درس‌های آقای سیف
درس‌های آقای سیف
ولی‌الله سیف بدون تردید یكی از با سابقه‌ترین كادر‌های نظام جمهوری اسلامی در بانكداری به حساب می‌آید كه در كارنامه‌اش ریاست بر بزرگ‌ترین بانك‌های دولتی و حتی خصوصی در خارج از كشور و سرانجام در بانك مركزی فعالیت كرده و اكنون بخش‌هایی از كارنامه او باز شده و در برابر دیدگان ایرانیان امروز قرار دارد. در آینده شاید معلومات بیشتری از وی در تاریخ اقتصادی معاصر آشكار شود. وی كه در دو سال تازه سپری‌شده روزهای پرماجرایی را تجربه كرده است در گفت‌وگوی مشروح خود با خبرگزاری تسنیم راز و رمزهایی را درباره داستان ارز در دولت حسن روحانی فاش كرده است. شاید در روزهای آتی از سوی دفتر رییس‌جمهور یا خود ایشان یا مشاوران‌شان درباره دقیق و منصفانه بودن آنچه سیف آشكار كرده نكاتی را یادآوری و روشنگری كنند. درباره گفت‌وگوی پر نكته آقای سیف به عنوان رییس بانك مركزی و درس‌هایی كه از این گفت‌وگو می‌شود آموخت نكاتی را یادآوری می‌كنم. یكم- رییس بانك مركزی برخی واقعیت‌های مرتبط با چگونگی راهبردهای منجر به اتخاذ سیاست‌های ارزی درون كابینه را نشان داد و تاكید كرد آقای روحانی به مثابه نفر اول اجرایی كشور از اینكه نرخ تبدیل دلار به ریال به صورت طبیعی و قانونی افزایش یابد هراس داشته و به همین دلیل سخنان كارشناسانه و مبتنی بر واقعیت‌های ارایه‌شده از سوی كارشناسان را قبول نمی‌كرده است. در این گفت‌وگو در جایی به همین هراس و نگاه رییس‌جمهور پیشین و روسای جمهوری پس از جنگ نیز به گونه‌ای خفیف اشاره شده است. این هراس و خودداری روسای دولت‌ها از كجا سرچشمه می‌گیرد؟ چرا در حالی كه نتایج خودداری از راه دادن به نرخ دلار كه از مسیری طبیعی و اقتصادی افزایش یابد بسیار ترسناك‌تر است و امروز آن را می‌بینیم این هراس ایجاد شده است؟
تا روزی كه این راز و رمز آشكار نشود و درباره آن به صورت مشروح و بدون لكنت زبان گفت‌وگوی واقعی و بدون رودربایستی در سطح تصمیم‌گیرندگان اصلی صورت نپذیرد و همه ناگفته‌ها بر زبان نیایند و به گوش شهروندان نرسند احتمال تكرار این وضعیت را نباید نادیده گرفت. بعید است روسای دولت‌ها یا كسانی كه حرف آخر را به رییس‌جمهور زده و او را متقاعد كرده‌اند ذی‌نفع باشند و باید بررسی شود.
دوم- با فرض اینكه رییس دولت تنها از اینكه قیمت‌ها به دلیل رشد شدید نرخ تبدیل دلار به ریال به پرش قیمت سایر كالاها منجر شود با ترس و لرز داستان را دنبال می‌كرده است حالا باید به سیاست‌ورزان و سیاست‌بازان هشدار داد واقعیت ارزهای معتبر و نسبت‌های آن با ریال را در بخش‌های واقعی‌تر اقتصاد مثل اندازه تجارت خارجی و تراز تجاری ناشی از آن، تراز حساب سرمایه، نرخ رشد تولیدات كالایی، نرخ تورم، نرخ بیكاری و بازار سرمایه و نرخ بهره بانكی جست‌وجو كرد و دستور دادن بدون واقعیت‌های معتبر در متغیرها و شاخص‌های اقتصادی راه به جایی نمی‌برد. بی‌ارزش شدن پول ملی یك كشور در برابر ارزهای معتبر علاوه بر نكات بسیار با اهمیت یادشده به چشم‌اندازی كه در جهان بیرون از مرزهای ملی به آینده كشور از نظر اینكه در كدام جایگاه در اقتصاد جهان قرار می‌گیرد و نیز به قدرت چانه‌زنی سیاسی سرچشمه گرفته از اقتصاد ملی و سرانجام به انسجام سیاست‌های اقتصادی و سازوكارهای كسب قدرت سیاسی برمی‌گردد. در گفت‌وگوی آقای سیف بارها به این نكته اشاره می‌شود كه به آقای رییس‌جمهور و به دولت درباره اینكه ذخایر ارزی كشور تاب‌آوری بالایی در برابر فشارهای تقاضای فزاینده ندارد تاكید شده و بی‌اعتنایی دولت و رییس‌جمهور و سكوت دیگر وزیران عجیب بوده است.
سوم- نگارنده اطلاع ندارد آقای سیف تا چه میزان از تجربه‌های سخت و تلخ خود از روزهایی پرالتهاب داستان نرخ ارز را برای آقای همتی تشریح كرده است، یا آقای همتی تا چقدر علاقه‌مند بوده از تجربه‌های او استفاده كند و آیا این تبادل تجربه صورت پذیرفته یا نه؟ كاش روزگار گونه‌ای بود كه آقای سیف زودتر از اینها فرصت داشت و فرصت ایجاد می‌كرد كه حقایق و واقعیت‌ها را بازگو كند و راه را برگمانه‌زنی‌ها ببندد و شهروندان می‌فهمیدند كه دلار جهانگیری به‌طور خاص یك داستان ساختگی بوده است. درس دیگری كه سخنان سیف به ما می‌آموزد این است كه اگر كابینه یك دست‌تر و شجاع‌تری وجود داشت كه با دیدن رفتارهای غیركارشناسانه از سوی فرد بالادستی حرف می‌زد و نمی‌ترسید،كار به اینجا نمی‌كشید كه قیمت هر دلار حالا به مرز 210000 برسد.
