی آیا به سرطان مبتلا می‌شود یا نه، باید آزمایشات مولکولار انجام گرفته و برخی ژن‌ها زیر دستگاه مخصوص بررسی شود.//ایسنا
