ماجرای معدن آدینه زنوز چیست؟
آذربایجان شرقی سرزمین معادن ارزشمند از جمله معادن طلا و مس است، اما تجربه تلخ زیست‌محیطی فعالیت برخی معادن موجب شده تا بدبینی عجیبی در میان مردم استان نسبت به فعالیت معادن ایجاد شود و هر جا معدنی جدید کشف شده و یا به مرحله بهره برداری برسد بر نگرانی بومیان منطقه مبنی بر آلودگی آب‌های زیرزمینی، به خطر افتادن سلامت ساکنان منطقه، از بین رفتن دام ها و پوششی گیاهی افزوده می‌شود.
معدن آدینه زنوز در شهرستان مرند، از جمله معادن مورد مناقشه بین دوستداران محیط زیست و افراد محلی با معدن‌کاران و شرکت بهره بردار است؛ به طوری‌که چندی پیش اخباری در فضای مجازی مبنی بر اینکه “معدن کاران با مخالفت و مقاومت شدید اهالی مجبور به ترک روستا شدند”، منتشر شد.
اهالی و دوستداران محیط زیست معتقدند این معدن آلودگی زیست محیطی در پی داشته و ممکن است موجب تلف شدن دام‌ها، از بین بردن تنوع زیستی، آلودگی خاک، آب زیرزمینی و آب‌های سطحی توسط مواد شیمیایی آزاد شده از فرآیندهای استخراج، آلوده شدن آب‌های زیرزمینی و سرچشمه‌های رودخانه زنوز و آب ورودی سد زنوز و … شود، به همین دلیل چندی پیش با حضور در مسیر آدینه زنوز مانع از انتقال تجهیزات اکتشاف و بهره برداری این معدن شدند.
معدن طلای آدینه با نام دیگری در سیستم «کاداستر» ثبت شده و مکتشف آن دارای دو محدوده اکتشافی در مرند می‌باشد که کارهای مطالعات اکتشافی خود را از سال 1399 در منطقه شروع کرده است.
موضوع مشکلات زیست محیطی در معدن آدینه زنوز مصداق ندارد
«مهدی مهرداد»، مدیر و دبیر اجرایی خانه معدن آذربایجان شرقی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار می‌کند: مکتشف معدن طلای آدینه دارای دو محدوده اکتشافی در مرند می‌باشد که کارهای مطالعات اکتشافی خود را از سال 1399 در منطقه شروع کرده و تاکنون طبق اظهارات مکتشف، هفت میلیارد تومان هزینه کرده است.
وی ادامه می‌دهد: باتوجه به اینکه در حال حاضر این دو محدوده در مرحله اکتشافات اولیه است، بحث تخریب زیست محیطی به هیچ عنوان مصداق ندارد؛ چراکه در ابتدا محدوده اکتشافی شناسایی شده و بعد از آن در سامانه کاداستر سازمان صمت ثبت می‌شود و با ارائه طرح اکتشاف و با نظارت مسئول فنی تبدیل به پروانه اکتشاف می شود ( که این دو محدوده در این مرحله هستند ).
وی می‌افزاید: بعد از اینکه مرحله اکتشاف تکمیل شود با ارائه گزارش نهایی، گواهی اکتشاف معدن صادر می‌شود و بعد از این مرحله با ارائه طرح بهره برداری و فرآوری و با ارائه شناسنامه ارزیابی زیست محیطی، پروانه بهره‌برداری معدن صادر و با تکمیل فرایند تولید و فرآوری پروانه بهره برداری کارخانه فرآوری صادر می‌شود.
وی در خصوص معدن آدینه زنوز می‌گوید: در حال حاضر این محدوده‌ها در مرحله اکتشاف بوده و در صورت موفق بودن نتیجه اکتشافات تا رسیدن به مرحله بهره برداری چندین سال فاصله دارند؛ ولی متاسفانه در این مدت اهالی از اکتشافات اولیه و حتی ایجاد راه‌های دسترسی نیز ممانعت کرده‌اند.
مهرداد خاطرنشان می‌کند: بحث‌های زیست محیطی در آخرین مرحله یعنی شروع بکار واحد فرآوری مصداق پیدا می‌کند که باید در آن مرحله مجوزهای زیست محیطی از سازمان محیط زیست اخذ شود و مرتبا مورد نظارت قرار گیرد.
معادن شهرستان مرند مشکل معارض محلی دارند
وی می‌افزاید: با عنایت به اینکه راه‌اندازی هر واحد تولیدی باعث رشد اقتصادی و آبادانی آن منطقه می‌شود، ولی متاسفانه شهرستان مرند بیشترین مورد معارضین محلی را در راه اندازی معادن منطقه دارد؛ بطوری‌که از 48 واحد معدن دارای پروانه اکتشاف و مجوز برداشت، اکثرشان مشکل معارض محلی دارند و این امر مانع ایجاد ثروت در منطقه و کوچک شدن سفره اقتصادی شهرستان شده است.
سرمایه گذاران تمایلی به فعالیت‌های معدنی در مرند ندارند
مدیر و دبیر اجرایی خانه معدن آذربایجان شرقی تصریح می‌کند: به دنبال این موضوع، اکثر سرمایه گذاران تمایلی به مطالعات اکتشافی و فعالیت های معدنی در این شهرستان ندارند؛ از این رو باید دستگاه‌های حاکمیتی مصلحت اندیشی را کنار بگذارند و در رابطه با تولید، برای پیشتیبانی‌ها و مانع زدایی‌ها، آستین بالا بزنند.
طبق قانون، ممانعت از فعالیت‌های معدنی جرم است
وی با اشاره به تبصره ۳ ماده ۱۹ قانون معادن، می‌گوید: مزاحمت اشخاص حقیقی یا حقوقی به نحوی‌که مانع عملیات معدنی شود، جرم بوه و مجرم ضمن جبران خسارت، به حبس از یک تا شش ماه و یا پرداخت جریمه نقدی معادل دو برابر خسارت وارده محکوم می‌شود.
مهرداد ادامه می‌دهد: باتوجه به اینکه قانون صراحتا به الزام برخورد عوامل حاکمیتی با معارضین را دارد، ولی متاسفانه به دلیل مصلحت اندیشی و سهل انگاری عوامل اجرایی در این مورد، شاهد تعطیلی روز افزون فعالیت‌های معدنی در این شهرستان هستیم.
حال این سوال مطرح است که باتوجه به اینکه معادن به عنوان یک ظرفیت بزرگ اشتغال‌زایی می‌توانند به رفع مشکل بیکاری کمک کنند و علاوه بر آن نقش بسزایی در تولید ناخالص ملی و درآمد سرانه یک کشور دارد، بهره برداری از این معدن معضل زیست محیطی است یا فرصتی برای توسعه استان؟
«محسن موید» استاد گروه زمین‌شناسی دانشگاه تبریز در این خصوص در گفت‌وگو با ایسنا، می‌گوید: محدوده‌های معدنی در مرحله اکتشاف هیچ تهدید زیست محیطی ندارند و شاید اکتشافات و شناسائی برخی از عناصر مضر در این مرحله می‌تواند به حفاظت از محیط زیست کمک کند.
به کارگیری از فلوتاسیون به جای سیانور به شدت از آلودگی‌های زیست محیطی می‌کاهد
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه کدام روش برداشت از معادن کمترین آسیب را به محیط زیست می‌زند، ادامه می‌دهد: برداشت و فرآوری طلا می‌تواند با روش فلوتاسیون نیز انجام پذیرد که در حال حاضر در معدن طلای مزرعه شادی ورزقان توسط چینی‌ها انجام شده و به میزان قابل ملاحظه‌ای نسبت به روش بکارگیری سیانور از آلودگی‌های زیست محیطی می‌کاهد.
استاد موید می‌افزاید: برداشت از معدن آسیب زیست محیطی خاصی ندارد، مگر در مناطق جنگلی و مراتع که به تخریب آنها منجر می شود؛ اما اگر فرآوری طلا از کانسنگ باشد، روش فلوتاسیون خیلی بهتر است.
نمونه بارز این معدن، مس سونگون است
وی درخصوص نگرانی‌های اهالی از خسارت‌های زیست محیطی و خسارت وارده به سد زنوز، خاطرنشان می‌کند: محدوده‌های مورد بررسی ربطی به رودخانه زنوز و سد زنوز ندارد و در حوضه آبریز آن واقع نمی شود.
استاد گروه زمین شناسی دانشگاه تبریز با بیان اینکه این معدن بیشتر مس است تا طلا، می‌گوید: نمونه بارز آن معدن مس سونگون است که در یک منطقه جنگلی در حال بهره برداری است؛ در هر حال هر معدنی مزایا و معایبی دارد که با کار کارشناسی و بالاخص کارشناسان محیط زیست و همکاری زمین شناسی زیست محیطی قابل حل بوده و می توان مضرات را به حداقل رساند.
به گزارش باش خبر وبه نقل از ایسنا؛ آذربایجان شرقی با داشتن معادن بزرگ و ارزشمند از ثروت کم نظیر خدادادی برخوردار است که امیدواریم با تدابیر مسئولان این ثروت، زمینه ساز توسعه استان و رفع معضل بیکاری شود اما در عین حال محیط زیست و سلامتی مردم نیز حفظ شود.
