روستابازار» نیاز امروز آذربایجان‌شرقی/ فواید مطلوب در گرو عزم مسئولان
عرضه بی واسطه محصولات کشاورزی و تولیدات روستاییان از قدیم الایام وجود داشته و امروزه بازارهای هفتگی روستایی برجای مانده، همان شکل اولیه بازارها در جوامع ابتدایی بشر است که اغلب کارکردهای خود را حفظ نموده و در اقتصاد روستاییان و حتی مشتریان شهرنشین نقش قابل توجهی دارند.
محصولات بومی، تولیدات دامی و کشاورزی محلی، صنایع دستی و سایر فرآورده‌های روستایی جزء عمده ترین کالاهای قابل عرضه در این بازارها است. سامان دادن به مراکز داد و ستد و کمک به پایدار بودن آن در قالب روستابازار یکی از ضروریات امروز به شمار می رود.
استان آذربایجان شرقی در زمینه تولید چندین محصول کشاورزی رتبه اول کشور و در تولید چندین محصول دیگر در رتبه‌های اول تا پنجم قرار دارد. در این استان سالانه نزدیک به پنج میلیون تن محصولات کشاورزی تولید میشود که نشان از وجود ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های بالای این منطقه است.
از محصولات شاخص که رتبه‌های خوبی در کشور دارند میتوان به عدس، سیب، زردآلو، سنجد، زغال آخته، گوشت قرمز، تخم مرغ، گل محمدی، سیر، سیب زمینی، کشمش، محصولات گلخانه ای، عسل اشاره کرد. حتی محصولاتی مانند زعفران و پسته که مرکز آن ها در سایر استانها قرار دارد در استان تولید چشمگیری داشته و روز به روز در حال افزایش است.
کشاورزان و تولیدکنندگان روستایی از سالیان دور، محصولات خود را در روستا یا شهرها بصورت بازارهای سنتی و اغلب هفتگی عرضه کرده اند. ویژگی بارزی که این بازارها دارند، نبود واسطه در آنهاست که به گفته اکثر خریداران باعث پر سود شدن و پررونقی این بازارها شده است.
تفاوت «روزبازار» و «روستا بازار»
در «روز بازار» همه افراد می توانند بساط کنند، نظارت بر کیفیت محصولات اغلب وجود ندارد، هرکس میتواند هر کالایی دارد بفروشد، متولی خاصی ندارد، عرضه پایدار نیست و شرایط اقلیمی تاثیرگذار است اما «روستا بازارها» در فضای مناسب و حتی الامکان سرپوشیده با امکانات اولیه ایجاد می شوند و ویژه محصولات کشاورزی و تولیدات روستاییان است. نوع خدمات در روستا بازار در مقاطع مختلف و بسته به شرایط جامعه دچار تغییراتی میشود که در اینجا اهمیت متولی بیش از پیش به چشم می آید.
شبکه تعاون روستایی با داشتن بستر و پتانسیل لازم در مسیر بهینه سازی این خدمات برای به روز کردن ساختار توزیع محصولات تولیدی روستاییان با ایجاد پایانه های عرضه میتواند نقش کلیدی ایفا کند تا علاوه بر افزایش پویایی این شبکه موجب خرید بی واسطه توسط مردم، سود مناسب برای کشاورز و تخفیف مناسبتر برای خریدار را تضمین کند.
از مزرعه تا سفره
بی شک با تلاش شبکه تعاون روستایی با اجرای طرح روستابازار، امکان عرضه محصولات کشاورزی، صنایع روستایی و دستی با حذف واسطه‌ها فراهم میشود چراکه کوتاه کردن فاصله‌ها بین تولید و مصرف کننده از اهداف این شبکه است که بر همین مبنا در قالب طرح روستابازار ، شرایطی فراهم میشود که تولیدات روستایی به صورت نمایشگاه و فروشگاه‌های ثابت و پایدار از طریق امکانات فروشگاهی سازمان تعاونی روستایی عرضه شود.
استان آذربایجان شرقی با داشتن انواع تولیدات کشاورزی، دامی و صنایع دستی نیازمند راه اندازی مراکز داد و ستد در قالب روستابازار است تا در راستای شعار از “مزرعه تا سفره” با کاهش فاصله قیمت محصولات کشاورزی از تولید تا مصرف، حذف واسطه های غیرضروری و ایجاد رقابت در بازار در محل هایی با امکانات اولیه آب، برق و امکانات بهداشتی ایجاد شود تا تولید کنندگان محصولات کشاورزی بتوانند بصورت پایدار مانند روز بازارها، محصولات خود را به مردم عرضه نمایند؛ البته لازم است به طور طبیعی مانند هر بازار دیگری کنترل کیفی محصولات دامی توسط سازمان دامپزشکی و نظارت بر قیمت ها توسط سازمان تعزیرات و سایر متولیان امر کنترل گردد.
ضرورت اصلاح ساختار بازار محصولات کشاورزی
متاسفانه در حال حاضر در بخش بازاریابی محصولات کشاورزی با مشکلات جدی مواجه هستیم؛ تولیدکنندگان محصولاتشان را با قیمت های مشخصی به بازار عرضه می کنند ولی همان محصولات با قیمت های دیگر به دست مصرف کننده می رسد. به عبارتی فاصله زیادی بین قیمتی که تولیدکننده محصولات کشاورزی از بازار دریافت می کند و قیمتی که مصرف کننده به بازار پرداخت می کند، وجود دارد و عمدتا سود اصلی آن نصیب واسطه های غیرضرور که هیچ نقشی در انتقال و یا ایجاد ارزش افزوده در محصول ندارند، می شود.
روستا بازار هوشمند
در دنیای امروز تجارت بین شبکه ای در اندک زمانی بسیار جا افتاده و روز به روز حرفه ای و گسترده میشود بطوریکه کشور ترکیه با راه اندازی بازار دیجیتال در صنعت کشاورزی آن را نقطه عطف برای اقتصاد خود عنوان نموده و پیش بینی کرده در پروسه ده سال تا سال ۲۰۳۰ روش‌های هوشمندانه کشاورزی به‌عنوان یک عامل مهم بیشترین تأثیر را بر بخش کشاورزی و نقش محرک در تضمین پایداری کشاورزی خواهد داشت.
در ایران علی رغم فعال بودن بازارهای دیجیتال و اینترنتی از چندین سال قبل فعال هستند و اخیرا نیز شاهد راه اندازی انواع بازارهای دیجیتال تخصصی امر کشاورزی بوده ایم و اما تا زمانی که سیستم هوشمند بصورت تخصصی و حرفه ای تحت نظارت شبکه تعاون روستایی با ارایه بخشی از محصولات موجود در فروشگاه های روستابازار فعالیت نکنند، شاهد نتایج بهتر و بیشتر نخواهیم بود.//اناج
