حمام «خان» در محله تاریخی «قره باغی ها»ی تبریز یکی از حمام های پرشمار قدیمی این کهن شهر است که از قضای روزگار از دست حوادث مختلف و به ویژه تب تند تخریب بناهای تاریخی برای بلندمرتبه سازی در امان مانده و پس از افزون بر ۱۲۰ سال به دست امروزی ها رسیده است.
این حمام دارای بخش های عظیم با ستون های سنگی و طاق های آجری می باشد و در محوطه بیرونی این حمام نیز باغی بسیار زیبا و مشجر واقع شده که بر زیبایی های این حمام قاجاری افزوده است.
این حمام دارای بخش های عظیم با ستون های سنگی و طاق های آجری می باشد و در محوطه بیرونی این حمام نیز باغی بسیار زیبا و مشجر واقع شده که بر زیبایی های این حمام قاجاری افزوده است.
چند سال قبل یکی از مالکان این حمام تاریخی با مساعدت استاندار وقت در دهه ۱۳۸۰ اقدام به مرمت و بازسازی آن کرده که پس از حدود ۳۰ درصد پیشرفت فزیکی به یکباره این عملیات متوقف شد و تاکنون نیز همین روند تداوم داشته است.
اما آنچه سرنوشت این بنای تاریخی به یادگار مانده از نیکان و نماد معماری ایرانی- اسلامی را غم انگیز کرده، نیمه تمام ماندن عملیات مرمت آن از اواخر دهه ۱۳۸۰ به این سوست؛ اتفاقی که با توجه به بافت خاص این قبیل بناها از یک سو و شرایط اقلیمی خاص تبریز از سوی دیگر، زمستان های سخت، می تواند موجب نابودی این بنای قدیمی شود.
نگرانی از تخریب احتمالی حمام تاریخی «خان» وقتی دوچندان می شود که بدانیم یکی از طاق های ضربی آن به دلیل بلااستفاده ماندن بنا و نیز رهاشدگی عملیات مرمت آن اخیرا فرو ریخته است و ادامه روند فعلی می تواند به نباودی تدریجی این یادگار بر جا مانده از گذشتگان منجر شود.
به نظر می رسد که سرنوشت حمام تاریخی «خان» در دالان میرزا رضای تبریز در محله معروف «قره باغی ها» تبریز به دیگر بنای آرمیده و در حال نابودی همسایه اش، خانه تاریخی ارفع الملک جلیلی، شهردار خوشنام تبریز، گره خورده است که مسوولان شهرداری تاکنون بارها، تملک و مرمت آن را به شهورندان وعده داده اند، اما تاکنون جامه عمل نپوشیده است.
شناسایی ۵۹ حمام در نقشه دارالسلطنه تبریز
عطیه رشیدی، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی شبستر در مقاله ای با عنوان «وضعیت و موقعیت حمام های تاریخی تبریز» می نویسد: از آنجا که تبریز، شهری با تاریخ بسیار طولانی است، مطالعه معماری گذشته این شهر بسیار اهمیت دارد. محققان پیش از این به خانه، مساجد و بازارهای تاریخی تبریز بسیار پرداخته اند، اما به حمام های تاریخی این شهر کمتر توجه کرده اند. این در حالی است که معماری حمام نیز مانند سایر بناهای قدیمی از الگوهای فضایی معینی تبعیت می کند.
در این مقاله آمده است: دسترسی به آب و حفظ دما و جدا کردن فضاهای پاک و ناپاک، سه شرط اصلی ایجاد فضایی پیچیده و متفاوت با سایر بناها در حمام است. همین شرایط و خصوصیات لازم برای این بنا باعث پیدایی الگوی معماری خاص و دقیقی برای حمام شده و فضاهایی چون دالان و هشتی ورودی و بینه و میاندر و گرمخانه و خزینه را با سلسله مراتبی خاص ایجاد کرده است.//ایرنا
