داروسازان و مشکلاتی که در مسیر تامین دارو دارند
پنجم شهریور ماه، روز بزرگداشت زکریای رازی است که به پاس زحمات و کشفیات این حکیم و شیمیدان بزرگ ایرانی در عرصه‌ی داروسازی، این روز به عنوان «روز داروساز» نامگذاری شده است.
نام وی «محمد» و نام پدرش «زکریا» و کنیه‌اش «ابوبکر» است و مورخان شرقی در کتاب‌های خود او را «محمد بن زکریا رازی» و اروپاییان و مورخان غربی از او به نام‌های رازس (Rhazes) و الرازی (Al-Razi) یاد کرده‌اند.
به‌گفته‌ی ابوریحان بیرونی، او در شعبان سال ۲۵۱ هجری (۸۶۵ میلادی و ۲۴۴ شمسی) در ری زاده شد و دوران کودکی و نوجوانی و جوانی خود را در این شهر گذراند و در جوانی عود می‌نواخته و گاهی نیز شعر سروده‌است اما بعدها به زرگری و سپس به کیمیاگری روی آورد و در سنین بالا پزشکی را آموخته است.
تحصیل در شیمی و عشق به داروسازی
رازی تحصیل شیمی را پیش از پزشکی شروع کرده و آثار چشم‌گیری نیز از خود برجای گذاشته که بیشترین تأثیر او در طبقه‌بندی مواد و کشف الکل و اسید سولفوریک است.
وی با آن‌که کیمیاگری را باور دارد اما پایه‌گذار شیمی نوین است که محمد آرام فرموده که هر چند که بعضی کیمیاگران معاصر در ایران نوعی از تبدل ناقص فلزات را به طلا «تبدل رازی» می‌نامند؛ ولی چون رازی از دیدگاه مراحل بعدی علم در نظر گرفته شود، باید او را یکی از بنیان‌گذاران علم شیمی بدانیم.
آثار زکریای رازی
رازی در علوم پزشکی، ریاضیات، فیزیک، شیمی، متافیزیک، فلسفه و منطق تالیفات بسیاری را دارد که از جمله آثار معروف او، کتاب الحاوی است که به عنوان یک دانشنامه‌ی پزشکی شامل کلیه شاخه‌های طب، اصول درمان و بهداشت، بیماری‌شناسی و داروشناسی شناخته شده و تجارب شخصی خود و دیدگاه سایر پزشکان دوره‌ی خود را در شرح بیماری‌های مختلف در این کتاب نوشته است.
تاریخچه‌ی نامگذاری روز داروساز
جامعه‌ی داروسازان ایران از سال ۱۳۵۴ به دنبال تعیین روزی به نام روز داروساز بود که تعیین تولد زکریای رازی به عنوان روز داروساز، نخستین بار در ایران توسط یکی از دانشیاران دانشکده‌ی داروسازی تهران انجام شد و در سال ۱۳۵۵ برای نخستین بار روز پنجم شهریور توسط جامعه‌ی داروسازان ایران به عنوان روز داروساز نامگذاری شد، با این حال این روز در تقویم درج نشده و رسمیت نداشت که در سال ۱۳۷۸ شورای عالی انقلاب فرهنگی جمهوری اسلامی ایران به پیشنهاد تعیین روزی به نام داروساز و درج آن در تقویم موافقت نشان داد و سرانجام این مناسبت برای نخستین بار در تقویم سال ۱۳۷۹ جمهوری اسلامی ایران درج شد.
تاریخچه‌ی داروسازی نوین در ایران
تاریخچه‌ی صنعت داروسازی مدرن و بومی در کشور ما به حدود ۷۰ سال پیش باز می‌گردد؛ زمانیکه اولین لابراتور داروسازی ایرانی در سال ۱۳۲۵ به همت «دکتر غلامعلی عبیدی» در تهران آغاز به کار کرد و این شروعی برای تولید صنعتی داروهای طب نوین در ایران بود که قبل از آن داروهای در دسترس بیماران و پزشکان عمدتاً داروهای خارجی یا دست‌ساز و ترکیبات گیاهی و سنتی بودند اما تلاش مرحوم دکتر عبیدی برای بومی‌سازی صنعت داروسازی در ایران در آن زمان از این جهت بسیار ستودنی است که با اینکار بنیان‌گذار یک حرکت کارآفرینانه و توسعه‌گرایانه در سطح اقتصاد کشور شد و تاکنون نیز ادامه داشته است که در آن زمان نیز کمک شایانی به دسترسی بیماران کشور به درمان‌های جدید و اثربخش کرد لذا به پاس تمامی تلاش‌های دکتر غلامعلی عبیدی در ایجاد و توسعه‌ی صنعت داروسازی در ایران، موفق به دریافت عنوان «پدر صنعت داروسازی ایران» شدند.
مشکلات این حرفه
شغل داروسازی علیرغم جذابیت هایی که دارد، با مشکلات بسیاری نیز مواجه است و در کشور ما به علت نبود برخی از برنامه‌ریزی ها و ساختار های مدیریتی، مشکلات دو چندان بوده و داروسازان را درگیر کرده است.
رئیس انجمن داروسازان آذربایجان شرقی در خصوص مشکلات داروسازی به ایسنا می‌گوید: در زمینه‌ی دارو درگیر مشکلات بسیاری هستیم چرا که دارو تحریم نبوده اما برای تامین برخی از مواد اولیه‌ی آن، تحریم هستیم که البته نبود برنامه‌ریزی های مناسب نیز بی‌تاثیر نیست.
دکتر حجت الله یزدان‌شناس در رابطه با هزینه های یک بیمار کرونایی ادامه می‌دهد: قیمت داروی رمدسیویر ۷۵۰ هزار تومان بوده لذا یک بیمار شدید کرونایی، باید حداقل ۱۰ میلیون تومان هزینه کند در حالی که با افزایش تولید و واردات واکسن می‌توانستیم با هزینه‌ی کمتری شیوع این ویروس را کنترل کنیم.
او اضافه می‌کند: به علت تعطیلی کارخانه‌ی سرم سازی قاضی با مشکل کمبود سرم مواجه بودیم اما مدیر این کارخانه خیلی سریع تعمیرات را به پایان رسانده و از شهریور ماه، مجدداً کارخانه وارد خط تولید می‌شود.
او خاطرنشان می‌کند: دغدغه‌ی اصلی داروسازان، بیماران هستند و سلامتی همه‌ی مردم آرزوی ما است چرا که تمامی آنها همانند فرزندان ما بوده و با ناراحتی و مشکل هر یک از آنها، ما هم آزرده خاطر می‌شویم.
رئیس انجمن داروسازان آذربایجان شرقی با بیان اینکه تمامی اصناف دراوایل شیوع کرونا تعطیل شده اما داروخانه ها هر لحظه و در هر شرایطی آماده‌ی خدمت‌رسانی بودند، اظهار می‌کند: داروسازان ایثارگری می‌کنند و نه تنها به دنبال سود مالی نبوده بلکه به مراکز زیادی نیز بدهکار هستند.
او با اشاره به اقدامات خیرخواهانه‌ی انجمن داروسازان آذربایجان شرقی بیان می‌کند: انجمن داروسازان، موسسه‌ی خیریه‌ای با عنوان «شفای رحمت» و داروخانه‌ی تعاونی دارد که با کمک خیرین، هزینه‌ی داروی افراد بی‌بضاعت را تامین می‌کند.
یزدان‌شناس همچنین تاکید می‌کند: خوشبختانه در بین داروسازان استان، فوتی کرونایی نداشتیم اما تعدادی از تکنسین های خود را از دست دادیم که به همین علت هیچ جشنی برگزار نکرده و صرفاً از تعداد محدودی از داروسازان تجلیل می‌کنیم.
یک داروساز نیز در خصوص مشکلات این صنف به خبرنگار می‌گوید: دارو تحریم نیست اما ما پولی برای واردات دارو نداریم.
دکتر محمدرضا سیاهی ادامه می‌دهد: بخش عمده‌ای از داروها در داخل کشور تولید می‌شوند اما قیمت تعدادی از مواد جانبی ما همچون مقوا افزایش یافته و با توجه به اینکه دولت به دنبال کاهش قیمت دارو بوده، بیمه نیز تعدادی از آنها را از لیست پوششی خود خارج می‌کند که همین مسأله سبب افزایش قیمت دارو شده است.
او با بیان اینکه تمامی این مشکلات ناشی از ساختار و برنامه‌ریزی های مدیریتی ما هستند، اضافه می‌کند: ۶۰ درصد دارو ها در اختیار بیمارستان های دولتی قرار می‌گیرند که برخی از آنها مطالبات داروسازان را به موقع پرداخت نمی‌کنند.
او در رابطه با مشکلات ناشی از تحریم ها خاطرنشان می‌کند: کشور ما به صورت مستقیم تحریم نیست اما برخی از مواد جانبی دارو به علت تحریم ها وارد نمی‌شوند که ناشی از قطع شدن انتقال مالی کشور است.
این داروساز اظهار می‌کند: سرکوب قیمت دارو، رغبت داروسازان را کاهش داده است چرا که قیمت ابلاغی دولت کم بوده و باید مقداری نیز از جیب خود هزینه کنند.
او خاطرنشان می‌کند: کشور ما از نظر تکنولوژی و علم دارو بسیار پیشرفته بوده که حتی برخی از داروها را نیز به کشورهای دیگر صادر می‌کند.
او با اشاره به توزیع نامناسب دارو ادامه می‌دهد: ۵۵ الی ۶۵ درصد داروها در شبکه‌ی توزیع دولتی هستند که نبود نظارت کافی در داروخانه های دولتی و توزیع نامناسب آن، مشکلات زیادی را ایجاد کرده است.
سیاهی همچنین بیان می‌کند: تا زمانی که نظارت را به بخش خصوصی واگذار نکرده‌ایم، این مشکلات را خواهیم داشت چرا که در طراحی اولیه، مهندسی تاسیسات و فرمولاسیون دارویی پیشرفته هستیم و مشکلات ما ناشی از ساختار نادرست این بخش است.
او در پایان تاکید می‌کند: برای توزیع دارو در داروخانه ها به افراد آگاه و دانش آموخته‌ی این رشته نیاز داریم که این موضوع هزینه‌ی بالایی را برای داروخانه ها تحمیل می‌کند که همچنین حاشیه‌ی سود برخی دارو ها نسبت به گردش مالی آن خیلی کم است.
