فضیلت‌ها و آفت‌های عزاداری ماه محرم
هیئات حسینی در کنار بحث عزاداری و ذکر مصیبت اهل بیت عصمت و طهارت(ع) نقش تاثیرگذاری در موضوعات اجتماعی و فرهنگی دارند که باید با پرهیز از هرگونه آفت عزاداری، در پیشبرد این اهداف گام بردارند.
این روزها بار دیگر حال و هوای شهر را بوی ماتم و عزای شهدای کربلا گرفته است. زن، مرد، کودک، جوان و پیر همه و همه سیاهپوش امام حسین(ع) شده اند و همه با ذکر یاحسین(ع) و یا ابالفضل(ع) روح و جان خود را کربلایی می‌کنند.
از چندین قرن گذشته تاکنون تبریز، پایتخت تشیع جهان اسلام همواره نماد و سمبل عزاداری سیدالشهدا(ع) بوده است و شعار «این شهر عزادار حسین است» در خیابان ها و کوچه پس کوچه‌های تبریز معنایی خاص به خود گرفته است و گویا تبریز و تبریزیان در ماه محرم دگرگون شده و در این فصل عاشقی، با معشوق خود عشق بازی می‌کنند.
هیئات حسینی، مساجد، تکیه ها، شاخسی و عزاداری های خیابانی در کنار عزاداری سنتی بازار تبریز نسل به نسل و سینه به سینه انتقال یافته و گویا عشق به حسین(ع) تمامی ندارد و حرارتی در دلهای حسینیان است که هرگز خاموش نخواهد شد.
متاسفانه امسال نیز مانند سال گذشته و مثل تمامی عرصه های اقتصادی، اجتماعی، هنری و فرهنگی، هیئات حسینی نیز تحت تاثیر ویروس منحوس کرونا قرار گرفته و مدت های زیادی را تعطیل شده و گاهی نیز به صورت مجازی برگزار شد.
عاشقان حسینی همانطور که در برهه های حساس تاریخ ثابت کرده بودند، در عصر کرونایی نیز نشان دادند که نه پرچم امام حسین(ع) زمین می‌ماند و نه جان شیعیان امیرالمؤمنین(ع) به خطر می‌افتد و از آغازین روزهای شیوع این ویروس در کشور، بیشترین میزان رعایت پروتکل‌ها در مساجد، هیئات حسینی و اماکن مذهبی انجام شده است و عاشقان حسینی با بالانگه داشتن پرچم اهل بیت عصمت و طهارت(ع) در کنار برپایی مجالس عزای امام حسین(ع) با رعایت دستورالعمل های بهداشتی، در رزمایش کمک مومنانه نیز سنگ تمام گذاشته و از کسانی که به هر نحو از سوی ویروس کرونا متضرر شده بودند، دستگیری کردند.
آری این عشق اباعبدالله(ع) نه سن و سال می‌شناسد و نه زمان و مکان چرا که «کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا» و چه زیبا گفته مرحوم حسینی (سعدی زمان) شاعر آیینی و نام آشنای تبریزی که «شورش که سالار عالمه شوریده سر عاشق / معشوق پرست ایستر اولا هر بشر عاشق – مالک اولا هر ماملک عالم عشقه / عالمده هامی ماملکندن گچر عاشق»
یک کارشناس مذهبی در خصوص عظمت ماه محرم به ایسنا می‌گوید: ماه محرم قبل از اسلام حرمت خاصی داشت و حتی در عصر جاهلیت نیز قوم عرب در این ماه جدال را ترک می‌کردند و این ماه را محرم گویند چرا که اولین ماه سال بوده که جنگ حرام اعلام شده است.
حجت الاسلام اصغر همایونی با بیان اینکه خداوند متعال برخی از خصایص را ویژه‌ی سید الشهدا (ع) قرار داده است، می‌افزاید: امام حسین (ع)، تنها ترین مولودی است که قبل از به دنیا آمدن برای او گریه کرده‌اند که حتی جبرئیل روضه‌ی سیدالشهدا (ع) را برای حضرت آدم خواند و قبل از پیامبر (ص) نیز انبیا برای امام حسین (ع) گریه کرده و مطالب زیادی در این مورد توسط اولیاء و اوصیا نقل شده است.
او در رابطه با آداب عزاداری در این ماه نیز یادآور می‌شود: اهل بیت عصمت و طهارت(ع) نسبت به این موضوع بسیار حساس بودند که حتی واعظین سید الشهدا (ع) در محضر آنها از عنایت خاصی برخوردار بود؛ در دستگاه سیدالشهدا (ع) به طهارت عزادار تاکید شده است و روایتی در این خصوص وجود دارد که وقتی به روضه‌ی امام حسین (ع) می‌روید، غسل کنید.
این کارشناس مسائل مذهبی با اشاره به آفت‌های عزاداری می‌گوید: در طول تاریخ آفت‌های بسیاری وجود داشت که دشمن از آنها سوءاستفاده کرده و تعدادی از دوستان اهل بیت (س) نیز به آن دامن می‌زدند که بزرگترین آفت عزاداری، روضه های کذب و دروغ است که منبع تاریخی نداشته و عظمت امام حسین (ع) را زیر سوال می‌برد و شبکه های وهابی نیز از این روضه ها نهایت سوء استفاده را می‌کند چرا که در برخی هیئات این موارد رواج داشته و گویا هیئت و خانقاه را اشتباه گرفته‌اند.
او برخی اشعار را غلو آمیز خوانده و ادامه می‌دهد: در رابطه با تحریفات روز عاشورا، مسائل زیادی مطرح شده و دلیل آن به مقاتل بعد از دوره‌ی صفویه مرتبط می‌شود که افراد با رجوع به آن منابع دچار شک و تردید می‌شوند که ماجرای عروسی حضرت قاسم (ع) نمونه‌ای از این تحریفات است.
او با تاکید براینکه عزاداری سید الشهدا (ع) اهمیت زیادی دارد و اهل بیت عصمت و طهارت(ع) در هیچ وضعیتی این عزاداری را ترک نکردند، در خصوص ویژگی های عزاداری امام حسین (ع) بیان می‌کند: اگر فردی استطاعت مالی و جانی داشته باشد باید به حج برود که در غیر این صورت گناه کبیره مرتکب شده است اما در صورت ناامن بودن راه ها، حج واحب نبوده چرا که امکان کشته شدن وجود دارد و این کار به منزله‌ی خود کشی است در حالی که زیارت سیدالشهدا (ع) به منزله‌ی هفت حج بوده که در صورت ناامن بودن راه ها ۷۰ حج ثواب دارد و کشته شدن در این راه نیز همانند شهادت است.
حجت الاسلام همایونی در خصوص عزاداری در شرایط کرونایی تاکید می‌کند: اسلام را پیامبر (ص) آورده اما حافظ آن امام حسین (ع) است لذا تعطیلی عزاداری ها کار درستی نبوده چرا که دشمن از آن هراس دارد، پس با رعایت پروتکل های بهداشتی می‌توان مراسمات را برگزار کرد.
تحریفات، عاملی جهت ضربه زدن به تشیع
حجت الاسلام محمود هادی نیز در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص فضیلت ماه محرم می‌گوید: بزرگان و اهل بیت (ع) تاکید زیادی به ماه محرم کرده اند و در روایات مختلف به حزن و اندوه اهل بیت (ع) اشاره شده که این ماه را با اندوه شروع می‌کردند.
او در رابطه با آفت های عزاداری خاطرنشان می‌کند: بزرگترین آفت عزاداری، غلو است که در طول تاریخ صدمات زیادی به تشیع وارد کرده و سبب تحریفات بی‌اساس و بی‌پایه در بحث عزاداری شده است.
او اضافه می‌کند: در طول تاریخ تحریفات به عنوان عاملی جهت ضربه زدن به تشیع مورد سوء استفاده دشمنان شیعه قرارگرفته است که از این طریق شیعیان را محکوم می‌کنند که راه رفتن بروی آتش، میخ و تیغ از جمله این تحریفات غلط و کارهای اشتباه است.
این کارشناس مذهبی در ارتباط با عزاداری در شرایط کرونایی نیز یادآور می‌شود: نباید به بهانه‌ی کرونا عزاداری تعطیل شود چرا که با رعایت پروتکل ها، فاصله‌گذاری اجتماعی، زدن ماسک و برگزاری عزاداری در فضای باز می‌توان مراسم را به گونه‌ای برگزار کرد که مردم آسیب نبینند.
حجت الاسلام هادی تاکید می‌کند: شور حسینی باید همراه با شعور باشد تا به نتیجه برسد و هدف از عزاداری رسیدن به اهداف بلند امام حسین (ع) و مطالب دینی است که سیدالشهدا(ع) جان خود را فدای آن کرد که باید به محتوای قیام امام حسین (ع) نیز توجه کرد.
رسالت اصلی یک هیئت و یک فرد هیئتی ادامه دادن راه سید الشهدا(ع) و ائمه معصومین(ع) است
یک مداح جوان تبریزی نیز در خصوص اهمیت عزاداری برای امام حسین(ع) به ایسنا می‌گوید: اهداف قیام امام حسین(ع) از زبان خود امام، اصلاح امت، امر به معروف و نهی از منکر، احیای سنت پیامبر(ص)، حمایت از حق و مبارزه با باطل عنوان شده و اهمیت عزاداری برای ایشان ادامه دادن این اهداف والا است.
مهدی محرمی ادامه می‌دهد: مصداق بارز زنده نگه داشتن آرمان های والای انسانی، فرمایش امام خمینی(ره) است که فرموده اند «فکر نکنید ما ملت گریه هستیم، ما با همین گریه ها قدرت ۲۵۰۰ ساله را از میان برداشتیم و به خاطر همین اهداف بود که از دل هیئت ها رزمندگان هشت سال دفاع مقدس حماسه آفریدند.»
او در مورد رسالت اصلی هیئات حسینی بیان می‌کند: رسالت اصلی یک هیئت و یک فرد هیئتی ادامه دادن راه سید الشهدا(ع) و ائمه معصومین(ع) است و نوع رفتار، گفتار و کسب درآمد در جامعه باید به گونه‌ای باشد که نگاه کسانی که دید مثبتی به جریان هیئت ندارند، تغییر کند و این موضوع با خُلق حسنه محقق می‌شود.
او خاطرنشان می‌کند: امروز نقش یک هیئت بیش از پیش در برخی مسائل فرهنگی، اجتماعی و حتی اقتصادی اهمیت یافته و هیئات امروز با ۱۰ سال قبل تفاوت بسیاری کرده اند.
این مداح جوان انقلابی می‌افزاید: هیئات حسینی در خط مقدم تمامی جبهه‌ها حضور دارند که در بحث کمک به سیل زدگان و آسیب دیدگان زلزله، در مبارزه با ویروس منحوس کرونا و آبرسانی به مناطق محروم شاهد فعالیت های ارزشمند هیئت‌ها بودیم.
او اضافه می‌کند: قطعا وظایف فردی که خود را زیر بیرق اهل بیت(ع) می‌بیند، بسیار متفاوت تر از سایر افراد است چنانکه امروز نتیجه فعالیت‌های هیئتی‌ها بر سر سفره مردم عزیز دیده می‌شود.
محرمی در مورد مشکلات هیئات و ضعف رسانه خاطرنشان کرد: رسانه ها امروز نقش ویژه‌ای در تمام موضوعات جامعه دارند و علی‌رغم اینکه گنج والایی در تبریز در حوزه‌ی شعائر حسینی نهفته است، به دلیل عدم فعالیت قوی در رسانه و ضعف فعالیت‌های رسانه ای، متاسفانه در سطح کشور سنت، شور و حال هیئات را نتوانسته‌ایم به خوبی ارائه کنیم.
او در خصوص سبک‌های عزاداری می‌گوید: با توجه به فعالیت رسانه‌های قوی در سایر استان ها سبک عزاداری در تبریز پایتخت تشیع، درحال عوض شدن است و این وظیفه‌ی مداحان جوان را سنگین‌تر می‌کند چون موظف هستند در جهت حفظ سنت و نوآوری که تمام مسائل اجتماعی و فرهنگی را در بر می‌گیرد و همچنین حفظ سنت‌های غنی شهر تبریز در حوزه عزاداری تلاش کنند.
او می‌افزاید: هدف از هر نوع عزاداری با هر سبک و شیوه، رسیدن به کشتی نجات ائمه(ع) است و ما از بزرگان شنیده‌ایم که مداحان سرشناس و مطرح در قدیم با خواندن مطالب نغز و پرمحتوا ساعتها جلسات را اداره می‌کردند اما امروزه ذائقه‌ها تغییر کرده و مخاطب خواستار مطالب طولانی نیست.
این مداح جوان تبریزی ادامه می‌دهد: نوع و سبک سینه زنی با قدیم الایام فرق کرده است که آن هم به دلیل فضای تبلیغی و رسانه ای امروز است و فضای رسانه و فضای مجازی نقش مهمی در جامعه ایفا می‌کنند و همانطور که رهبر معظم انقلاب نیز تاکید کرده اند، امروز هیئات تنها به محل برگزاری آن ختم نمی‌شوند بلکه تمامی محتوا و اشعاری که ارائه می‌شود، باید حساب شده بوده و بحث رسانه ای آن هم مد نظر قرار گیرد.
او درخصوص ویژگی‌های هیئت تراز انقلاب می‌گوید: مهم‌ترین ویژگی هیئت تراز انقلابی در بحث شاکله هیئت است و هدف گذاری امروز ما در برخی هیئت‌ها بر روی جوانان دهه هشتادی یا نوجوانان دهه نودی است که چه زیبا است از دل همین هیئت ها، جوانانی وارد عرصه‌ی هنر مثلا تئاتر و سینما یا موسیقی و … شوند.
او تاکید می‌کند: این موضوع باید نهادینه شود که جوانان هیئتی در کنار سینه زنی و گریه بر مصائب اهل بیت(ع)، با طی مراحل علمی، وارد عرصه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی شوند و چه زیبا می‌شود که از دل همین هیئت ها مدیرانی که کشور را اداره می‌کنند، سر کار آیند چرا که پوست و خون آن ها با آرمان های والای ائمه معصومین(ع) در هم آمیخته شده است.
صابر رهنما، یکی دیگر از مداحان جوان تبریزی نیز در خصوص عظمت مکتب سیدالشهدا(ع) به ایسنا می‌گوید: محرم بیانگر قیام مظلوم علیه ظالم است و دین و مکتب ما به برکت قیام سیدالشهدا(ع) و تبلیغ این نهضت پابرجا مانده است و همان گونه که امام خمینی(ره) فرموده اند« این محرم و صفر اسلام را زنده نگه داشته است»، ائمه و مراجع همواره تاکید و سفارش کرده اند که عزای امام حسین(ع) را برپا کنیم.
او در خصوص ایجاد تحول در هیئت ها می‌کوید: با این که گذشتگان ما برای هیئت ها بسیار تلاش کرده اند اما واقعیت این است که هیئت های ما تا حدودی نیاز به تغییر و بازنگری دارد که البته این تغییرات باید در چهارچوب و روال اصلی و اصیل هیئت ها انجام شود تا به ابتذال کشیده نشود.
او می‌افزاید: هیئت هایی که توانسته اند این کار را انجام دهند، موفق هستند و در مابقی هیئت ها هم نیاز است که فضا و روال مقداری تغییر پیدا کند تا جذب حداکثری اتفاق بیفتد.
این مداح تبریزی ادامه می‌دهد: هیئت ها باید مطابق نیاز روز و جوان پسند پیش بروند تا جوانان به آن گرایش پیدا کرده و از محتوای درست و مفید آن استفاده کنند.
او یادآور می‌شود: در شهر تبریز علاوه بر تغییرات مثبت در سبک مداحی، سخنرانی های بسیار خوبی در هیئت ها ایراد می شود که واقعا جوان پسند هستنذ و جوانان با اشتیاق به دنبال چنین منبرهایی هستند و با این روند گرایش‌شان به این مکتب و هیئت ها بیشتر شده است.
او در خصوص نقش آفرینی هیئت ها در مسائل روز جامعه خاطرنشان کرد: در این ۲ سال که درگیر ویروس کرونا هستیم ، هیئت ها خودشان را ثابت کردند و ما شاهدیم که کوچک‌ترین هیئت ها نیز خدمات بسیاری انجام داده اند، چه برسد به هیئت‌هایی که توان مالی بالایی دارند.
رهنما تاکید می‌کند: متاسفانه برخی افراد با هیئت مشکل دارند و کلا این مکتب را رد کرده و به هیئت ها کم لطفی می‌کنند.
او اضافه می‌کند: هیئت‌ها در اوایل شیوع کرونا در بحث سم‌پاشی و اهدای دستکش، مواد ضدعفونی کننده و ماسک تلاش بسیاری کردند و کارهای با ارزش و مهمی انجام دادند و امروز هم پس از گذشت حدود دو سال از پیدایش کرونا، هر ماه بسته های معیشتی به نیازمندان اهدا می‌کنند.
او در مورد سبک سخنرانی در هیئت ها می‌گوید: سخنرانی مفید برای جوانان همیشه دغدغه ما بوده است و به سخنرانان نیز یادآوری می‌کنیم که بر روی محتواهایشان کار کنند و نیاز جامعه و جوانان را دریابند.
این مداح تبریزی ادامه می‌دهد: ما مداحان با چراغ سبز مداحی‌های صحیح جوانان را به پای این مکتب می‌کشانیم اما نگهداری این جوانان در این مکتب و هیئت ها برعهده آقایان منبری است که باید با ارائه محتوای درخور، روی ایمان آنها کار کنند که البته سخنرانان خوبی در سطح شهر داریم که مسائل روز را مطرح و در هیئت ها آن را بررسی می کنند.
او در مورد ضعف رسانه ای هیئت‌ها بیان می‌کند: رسانه ها باید افراد و سخنرانان و مداحانی که محتوای خوب و درست به مردم ارائه می‌دهند، به مردم بشناسانند که متاسفانه یکی از مشکلات ما در تبریز ضعف رسانه است در حالی که هیئت های تهران در بحث رسانه قوی بوده و برنامه های خود را به خوبی منعکس کرده و در رسانه ها انتشار می‌دهند.
رهنما می‌گوید: اگر رسانه ها رسالت شان را به درستی انجام دهند و در زمینه فعالیت های فرهنگی به هیئت ها کمک کنند، جوانان با هیئت‌ها آشنا و به این سمت و سو کشیده می‌شوند.
او تحول در سبک مداحی را لازم دانست و گفت: اخیرا که سبک مداحی کمی متحول شده است، هوادارش نیز بیشتر شده ، البته با این تحول دچار یک سری آسیب نیز شده ایم اما این تحول نیاز بود و می‌بینیم که در بسیاری از موارد جوانان با یک کلیپ چند دقیقه ای به سبک جدید، جذب می‌شود که شاید اگر یک ساعت روضه می خواندیم آنطور اثر نمی کرد.
او در مورد سبک مداحی تبریزی ها اظهار کرد: تبریز در مداحی یک اصالت خاصی دارد که در هیچ نقطه دنیا این اصالت وجود ندارد و آن هم ردیف خوانی روضه است که در خود تهران نیز این سبک وجود ندارد اما در کنار حفظ این مورد که گذشتگان برای ما به یادگار گذاشته‌اند، باید شیوه‌های جدید نیز برای جذب حداکثری به کار گرفته شود.
رهنما در خصوص لزوم‌رعایت پروتکل‌های بهداشتی در عزاداری ها نیز می‌گوید: در این ایام کار هیئت ها بسیار سخت است و باید اصول بهداشتی را بیشتر و بهتر از هرجای دیگری رعایت کنند.
او در پایان تاکید می‌کند: هیئت‌های انقلابی باید در جهت خاموش نشدن یاد و خاطره شهدا تلاش کنند و کاری کنند که حداقل یک نفر به راه شهدا نزدیک شود و با معرفی شهدا یا قرائت وصیت نامه های ایشان، جوانان را به مسیر اهداف شهدا سوق دهیم.
لزوم توسعه دستورالعمل‌های بهداشتی توسط عزاداران امام حسین(ع)
معاون بهداشت علوم پزشکی تبریز نیز در خصوص میزان رعایت دستورالعمل های بهداشتی در عزاداری ها به خبرنگار ایسنا می‌گوید: در این ایام پروتکل‌های بهداشتی بین عموم مردم حدود ۵۰ درصد یا کمتر رعایت می‌شود و در دسته‌های عزاداری و هیئت‌ها نیز عده ای پروتکل‌ها را به صورت کامل و عده‌ای نیز کمتر رعایت نمی‌کنند.
عباسعلی درستی در رابطه با نظارت بر رعایت پروتکل‌های بهداشتی در هیئت‌ها و دسته‌جات عزاداری اظهار می‌کند: نظارت کافی بر روی دستجات و مراسم‌های عزاداری وجود دارد اما در اجرای محدودیت در صورت تخلف از قانون و رعایت نکردن پروتکل‌ها، مشکل داریم.
او ادامه می‌دهد: به عنوان مثال یکی از دستورالعمل ها ممنوعیت برپایی ایستگاه صلواتی است اما برخی از شهروندان این موضوع را رعایت نمی‌کنند و ناظران نیز با وجود مشاهده، برخوردی نمی‌کنند.
او در مورد قوانین برگزاری دسته‌جات عزاداری می‌گوید: قانون برگزاری دسته‌جات عزاداری بدین شکل است که در فضاهای بسته برگزار نشود و در فضاهای باز نیز همه باید ماسک زده و فاصله را رعایت کنند و پذیرایی صورت نگیرد.
درستی در پایان اضافه می‌کند: برای روزهای آتی محرم و به ویژه روز تاسوعا و عاشورا غیر از رعایت دستورالعمل‌ها و غیر از اجرای قوانینی که مصوب شده و انجام واکسیناسیون، نمی توان توصیه‌ای کرد و راه دیگری وجود ندارد.//ایسنا
