ماجرای از بین رفتن مرز ایران و ارمنستان چیست؟
در خبر‌ها یک گزاره غلط آمده است که ایران به نقشه آذربایجان و روسیه برای گشودن کریدور زنگزور پیوسته و با گشودن این کریدور که ارمنستان بر آن هیچ کنترلی ندارد، دیگر ایران و ارمنستان مرزی نخواهند داشت.
لازم به ذکر است که گذرگاه زنگزور ارتباط میان نخجوان و بخش اصلی جمهوری آذربایجان را برقرار می‌کند. اما در منطقه زنگزور کشور ارمنستان فعلی کریدوری در کار نیست؛ صرفاً راه‌هایی وجود دارند که در زمان شوروی سابق ساخته شده‌اند و بعد از تجزیه اتحاد جماهیر شوروی و در خلال نخستین جنگ‌ها میان دو جمهوری تازه استقلال‌یافته‌ی آن زمان، ارمنستان و آذربایجان بسته شدند. حالا قرار است همین راه‌های بسته‌شده دوباره باز شوند.
ادعای گشوده شدن کریدور جدیدی که ارمنستان بر آن اختیاری ندرد، از ادعا‌های برخی محافل تندرو در باکو است که بیشتر از آنکارا خط می‌گیرند و اغلب به درد تبلیغات جریانات دست‌راستی طرفدار دولت علی‌اف می‌خورد؛ تبلیغاتی که می‌خواهد دستکم خارج از کنترل ماندن بخش اصلی از قره‌باغ و کنترل روسیه بر آن را از نظر پنهان کند.
فی‌الواقع، بر اساس توافقات بین ارمنستان و آذربایجان که روسیه و شخص پوتین بر آن نظارت دارد، قرار است مسیر‌ها و راه‌هایی که زمان شوروی سوسیالیستی، نخجوان، ارمنستان و آذربایجان، قره‌باغ و گرجستان را در نهایت به خاک روسیه وصل می‌کردند، بازگشایی شوند.
در این بازگشایی اداره و حاکمیت بر تمام راه‌ها در هر یک از کشور‌های فعلی در اختیار همان کشور است. یعنی در منطقه زنگزور اداره و حاکمیت راهی که قرار است نخجوان را به باکو وصل کند تحت حاکمیت دولت ارمنستان است و صلح‌بانان روسیه صرفاً تضمین‌کننده آن هستند.
بند نهم توافق‌نامه آتش‌بس ۲۰۲۰ میان آذربایجان و ارمنستان مقرر کرده: «کلیه فعالیت‌های اقتصادی و حمل‌ونقل در منطقه بلامانع است. جمهوری ارمنستان ایمنی ارتباطات حمل‌ونقل بین مناطق غربی جمهوری آذربایجان و جمهوری خودمختار نخجوان را به منظور سازماندهی حرکت بدون مانع شهروندان، وسایل نقلیه و بار در هر دو جهت تضمین می‌کند. کنترل حمل‌ونقل توسط ارگان‌های سرویس مرزی روسیه انجام می‌شود.»
فعلاً صرفاً یک مسیر ریلی و جاده‌ای از نخجوان به باکو بازگشایی می‌شود که تحت حاکمیت دولت ارمنستان و زیر نظر روسیه خواهد بود و هیچ مشکلی برای مرز ایران با ارمنستان ایجاد نمی‌کند و این مرز همچنان باز می‌ماند.
حتی فرصت هم هست که ایران به این جاده دسترسی پیدا بکند و از این مسیر هم بتواند به باکو و نخجوان و حتی ایروان رفت‌وآمد کند.
بازگشایی مسیر‌های ریلی و جاده‌ای که زیرساخت‌های آن تماماً در زمان شوروی بنا شده، فرصتی برای ایران است تا مسیر ریلی تبریز و جلفا به نخجوان احیا شود و از آن‌جا به ارمنستان و باکو و نهایتاً گرجستان و روسیه متصل شود.
از قضا باید ایران سریعاً به صورت فعالانه در احیای این مسیر مهم ریلی و بعد‌ها جاده‌ای نقش داشته باشد و از آن‌ها استفاده کند.//اناج
