سقوط از عرش فرش تبریز
فرش دستبافت تبریز به عنوان یکی از گونه‌های شناخته شده فرش ایرانی در بازارهای جهانی، این روزها حال و روز خوشی ندارد و آمار تولیدکنندگان آن روز به روز در حال کاهش است.
بافت فرش در آذربایجان شرقی دارای پیشینه کهن تاریخی است، به طوری که با تصویب شورای جهانی صنایع دستی در سال ۱۳۹۴، تبریز با در نظر گرفتن شاخص‌های مختلف به عنوان «شهر جهانی بافت فرش» انتخاب شد.
آذربایجان شرقی و به تبع آن تبریز به عنوان پایتخت فرش دستباف ایران شناخته شده و سهم به سزایی در تولید و صادرات فرش دستباف ایفا می کند، به طوری که به گفته کارشناسان امر ۳۵ درصد از صادرات فرش دستباف کشور را این استان تامین می کند.
در زمان حاضر افزون بر ۵۰۰ هزار بافنده فرش در آذربایجان شرقی مشغول فعالیت هستند که سیر نزولی صادرات، افزایش شدید قیمت مواد اولیه و کاهش سهم استان از بیمه قالبیافان مشکل اصلی آنان در این هنر- صنعت ارزآور محسوب می شود.
هر چند رکود در بازار فرش دستباف، چالشی کشوری محسوب می شود، به گونه ای که میزان صادرات این هنر- صنعت از ۴۲۶ میلیون دلار در سال ۱۳۹۶ به ۶۹ میلیون دلار در سال قبل کاهش یافته است، اما بدیهی است که با توجه به فراوانی قالیبافان آذربایجان شرقی به نسبت جمعیت آن در مقایسه با استان های دیگر، فعالان حوزه تولید و صادرات فرش در این خطه نیز ضرر بیشتری از رخوت موجود در بازار داخلی و جهانی می برند.
فرش دستباف تبریز تا همین چند سال پیش به ۱۱ کشور جهان صادرات اساسی داشت و ارزش سالیانه صدارانی این هنر- صنعت به بیش از ۳۰۰ میلیون دلار می رسید، اما حال خطر تعطیلی و بیکاری یکهزار و ۱۰۰ کارگاه فعال بافنده، ۴۰۰ واحد پرداخت فرش، ۴۰۰ واحد رفوگری، ۹۵ واحد قالیشویی و ۲ هزار و ۲۰۰ واحد عرضه قالی را تهدید می کند.فرش دستباف تبریز تا همین چند سال پیش به ۱۱ کشور جهان صادرات اساسی داشت و ارزش سالیانه صادراتی این هنر- صنعت به بیش از ۳۰۰ میلیون دلار می رسید، اما حال خطر تعطیلی و بیکاری یکهزار و ۱۰۰ کارگاه فعال بافنده، ۴۰۰ واحد پرداخت فرش، ۴۰۰ واحد رفوگری، ۹۵ واحد قالیشویی و ۲ هزار و ۲۰۰ واحد عرضه قالی را تهدید می کند.
کارشناسان با اشاره به فاصله گرفتن صنعت – هنر فرش از روزهای اوج خود می گویند در حالی که صادرات قیسی ترکیه به عنوان یک قلم بسیار کوچک در سبد کالای این کشور در سال گذشته به ۲۷۰ میلیون دلار رسید، صادرات تنها ۶۹ میلیون دلاری فرش ایرانی به عنوان نماد هویتی جای بسی تاسف دارد.
آنان معتقدند که تحریم واردات فرش ایران از سوی آمریکا و عربستان سعودی به عنوان ۲ بازار مهم فرش ایرانی، در رکود بازار این هنر- صنعت اصیل نقش اصلی را داشته است؛ از سوی دیگر کارشناسان صنعت فرش می گویند در حالی که قیمت اقلام مختلف از خرداد ۱۳۹۷ تا ۱۰ برابر افزایش یافته، قیمت فرش دستباف حداکثر سه برابر رشد قیمت داشته و افزایش قیمت آن به شرط تسهیل صادرات، می تواند امید کمرنگ شده قالیبافان آذربایجان شرقی و دیگر نقاط کشور را به احیای این هنر- صنعت پررنگ کند.
فرحناز رافع، رییس مرکز ملی فرش ایران
تبریز می تواند مدیریت بازار فرش جهان را برعهده بگیرد
رئیس مرکز ملی فرش ایران با اشاره به قدمت و ظرفیت های فرش تبریز، گفت: تبریز می تواند مدیریت بازار فرش جهان را برعهده بگیرد.
فرحناز رافع اظهار کرد: در هنر – صنعت فرش، نام آذربایجان شرقی به خصوص تبریز نه فقط در ایران بلکه در کل دنیا پیچیده است.
وی یادآوری کرد: فرش توانسته ارزآوری بسیاری برای کشور داشته باشد، اما اکنون صادرات و تولید فرش رو به کاهش است و این کاهش تولید و صادرات فرش از ضعف مسئولان دولتی و بخش خصوصی نشأت می گیرد.
وی ادامه داد: هنوز سیاست‌های هنر – صنعت فرش مشخص نشده و هر کس تفسیر به رای می کند.
رافع گفت: یکی از مشکلات فرش کشور، کوچ رفوگران از این شغل است و از طرفی ۲ میلیون نفر در کشور در حوزه فرش فعالیت می‌کنند، ولی بیمه آنها با مشکل روبه رو است.
رئیس مرکز فرش ایران همچنین خواستار رفع تعهد ارزی برای صادرکنندگان فرش شد و افزود فروش فرش و صادرات آن زمان بر است.
رافع همچنین با اشاره به اینکه پایتخت فرش ایران تبریز است پس باید توجه ویژه به این صنعت در این کلانشهر داشته باشیم، گفت: آذربایجان شرقی می تواند مدیریت فرش جهان را بر عهده داشته باشد.
وی همچنین با اشاره به اشتغال زایی صنعت فرش گفت: اگر قرار است مشکل اشتغال جوانان رفع شود فرش دستباف می تواند سهم مهمی را در این خصوص ایفا کند.
وی اظهار کرد: عدالت و کاهش آسیب های اجتماعی با صادرات ممکن می شود و نفس اقتصاد کشور، صادرکنندگان و تولید کنندگان بزرگ هستند، صادرات فرش همواره برای کشور ارز آوری داشته است.
رئیس مرکز فرش ایران تاکید کرد: صادرات غیر نفتی یکی از راه های رسیدن به اقتصاد مقاومتی است.
محمدرضا پورمحمدی، استاندار آذربایجان شرقی
استاندار آذربایجان شرقی بر تسهیل فعالیت‌های صنعت فرش تاکید کرد
استاندار آذربایجان شرقی نیز با اشاره به اینکه صنعت فرش از صنایع سنتی و اصیل و از پیشران‌های اقتصاد استان است، گفت: تبریز و آذربایجان را در دنیا با صنایع و هنرهای سنتی آن مثل فرش و کفش می‌شناسند و تسهیل فعالیت‌های این صنایع از مهمترین وظایف دستگاه‌های متولی و مدیریت استان است.
محمدرضا پورمحمدی افزود: عظمت تبریز به واسطه وجود مردان بزرگ و باهمت آن است و بسیار خرسندیم که تجار و متخصصان عرصه‌های مختلف تولید فرش از ریسندگی تا بافت و صادرات در حفظ برند و کیفیت فرش تبریز تلاش می‌کنند.
وی با اشاره به دیدار خود با هیات امنای بازار تبریز، گفت: رفع مشکلات و تامین مایحتاج مردم در این ایام امری بسیار حیاتی است و از هر نوع کمک برای صاردات و تامین ارز که در نهایت به تسهیل زندگی مردم خواهد انجامید، دریغ نخواهیم کرد.
ایجادزیرساخت ها برای استفاده از مزیت ثبت جهانی فرش تبریز
وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نیز در حکم معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار آذربایجان شرقی به عنوان دبیر جشنواره تبریز، شهر جهانی فرش نیز با اشاره به اینکه ثبت روستاها و شهرهای جهانی صنایع دستی که به واسطه تعامل سازنده با شورای جهانی صنایع دستی به تحقق پیوسته، دستاوردی بزرگ برای افزایش اعتبار روستاها و شهرهای ثبت‌شده است، بر ایجاد زیرساخت‌های لازم و برنامه‌ریزی‌های مورد نیاز برای استفاده از این فرصت مغتنم برای توسعه این مناطق تأکید کرده است.
علی‌اصغر مونسان همچنین خواستار مشارکت دبیر شهر جهانی فرش در فعالیت‌های مشترک شبکه فرمانداران و شهرداران روستاها و شهرهای جهانی که از طریق شورای جهانی صنایع دستی پیش‌بینی شده است، شد.
سهمیه بیمه قالیبافی آذربایجان‌شرقی ۷۷ درصد کاهش یافت
سهمیه بیمه قالیبافی آذربایجان‌شرقی ۷۷ درصد کاهش یافت
رییس اتحادیه تولیدکنندگان فرش دستبافت تبریز نیز با انتقاد از سخت‌گیری‌های بی‌مورد تامین اجتماعی، گفت: برهمین اساس سهمیه بیمه قالیبافی آذربایجان‌شرقی طی ماه‌های اخیر ۷۷ درصد کاهش پیدا کرده است.
اسماعیل چمنی، سهمیه آذربایجان شرقی از بیمه قالیبافان را ۲۰۰ هزار نفر اعلام کرد که این رقم طی سال جاری به تدریج کاهش یافته و هم اکنون به حدود ۴۵ هزار نفر رسیده است، این در حالی است که بیمه تامین اجتماعی برای این قشر از فعالان اقتصادی و هنر- صنعت فرش ایرانی بسیار حائز اهمیت و تعیین کننده است.
وی مساله بیمه را مهمترین چالش کنونی قالیبافان آذربایجان شرقی به خصوص شهر تبریز اعلام کرد و افزود: مایه تاسف است که برخی از بازرسان بیمه به دلایل غیرمنطقی و با بهانه های واهی تلاش دارند تا بیمه آنها را حذف کنند.
چمنی با اشاره به اینکه شغل قالیبافی طوری نیست که قالیباف همواره و ۲۴ ساعته روی دار قالی مشغول بافتن فرش باشد و این موضوع باید مورد توجه بازرسان بیمه قرار بگیرد، اظهار داشت: در برخی مواقع شاهدیم که قالیباف برای تهیه ابریشم و نخ به بازار رفته تا مصالح مورد نیاز را تهیه کند و بازرس به منزل و محل کار وی رفته و به دلیل عدم بافت فرش، بیمه او را قطع کرده‌اند.
وی ادامه داد: از آنجائیکه بیمه قالیبافان کمک دولتی دارد، بازرسان بیمه سخت گیری های نادرست و غیر منطقی اعمال کرده و تصور می‌کنند که قالیباف باید همیشه روی دار قالی مشغول بافتن فرش باشد در حالی که در قانون نیز به این موضوع اشاره نشده است.
چمنی با بیان اینکه امسال در لایحه بودجه رایزنی‌ها و پیگیری‌هایی با نمایندگان مجلس شورای اسلامی انجام شده است تا بیمه یک میلیون نفری قالیبافان در قانون مزبور آورده شود، گفت: این پیگیری‌ها تا حصول نتیجه ادامه خواهد داشت.
به گفته وی طی سال‌های گذشته در کل کشور ۶۰۰ هزار نفر بیمه شده قالیبافی ثبت شده بود که با سخت گیری های اخیر این رقم در حال حاضر به ۳۰۰ هزار نفر کاهش یافته است، در حالی که در کشور ظرفیت دو میلیون نفری بیمه قالیبافی وجود دارد.
اتحادیه صادرکنندگان فرش آذربایجان شرقی تسهیل گر صادرات این هنر
نائب رئیس اول اتحادیه صادرکنندگان فرش آذربایجان شرقی نیز با اشاره به اینکه این اتحادیه از سال ۷۹ مجوز فعالیتش را از اتاق بازرگانی ایران اخذ کرده و در اتاق تبریز نیز عضو است، گفت: نقش آفرینی در تسهیل صادرات، شرکت در نمایشگاه های بین المللی و داخلی و بازاریابی از فعالیت های این اتحادیه است.
احد هریسچیان افزود: نظارت بر کیفیت تولید فرش در تمامی مراحل از نساجی تا رنگرزی، بافت، پرداخت و فرآوری از دیگر وظایف این اتحادیه است.
وی بیشترین فعالیت اتحادیه را در ارتباط با کشورهای خارجی و واردکنندگان آنان بیان کرد و مساعدت استاندار آذربایجان شرقی برای بهبود فضای فعالیت اتحادیه را خواستار شد.
احد عظیم زاده، صادرکننده نمونه کشور
دشواری تولید فرش با صادرات آن جبران می‌شود
صادرکننده نمونه کشور نیز گفت: سختی تولید فرش با هنر صادرات آن نتیجه بخش است؛ در واقع تولید فرش هنر نیست، بلکه پیدا کردن بازار فروش در بازارهای جهانی هنر است.
احد عظیم زاده اظهار کرد: فرش ایران ۳هزار سال قدمت دارد اما اکنون تنها ۱۷ درصد بازارهای جهانی را در اختیار دارد در صورتی که در سال های نه چندان دور این مقدار ۶۷درصد است.
به گفته وی، ۶۰ درصد تولید فرش کشور افت کرده و کشورهای هند و پاکستان به عنوان رقیب، ایران را پشت سر گذاشتند اکنون بهترین فرش دنیا به لحاظ کیفی ایرانی است ولی به لحاظ کمی صادرات این محصول راهبردی کاهش بسیار دارد.
وی تاکید کرد: رفع مشکلات بیمه قالی بافان و اخذ مالیات از آنان باید عادلانه شده و سامان دهی شود بیمه مطالبه اصلی آنان است که باید محقق شود، صنعت فرش به عنوان یک صنعت ملی مظلوم واقع شده که در صورت حمایت می تواند گام موثری را در ایجاد اشتغال بیشتر بردارد.
عظیم زاده تاکید کرد: در عرضه فرش باید نسبت به تقاضای جهانی اقدام کنیم بر اساس تجربیات اندوخته و حضور میدانی در بازارهای مختلف جهانی در واقع حدود ۸۰درصد تولیدات این صنعت با طراحی و رنگ مدرن و حدود ۲۰ درصد به صورت سنتی باید بافته شود تا بازارهای جهانی را در اختیار داشته باشیم.
وی یادآور شد: بر این اساس قالی بافان، طراحان، رنگرزان، صادرکنندگان و دست اندرکاران فرش باید آموزش های لازم را ببینند و با نوع تقاضا و سلیقه بازارهای بین المللی آشنا شوند و در آن راستا تولیدات خود را پیش ببرند.
وی ادامه داد: تولید اصلی کلان شهر تبریز فرش است و یک نام تجاری جهانی محسوب می شود بر این اساس باید فعالان این عرصه در صادرات با تقاضای جهانی آگاهی و آشنایی داشته باشند اما هنوز فرش تبریز و ایران بر اساس همان طرح ها و رنگ های سنتی ۱۰۰ سال پیش بافته می شود و این ضعف صنعت بافندگان و صادرکنندگان فرش کشور است.
این صادرکننده و تولید کننده نمونه کشور همچنین گفت: فرش ایران در دنیا با فرش تبریز شناخته می شود و تبریز پایتخت فرش است بر این اساس بازار مظفریه و بازار فرش تبریز به سمت فرش های مدرن با رنگ و طرح جدید حرکت کند.
وی ویژگی های فرش مدرن را در نوع طراحی، رنگ و سایز آن دانست و اظهار کرد: تنوع رنگ پایین و طراحی ساده آن بافت فرش مدرن را برای بافندگان فرش تبریز تسهیل و راه صادرات را در بازارهای جهانی برای آنان هموار می کند.
صادر کننده نمونه کشور یادآور شد: برای هموار شدن راه صادرات و کاهش مشکلات بافندگان و فعالان عرصه فرش باید اتحادیه تولیدکنندگان و فرش فروشان بازوی هم باشند. ایرنا
