مبعث؛ پیام خیزش انسان از خاک تا افلاک
بعثت، پیام خیزش انسان‌ها از خاک تا افلاک، طلوعی بود که خورشید حق را از خاور تاریخ، تابانید؛ محمد(ص) مبعوث شد، تا شرک و بت پرستی رخت بربندد، جهل و جور بمیرد، جاهلیت از صحنه زندگی‌ها بگریزد و چشم جهان به روی فروغ وحی گشوده شود.
در غار حرا، لحظه‌های شکوهمندی به تماشا نشسته است، لحظه‌هایی که فرشتگان و ملائک مقرب درگاه باری‌تعالی، مشتاق آن هستند و صف در صف، جبرئیل را همراهی می‌کنند.
حرا در کناره مکه و مکه در سکوت و ظلمت فرو رفته است. محمد(ص) از آسمان نور می‌جوید. مدت‌ها بود که می‌آمد تا با خدای خود خلوت کند و امشب، آسمان به فرش نزدیک شده است تا اوج روح فرشیان را با مقیاس‌های آسمانی بسنجد و ناتوان است که «اقرا بسم ربک…» زمین را می‌لرزاند.
دقایقی می‌گذرد تا محمد(ص) آرام و قرار یابد و رسالت را با جان و دل بستاند که اینک دیگر امین زمینی‌ها نیست؛ او امین آسمانیان، امین وحی الله و خداوند است و این بار، امانت، آیه‌های روشن وحی است و صاحبان امانت، آن سوی حرا؛ به قلب او سخن‌ها ریخته‌اند و او را به سمت قومی جاهل و نادان فرستاده‌اند. محمد باید از کوه سرازیر شود و به سمت آنان بشتابد و در این معجزه سهیم کند.
بعثت، یکی از مسائل استثنایی است
یک استاد الهیات و علوم اسلامی در خصوص این واقعه به ایسنا می‌گوید: مسئله‌ی بعثت پیامبر اکرم(ص) یکی از مهمترین حوادث زندگی بشر به شمار می‌آید و از مسائل استثنایی است که حتی نسبت به برانگیخته شدن و بعثت سایر انبیای الهی، به دلیل جایگاه پیامبر اکرم(ص) در نظام آفرینش و هستی که در روایت قدسی مطرح شده است، “أَنْتَ خِیرَتِی مِنْ خَلْقِی فَوَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی لَوْلَاک مَا خَلَقْتُ الْأَفْلَاک وَ لَا الدُّنْیا وَ لَا الْأَرْض… و تو بهترین خلق من هستی به عزت و جلالم قسم اگر تو نبودی افلاک را خلق نمی‌کردم و نه دنیا و نه زمین را…” متفاوت است.
حجت‌الاسلام ناصر فروهی ادامه می‌دهد: بعثت، یکی از مهمترین اتفاقات و حوادث تاریخ بشری است چراکه پیامبر اکرم(ص) آخرین پیامبر، اسلام آخرین دین الهی و قرآن، کتاب خدا و آیاتی که بر پیامبر(ص) نازل شد، آخرین کتاب الهی است و باعث شد، اسلام و شخص پیامبر(ص) نسبت به سایر پیامبران الهی تفاوتی اساسی داشته باشد.
او اضافه می‌کند: بعثت پیامبر اسلام(ص) در موقعیتی رخ داد که جهان و مخصوصاً سرزمینی که ایشان مبعوث شدند، در دوران جاهلیت به سر می‌بردند؛ بنابراین بعثت از اهمیت بالایی برخوردار است که از مردم جاهل آن دوران، انسان‌های وارسته و کم‌نظیری به جامعه‌ی بشری تحویل داده شد.
او یادآور می‌شود: به غیر از امام علی(ع) که تربیت یافته مکتب پیامبر اسلام(ص) و معصوم بود، انسان‌های وارسته دیگری چون ابوذر، مقداد و سلمان که انسان‌های بی‌نظیری بودند، تربیت یافتند.
حجت‌الاسلام فروهی خاطرنشان می‌کند: مجموعه‌ی این عوامل نشان دهنده‌ی اهمیت این مسئله و شخصیت و جایگاه پیامبر اسلام(ص) است که در نظام آفرینش و در میان پیامبران الهی بی‌بدیل است.
تشریح واقعه‌ی بعثت
او در تشریح واقعه‌ی بعثت می‌گوید: پیامبر اکرم(ص) در ۴۰ سالگی در غار حرا به پیامبری مبعوث شد و این واقعه، ناگهانی نبود چراکه مدت زمان طولانی‌تری پیامبر(ص) در غار حرا سکونت داشت و مشغول عبادت، راز و نیاز و ارتباطات با خدا بود.
او همچنین بیان می‌کند: زمانی که پیامبر(ص) به اوج انسانیت رسید و ارتباط با خدا برقرار شد، در چنین روزی به پیامبری برگزیده و مبعوث شد و حضرت جبرئیل از سوی خداوند ماموریت یافت تا ایشان را به‌عنوان پیامبر معرفی کند و در این لحظه نیز سوره علق نازل شد؛
بِسْمِ اللَّـهِ الرَّ‌حْمَـٰنِ الرَّ‌حِیمِ
اقْرَ‌أْ بِاسْمِ رَ‌بِّکَ الَّذِی خَلَقَ ﴿١﴾ خَلَقَ الْإِنسَانَ مِنْ عَلَقٍ ﴿٢﴾ اقْرَ‌أْ وَرَ‌بُّکَ الْأَکْرَ‌مُ ﴿٣﴾ الَّذِی عَلَّمَ بِالْقَلَمِ ﴿٤﴾ عَلَّمَ الْإِنسَانَ مَا لَمْ یَعْلَمْ ﴿٥﴾ کَلَّا إِنَّ الْإِنسَانَ لَیَطْغَیٰ ﴿٦﴾ أَن رَّ‌آهُ اسْتَغْنَیٰ ﴿٧﴾ إِنَّ إِلَیٰ رَ‌بِّکَ الرُّ‌جْعَیٰ ﴿٨﴾ أَرَ‌أَیْتَ الَّذِی یَنْهَیٰ ﴿٩﴾ عَبْدًا إِذَا صَلَّیٰ ﴿١٠﴾ أَرَ‌أَیْتَ إِن کَانَ عَلَی الْهُدَیٰ ﴿١١﴾ أَوْ أَمَرَ بِالتَّقْوَیٰ ﴿١٢﴾ أَرَ‌أَیْتَ إِن کَذَّبَ وَتَوَلَّیٰ ﴿١٣﴾ أَلَمْ یَعْلَم بِأَنَّ اللَّـهَ یَرَ‌یٰ ﴿١٤﴾ کَلَّا لَئِن لَّمْ یَنتَهِ لَنَسْفَعًا بِالنَّاصِیَةِ ﴿١٥﴾ نَاصِیَةٍ کَاذِبَةٍ خَاطِئَةٍ ﴿١٦﴾ فَلْیَدْعُ نَادِیَهُ ﴿١٧﴾ سَنَدْعُ الزَّبَانِیَةَ ﴿١٨﴾ کَلَّا لَا تُطِعْهُ وَاسْجُدْ وَاقْتَرِ‌ب ۩ ﴿١٩﴾
این کارشناس مذهبی در خصوص اهداف نزول پیامبران نیز متذکر می‌شود: خداوند در قرآن کریم سه هدف مهم را برای انبیا الهی از جمله پیامبر بزرگوار اسلام مشخص می‌کند؛ بندگی خدا و اجتناب از طاغوت، برقراری قسط و عدل در جامعه و برقراری حکومت الهی و عینیت دادن به بُعد ولایی خداوند از جمله این موارد هستند یعنی پیامبر بزرگوار اسلام نمود و تحقق عینی ولایت و بُعد ربوبی الهی است.
فضیلت روز مبعث
او در ارتباط با فضیلت این روز نیز ادامه می‌دهد: مبعث از جهات مختلف فضیلت دارد چراکه پیامبر اسلام(ص) نسبت به سایر پیامبران الهی فضیلت داشت و ارزش و جایگاه ایشان استثنایی بود؛ بنابراین بعثت ایشان نیز نسبت به بقیه متفاوت بوده و فضیلت دارد و دینی که پیامبر(ص) مطرح کرد، جاودانه، جامع و جهانی است و مهمترین مسئله‌ای است که باید به آن توجه کرد.
او اضافه می‌کند: دین اسلام، جامع است و تمامی نیازهای بشری را در راه هدایت و سعادت انسان مطرح کرده است، جهانی است و تمامی انسان‌ها را از نظر جغرافیایی مورد خطاب قرار داده است و از نظر تاریخی جاودانه است و همه باید به دعوت پیامبر(ص) لبیک گوییم.
حجت‌الاسلام فروهی تاکید می‌کند: یکی از مهمترین مسائل، اهداف خاص پیامبر(ص) بود چراکه ایشان پایان دهنده‌ی مکارم اخلاق بود؛ انَّما بُعِثتُ لِاُتَمّمَ مَکارم الاخلاق… بعث نیز با اخلاق عجین شده بود که انسان، موجودی اخلاقی است و پیامبر(ص)، معلم اخلاق است.
او می‌گوید: تعبیر و بیان خداوند در مورد شخص پیامبر اسلام(ص) نسبت به سایر پیامبران الهی یکسان نیست؛ در مورد سایر پیامبران، بحث منت نعمت را مطرح نکرد اما در مورد پیامبر بزرگ اسلام در آیه ۱۶۴ سوره آل عمران این بحث را مطرح کرد؛ لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولًا مِنْ أَنْفُسِهِمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَإِنْ کَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلَالٍ مُبِین…، پیامبری از جنس خودشان نازل کرد و نعمت بزرگی است که خداوند به انسان‌ها منت گذاشته و پیامبر را مبعوث کرده است.
ماحصل واقعه‌ی بعثت
او در خصوص ماحصل این واقعه اظهار می‌کند: انسان همواره نیاز به حجت و راهنما دارد و بی‌نیاز از راهنما نیست که طبق فرمایش حضرت موسی بن جعفر(ع)، انسان دو حجت بیرونی و درونی دارد؛ حجت درونی مانند عقل که سره را از ناسره تشخیص می‌دهد اما کلیات را نمایان کرده و امکان خطا و تحت تاثیر هوا و هوس قرار گرفتن آن، وجود دارد؛ بنابراین انسان نیاز به هدایت‌گر بیرونی دارد که این تنها به زمان پیامبر(ص) مربوط نبوده بلکه امروز نیز این نیاز وجود دارد.
این استاد دانشگاه تبریز یادآور می‌شود: امروزه از حضور جسمانی پیامبر(ص) محروم هستیم اما باید از مجموعه‌ی سیره و سنت عملی ایشان استفاده کنیم و با مراجعه به آنها از هدایت‌گری و راهنمایی‌های پیامبر(ص) و جانشینان به حق حضرت، الهام گرفته و در مسیر کمال و سعادت به کار گیریم و به قله کمال برسیم.
او اضافه می‌کند: پیامبر اکرم(ص)، آخرین پیامبر الهی است؛ بنابراین به‌عنوان سنبل و نماد بشریت و انسانی کامل است که با بهره‌مندی از ایشان می‌توان قله‌های کمال را یک به یک پیمود البته پیامبر اسلام معصوم بود اما انسان نیز می‌تواند در حد خود به کمالات، غایت و هدف نهایی آفرینش خود دست یابد.
پیامبر (ص) بزرگترین معلم بشریت است
او ادامه می‌دهد: پیامبر(ص)، معلم بوده و تعلیم دیده و تربیت دهنده است که در سوره جمعه نیز خداوند مطرح کرده است ایشان را برای تزکیه و تعلیم فرستاده‌اند تا انسان بتواند خود را به فضایل اخلاقی بیاراید و از رذایل دور کند.
این کارشناس مذهبی بیان می‌کند: تعلیم و تعلم انسان، نیاز به معلم دارد که بزرگترین معلم انسان، پیامبر(ص) است و امروز در نبود پیامبر(ص)، انسان به افراد صالح و وارسته نیاز دارد که تربیت یافته مکتب ایشان بوده و به‌عنوان الگو و بشر برای انسان معرفی شده‌اند.
او در خصوص جایگاه پیامبر(ص) در این واقعه نیز می‌گوید: پیامبر بزرگوار اسلام جایگاه بی‌نظیری داشتند چراکه تا آدمی از نظر جسمی، روحی و روانی به تکامل نرسد، نمی‌تواند به‌عنوان پیامبر برگزیده شود و باید به مرحله‌ای برسد که آماده‌ی دریافت پیام الهی باشد.
او تاکید می‌کند: پیامبر اکرم از نظر روحی روانی، آن قدر پاک بود که می‌توانست سخنان خداوند را دریافت کند و به سر منزل اصلی خود برساند؛ بنابراین خداوند ایشان را به پیامبری برگزید.
حجت‌الاسلام فروهی ادامه می‌دهد: پیامبر اسلام جایگاه ویژه‌ای دارد چراکه یک شبه به آن مقام نرسید و روزها و شب‌ها در غار حرا مشغول عبادت، راز و نیاز و تزکیه نفس بود تا آمادگی کامل برای رسیدن به مقام پیامبری را داشته باشد.
بعثت در آیات و روایات
او با اشاره به واقعه بعثت در قرآن و آیات و روایات خاطرنشان می‌کند: قرآن کریم فلسفه، اصل و اهمیت بعثت را بیان کرده است؛ از یک سو پیامبر(ص) را رحمة للعالمین معرفی کرده که شامل دنیا و آخرت هم می‌شود و از سوی دیگر نیز در آیات و روایات به فلسفه بعثت اشاره شده است.
او اضافه می‌کند: قرآن مسئله‌ی بعثت را معرفی انسان کامل برای انسان عنوان کرده است که در آیه ۲۱ سوره احزاب فرموده است؛ لَقَد کانَ لَکُم فی رَسولِ اللَّهِ أُسوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَن کانَ یَرجُو اللَّهَ وَالیَومَ الآخِرَ وَذَکَرَ اللَّهَ کَثیرًا…، پیامبر(ص)، الگوی نیکویی برای شما است.
این کارشناس مذهبی یادآور می‌شود: قرآن کریم، پیامبر را الگوی انسان معرفی کرده است تا راه را گم نکند و فلسفه‌ی آن ایمان، عبادت، دوری از طاغوت و برقراری قسط و عدل است که نشانگر عظمت ایشان می‌باشد.
او تاکید می‌کند: مبعث نشان می‌دهد که انسان در بن بست مواجه نشده و در راه سنگلاخی یا شب تاریک باید امیدوار باشد چراکه در شب تاریک نیز بلاخره نوری انسان را نجات می‌دهد.
هدف اصلی پیامبران، از بین بردن یأس و ناامیدی در جامعه بود
او همچنین بیان می‌کند: ایجاد امید و از بین بردن یأس در جامعه از اهداف انبیای الهی و در راس آنها پیامبر(ص) و سپس اوصیای ایشان بود که ناامیدی معنایی ندارد؛ راه را باید شناسایی کرد، راهنما را درست شناخت و از او تبعیت کرد؛ بنابراین مهمترین درس مبعث این است که چیزی به نام بن بست در کمال، هدایت و تعالی انسان وجود ندارد.
این استاد دانشگاه تبریز می‌گوید: راه سعادت انسان جز از طریق راه پیامبر(ص) و جانشینان به حق آن حضرت که در پیش روی ما قرار داده شده‌اند، نیست؛ در این دنیای گذرگاه برای رسیدن به سعادت، چاره‌ای جز پیروی و تبعیت از راهی که ایشان و جانشینان آنها تدوین کرده‌اند، وجود ندارد.او با اشاره به سخن پیامبر اسلام که فرمودند، إِنِّی تَارِکٌ فِیکُمُ اَلثَّقَلَیْنِ مَا إِنْ تَمَسَّکْتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا بَعْدِی کِتَابَ اَللَّهِ وَ عِتْرَتِی أَهْلَ بَیْتِی وَ إِنَّهُمَا لَنْ یَفْتَرِقَا حَتَّی یَرِدَا عَلَیَّ اَلْحَوْضَ، ادامه می‌دهد: برای داشتن زندگی سعادت‌مندانه و رسیدن به سعادت ابدی، دو چیز مهم است؛ عمل به دستورات الهی و پیروی و تبعیت از عترت و اهل بیت پیامبر(ص) پس، از این راهنما و چراغ‌های نورانی باید استفاده کرد تا جامعه‌ی ایده آلی ایجاد کرد.
وقتی نوای ملکوتی وحی، در فضای روحانی حرا شکفت، جبرئیل گفت: بخوان!
«نگار من که به مکتب نرفت و خط ننوشت، به غمزه مسئله آموز، صد مدرس شد»
تو به پیامبری مبعوث شدی؛ با کوله باری از رسالت.
آمدی تا با تبلور حضورت، سرزمین خکشیده حجاز را نفسی دوباره ببخشی.
//ایسنا
