۱۸ اردیبهشت ماه ۹۸ بود که خبر و تصاویر آتش‌سوزی در بازار ایکی قاپیلی (سرای دو دری) در رسانه‌ها پیچید، حریقی نسبتا گسترده که گویا سریالی بود که هر ۱۰ سال یک بار تکرار می‌شد، چرا که به گفته مسئولان امر این سرا درست ۱۰ سال قبل از وقوع این حریق هم دچار آتش‌سوزی شده بود.
بر اساس برآوردهای دستگاه‌ی ذی‌ربط، تنها نیم درصد از مساحت کل بازار در این حادثه آسیب دید و ۱۲۵ مغازه ۵۰ الی ۱۰۰ درصد در این آتش‌سوزی آسیب دیدند که تنها ۹۰ مغازه بیمه کامل داشتند.
آتش‌نشانان و سایر مسئولان نظیر مدیرکل مدیریت بحران استان، استاندار، نماینده ولی فقیه، نیروی انتظامی، سپاه، ارتش و … در محل حادثه حضور یافتند و حریق در کمتر از پنج ساعت مهار شد.
صبح روز بعد، اسپری‌های خوشبوکننده و تیوب‌های رنگ موی سوخته و خاکستر لوازم آرایشی بهداشتی و لباس‌های سوخته شده تنها گواه اصنافی بودند که به پیکر سوخته‌ی مغازه‌هایشان چشم دوخته بودند و صف عکاسان خبری و خبرنگارانی که به تاریخ سوخته‌ی بخشی از بازار نگاه می‌کردند.
در همان روزهای اول، اتصال برق علت آتش‌سوزی بازار ایکی قاپیلی (سرای دو دری) اعلام شد. با گذشت دو سال از وقوع چنین حادثه‌ای که می‌توانست فاجعه‌بارتر شود، چندین بار شاهد وقوع آتش‌سوزی‌های متعدد در بازار تبریز بوده‌ایم که اغلب بی‌احتیاطی اصناف و در برخی موارد همین اتصال برق علت آن بوده است.
مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق تبریز با تشریح اقدامات این شرکت به منظور سازماندهی سیستم برق بازار تبریز به ایسنا، گفت: با اقدام به ارائه‌ی طرح‌های متعدد در زمینه‌های مختلف طی سال‌های ۹۶ تا ۹۹ بالغ بر ۳۳ میلیارد ریال پروژه در راستای توسعه، بهسازی، ساماندهی، ایمن‌سازی، طرح‌های کاهش تلفات، ایجاد قدرت مانور و سایر طرح‌ها در حوزه‌ی بازار بزرگ تبریز انجام شده و بر اساس فازبندی عملیات اجرایی پروژه‌ی کف‌سازی بازار همچنان ادامه دارد.
عادل کاظمی با تشریح برخی از اقدامات اصلاحی در شبکه‌های توزیع بازار بزرگ تبریز طی چند سال گذشته، افزود: اجرای چهار پروژه‌ی اصلاح کابل، لوله‌گذاری و اصلاح شبکه‌ی بازار کفاشان، اجرای دو پروژه‌ی پایلوت و ساماندهی بازار صادقیه، اجرای پنج پروژه‌ی اصلاح کابل، لوله‌گذاری، ساماندهی و اصلاح شبکه‌ی فشار ضعیف راسته بازار از جمله این اقدامات هستند.
مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق تبریز، اجرای شش پروژه‌ی تامین برق، احداث روشنایی، تعویض و اصلاح انشعابات و اصلاح شبکه‌ی فشار ضعیف سرای دودری، اجرای دو پروژه‌ی اصلاح و لوله‌گذاری کابل بازار قیزبستی، اجرای دو پروژه‌ی اصلاح کابل و شبکه‌ی فشار ضعیف سرا و تیمچه‌ی خرازی‌ها، اجرای دو پروژه‌ی بهسازی و ساماندهی شبکه‌ی فشار ضعیف و اصلاح جعبه فیوز بازار صفی، اجرای دو پروژه‌ی اصلاح و ساماندهی شبکه‌ی فشار ضعیف سرای درب عباس، اجرای پروژه اصلاح شبکه دارایی تا گرجیلر (فاز۱)، اجرای پروژه اصلاح شبکه بازارمیرزا شفیع و اجرای پروژه اصلاح کابل سرویس‌های بازار امیر را از دیگر اقدامات اصلاحی شرکت توزیع برق برای اصلاح شبکه برق بازار تبریز، عنوان کرد.
به گفته‌ی کاظمی، اجرای پروژه اصلاح جعبه فیوزهای بازار سحر و پی فروشان، اجرای پروژه جایگزینی فیدرهای فشارضعیف و امکان مانور در پست‌های هوایی دارایی و امام جمعه و بازار غرب و حلبچی و میدان نماز، اجرای پروژه ساماندهی شبکه روشنائی بازار دباغ خانه تبریز و اجرای پروژه تبدیل شبکه فشار ضعیف هوائی از دیگر اقدامات این شرکت برای پیشگیری از حوادث ناشی از برق است.
اجرای پروژه ساماندهی شبکه فشارضعیف بازار یمن دوزان تبریز، اجرای پروژه بهسازی و ساماندهی شبکه فشار ضعیف سرای حاج حسین قدیم تبریز، اجرای پروژه بهسازی و ساماندهی شبکه فشار ضعیف بازار بزازان تبریز، اجرای پروژه تبدیل شبکه فشار ضعیف هوائی به زمینی در کوچه ملااحمد راسته کوچه تبریز، اجرای پروژه اصلاح و جابجائی پیلار معیوب جنب مسجد خلخالی بازار و اجرای پروژه اصلاح بست و لولا و نصب قفل و رنگ آمیزی پیلارهای محدوده بازار از سایر اقداماتی هستند که به منظور ایمن‌سازی شبکه برق رسانی و ارتقاء ایمنی بازار تاریخی تبریز، انجام شده است.
تجهیزات اطفائی بازار تبریز باز بینی شد
مدیر عامل سازمان آتش نشانی تبریز نیز گفت: بازار تاریخی تبریز گذشته از بستر سرمایه اقتصادی، خزانه‌دار فرهنگی و تاریخی شهر تبریز بوده و در راستای ایمنی بازار، اقدامات اساسی و اصولی برای نگهداشت آن انجام شده است.
آتش پاد علیرضا زبردست ادامه داد: هسته داخلی بازار تبریز به دلیل داشتن معابر تنگ و باریک امکان ورود خودروهای عملیاتی میسر نبوده و همین مساله مشکل اجرای عملیات اطفاء حریق را برای آتش‌نشانان به بار می‌آورد.
وی، مرتفع‌سازی مشکل عملیات اطفاء حریق بازار تبریز را برقراری سیستم شیرهای هیدرانت عنوان کرد و افزود: شیرهای هیدرانت در سطح بازار تبریز نصب و با بررسی وضعیت خطرپذیری و به تناسب نیاز در محل بازار نصب شده و کار کرد خوبی را در اجرای عملیاتهای اطفاء حریق به جا گذاشته است.
وی ادامه داد: آموزش‌های عمومی ایمنی برای آشنایی اصناف و کسبه بازار تبریز با عنوان آموزش چهره به چهره برگزار شده و هدف اساسی بر این بود که در لحظات اولیه وقوع آتش سوزی افراد حاضر به سرعت اقدام به اطفاء یا کنترل حریق کنند و این امر با نصب جعبه‌های حاوی کپسول‌های آتش نشانی در بازار تبریز میسرشده است.
مدیرعامل سازمان آتش نشانی تبریز با بیان اینکه امیدواریم با رعایت اصول ایمنی شاهد سایه دود و شعله های آتش در بازار تبریز نباشیم، اظهار کرد: در راستای حفظ ایمنی بازار تبریز، بازبینی از تجهیزات اطفاء حریق در طول هفته گذشته و جاری انجام شد که شیرهای هیدرانت از لحاظ آبدهی و فشار مورد نیاز در وضعیت مناسبی قرار داشت.
وی، بهینه سازی فشار آب عملیاتی به هنگام وقوع حریق در بازار را از اقدامات اساسی در راستای حفظ ایمنی بازار تبریز را عنوان کرد و گفت: با تلاش کارشناسان سازمان آتش نشانی تمهیداتی با عنوان “رله” و استفاده از پمپ‌های بین مسیر انجام شده است که همین امیر موجب تنظیم و افزایش میزان فشار آب در بازار تبریز شد و تمامی این اقدامات اساسی در بازار موجب اطفاء حریق ۱۴ مورد آتش‌سوزی در لحظات اولیه وقوع حادثه توسط آتش‌نشانان شد.
به گزارش باش خبر وبه نقل از ایسنا، سیستم گرمایش نامناسب بازار تبریز به دلیل عدم امکان لوله‌کشی و گازرسانی از دیگر علت‌هایی است که حادثه‌ساز می‌شود.
مدیر پایگاه جهانی بازار تبریز، استفاده از سیستم گرمایش برقی را از دیگر راه‌های جایگزین برای گرمایش بازار تبریز دانسته و محقق شدن آن را منوط به تقبل فاینانس توسط اداره‌ی برق، عنوان کرده و به ایسنا، گفت: استفاده از این روش که همکاری همه جانبه اداره برق را می‌طلبد، باعث می‌شود گرمایش بازار برای بازاریان چندان هزینه‌بر نبوده و در این صورت فشار زیادی هم بر مدار برق بازارتبریز وارد نشود.
حسین اسمعیلی سنگری متذکر شد: طراحی و راه‌اندازی سیستم‌های حرارت مرکزی در قالب موتورخانه برای تامین گرمایش بخش‌هایی از بازار تبریز، یکی از برنامه‌های مدیریتی پایگاه جهانی بازار تبریز است؛ یک موتورخانه به صورت پایلوت در یکی از سراهای بازار تبریز تعبیه شد که متاسفانه بازاریان از راه‌اندازی آن استقبال نکردند و این پروژه به صورت نیمه تمام باقی ماند.
او، بهترین حالت برای تامین گرمایش بازار تبریز را استفاده از موتورخانه حرارت مرکزی عنوان کرده و خاطرنشان کرد: مقرر بود این موتورخانه در هشت نقطه از بازار تبریز راه اندازی شود، اما این طرح با وجود احداث توسط دولت، به دلیل عدم استقبال و مشارکت بازاریان اجرایی نشد.
معاون عملیات سازمان آتش‌نشانی تبریز هم در این خصوص به ایسنا، گفت: تجارب عملیاتی نشان می‌دهد که سهل‌انگاری‌ها، استفاده از لوازم گرمایشی ناایمن و انداختن ته سیگار و چوب کبریت به زمین، بازیگران اصلی وقوع حوادث بزرگ و وقوع حریق در بازار تبریز، هستند که در این میان، سهل انگاری سهم بیشتری را به خودش اختصاص داده است.
اکبر دشتی، نسبت به بررسی وضعیت سیم‌کشی مغازه‌های بازار تبریز توسط اصناف، هشدار داده و متذکر شد: اصناف در صورت مشاهده‌ی مناسب نبودن وضعیت سیم کشی مغازه‌ها هرچه زودتر نسبت به رفع این مشکل اقدام کرده و به ویژه جریان برق مغازه را موقع ترک مغازه در ساعات پایانی ترک محل کار، قطع کنند، چرا که جریان‌های لحظه‌ای و بار اضافی موجود در سیم‌ها می‌تواند منجر به گرم شدن عایق‌ها و اتصال و آتش سوزی احتمالی شود؛ تقاضا داریم اصناف و همشهریان، آموزش‌های رایگان ارایه شده توسط کارشناسان سازمان آتش‌نشانی را جدی گرفته و همواره پیشگیری را جدی‌تر بگیرند؛ آموزش‌های لازم برای ارتقاء سطح ایمنی در بازار تبریز توسط کارشناسان سازمان آتش‌نشانی در قالب طرح “چهره به چهره” با استقبال اصناف برگزار شد.
وی تاکید کرد: اصناف هم باید مشارکت کرده و ضمن تهیه خاموش کننده‌های دستی، نحوه‌ی استفاده از آن را هم یاد بگیرند تا در همان لحظات اولیه نسبت به اطفاء حریق اقدام کنند؛ آموزش صرف نمی‌تواند سبب عملکرد مطلوب افراد به هنگام وقوع حوادث شود؛ نوع وسیله‌ی گرمایشی اعم از برقی، نفتی و گاز مایع نیست که سبب بروز حادثه می‌شود، بلکه استفاده از لوازم گرمایشی ناایمن در حجم زیاد، سبب بروز آتش‌سوزی‌های متعدد می‌شود.
به گفته‌ی معاون عملیات سازمان آتش‌نشانی تبریز، گشت پیاده‌ی سازمان آتش‌نشانی در بازار تبریز فعال بوده و سیستم اعلام و اطفاء حریق در این مجموعه نصب شده است؛ تمامی فایرباکس‌های موجود در بازار توسط بسته‌های پلاستیکی قفل شده‌اند که به راحتی توسط اصناف قابل بازگشایی و قابل استفاده در مواقع ضروری هستند.
دشتی در خاتمه خاطرنشان کرد: گروه‌های امدادی، اصلی‌ترین افراد برای حضور در محل حادثه هستند، اما متاسفانه تجمع رهگذاران و تماشاگران در برخی موارد، کار امدادرسانی را با مشکل مواجه می‌کند؛ همشهریان به هنگام بروز حادثه آتش‌سوزی در خانه، خیابان، بازار یا هر نقطه دیگری به سرعت با شماره تماس‌های امدادی به ویژه سامانه ۱۲۵ سازمان آتش‌نشانی، تماس حاصل کنند.
بر اساس این گزارش؛ بازار تاریخی و مسقف تبریز با یک کیلومتر مربع وسعت در ۲۵ شهریور ۱۳۵۴ با شماره ثبت ۱۰۹۷ به عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شد و در سال ۲۰۱۰ نیز با شماره ثبت ۱۳۴۶ به عنوان یکی از میراث جهانی ایران، تنها بازاری بود که در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید؛ این بازار با داشتن حدود پنج هزار و ۵۰۰ باب حجره، مغازه و فروشگاه، ۴۰ گونه شغل، ۳۵ باب سرا، ۲۵ باب تیمچه، ۳۰ باب مسجد، ۲۰ باب راسته و راسته‌بازار، ۱۱ باب دالان، پنج باب حمام و ۱۲ باب مدرسه به عنوان اصلی ترین مرکز داد و ستد مردم تبریز و ایران در طول قرون و اعصار شناخته می‌شود؛ بازار تبریز از بازارچه‌ها دالان‌ها، تیمچه‌ها سراها و کاروانسراهای متعددی تشکیل یافته است؛ پیش‌تر به جهت قرار گرفتن شهر تبریز بر سر چهارراه جادهٔ ابریشم و گذر روزانهٔ هزاران کاروان از کشورهای مختلف آسیایی، آفریقایی و اروپایی از آن، این شهر و بازار آن از رونق بسیار خوبی برخوردار بوده است؛ این بازار پس از وقوع زمین‌لرزهٔ تاریخی تبریز در سال ۱۱۹۳ قمری توسط نجفقلی خان دنبلی، حاکم وقت تبریز بازسازی شد؛ هر چند تاریخ دقیق بنای این مجموعه مشخص نیست، ولی بسیاری از جهان‌گردانی که از سدهٔ چهارم هجری تا دورهٔ قاجاریان از این بازار بازدید کرده‌اند، دربارهٔ آن اطلاعاتی ارائه داده و بسیاری از گردشگران و جهانگردان نظیر ابن بطوطه، مارکو پولو، جاکسن، اولیای چلبی، یاقوت حموی، گاسپار دروویل، الکسیس سوکتیکف، ژان شاردن، اوژن فلاندن، جان کارت‌رایت، جملی کارری، کلاویخو، رابرت گرنت واتسن، حمدالله مستوفی و مقدسی از رونق و شکوه بازار تبریز تمجید کرده‌اند، از این لازم است مسئولان به گوش باشند، چرا که تاریخ قابل بازسازی نیست.
