به بهانه روز جهانی شیر/ تشدید فقر مصرف «لبنیات» معجزه مدیریت دولت روحانی

آمارها از افول سرانه مصرف شیر ایران در سال های گذشته و تشدید آن در دولت تدبیر و امید به بعد حکایت دارد. مشخصه اصلی این دوره زمانی، استمرار تورم در اقتصاد ایران و افزایش قیمت لبنیات است که باعث شده با کاهش قدرت خرید خانوارهای ایرانی سرانه مصرف شیر و لبنیات نیز به‌عنوان کالاهای نه چندان ضروری حذف شود.، روز جهانی شیر توسط سازمان خواربار و کشاورزی (فائو) وابسته به سازمان ملل پیشنهاد شد و از سال 2001 هر سال در اول ژوئن جشن گرفته می‌شود تا در آن به اهمیت شیر بعنوان یک غذا در سطح جهان تاکید شود.

مهر تأیید سازمان ملل به اهمیت شیر، به معنای اجماع علمی جهانی در تایید و تأکید ضرورت مصرف آن است. به عبارت دیگر نظرات پراکنده‌ای که جسته‌وگریخته در سطح جهانی و در ایران به مدد رسانه‌های ارتباط جمعی در مخالفت با مصرف شیر بیان می‌شود، بیشتر نظرات شخصی و فاقد وجاهت علمی بوده و از اجماع جهانی برخوردار نیست. از این‌رو رسانه‌ها باید مراقبت کنند تا خواسته یا ناخواسته مروج برداشت‌های غیرعلمی، غیرمستند و اثرگذار منفی بر فرهنگ عمومی نسبت به شیر و فرآورده‌های آن نباشند.

شیر از منظر دینی غذای بهشتی، از نظر علم تغذیه کامل‌ترین غذا و غذای بدون جایگزین، و از نگاه پزشکی واکسن و دارو است. چنین پدیده‌ای باید همواره در مراکز قانون‌گذاری، برنامه‌ریزی‌های کلان و کانون خانواده به اندازه کافی مورد توجه قرار گیرد. اختصاص دو روز در سال برای یادآوری، فرهنگ‌سازی و تذکر مصرف بهینه به دلیل همین اهمیت است.

پدیده پیری با سرعتی معادل دوبرابر سرعت جهانی جمعیت کشور را تحت تأثیر قرار داده است. شیر و فرآورده‌های آن در صورت مصرف مستمر و کافی بسیاری از عوارض دوران سالمندی را کاهش داده و می‌تواند ضمن افزایش امید به زنده‌بودن، امکان زندگی‌کردن و جلوگیری از پیری زودرس و زمینگیری را برای جمعیت سالمند کشور به ارمغان آورد.

سرانه مصرف شیر و فرآورده‌های آن در ایران در مقایسه با میانگین مصرف جهانی 30 درصد و در مقایسه با میانگین کشورهای توسعه‌یافته 65 درصد کمتر است. آمارهای وزارت بهداشت نشان می‌دهد که دریافت کلسیم جامعه ایرانی 40 درصد از حداقل دریافت کلسیم کمتر است و این موضوع می‌تواند تبعات زیادی از جمله گسترش پوکی استخوان، مشکلات لثه و دندان، کوتاهی قد، کاهش بهره هوشی و… را به دنبال داشته باشد.

تولید سالانه 558 هزار تن شیر در آذربایجان شرقی / روند نزولی سرانه مصرف شیر در ایران

اکبر فتحی رئیس سازمان جهادکشاورزی آذربایجان شرقی با بیان اینکه کشورمان یکی از پیشروترین کشورها در برنامه‌های ترویجی مصرف شیر به عنوان غذای کامل و متضمن سلامت جامعه بوده است، اظهار داشت: سازمان جهادکشاورزی استان آذربایجان شرقی همواره با برگزاری برنامه ها، جلسات، کارگاه ها و جشنواره های همگانی تغذیه سالم و جشنواره‌های شیر و سلامت همواره در ارتقای فرهنگ و دانش تغذیه‌ای جامعه پیشگام بوده و حفظ و تداوم این برنامه‌ها و سیاستهای افزایش دسترسی به شیر و تضمین امنیت غذایی جامعه را در سیاست‌های اجرایی خود همواره مدنظر قرار داده است.

وی با بیان اینکه امید می‌رود جامعه ایرانی با مصرف شیر و انواع محصولات لبنی به میزان لازم و کافی، سلامت خود را با تقویت سیستم ایمنی بدن در پیشگیری و مقابله با ویروس کرونا تضمین کنند ادامه داد: متاسفانه سرانه مصرف شیر طی سال‌های اخیر به علل مختلف کاهش یافته و از استانداردهای جهانی بیش از پیش فاصله گرفته است و همین امر می تواند زمینه ساز شیوع بیماری ‌های زیادی شود.

فتحی میزان تولید شیر استان آذربایجان شرقی ۵۵۸ هزار و ۹۰۰ تن اعلام کرد و گفت: ۲۵ هزار تن شیر دام سبک و ۵۲۳ تن شیر دام سنگین در استان تولید می شود.

رئیس سازمان جهادکشاورزی استان آذربایجان شرقی میانگین روزانه تولید شیر در دام های اصیل استان را حدود ۳۶ کیلوگرم در روز اعلام کرد و گفت: این رقم دام‌های آمیخته ۲۵ کیلوگرم و دام‌های بومی ۱۲ کیلوگرم است.

وی با اشاره به سرانه پایین مصرف شیر در کشور گفت: متوسط جهانی مصرف شیر ۱۵۰ تا ۱۶۵ کیلوگرم در سال است که در کشور ما ۶۰ تا ۷۰ کیلوگرم یعنی نصف متوسط جهانی است این در حالی است که در کشورهای غربی این آمار حتی به ۳۰۰ تا ۳۵۰ کیلوگرم در سال می رسد.

رئیس سازمان جهادکشاورزی استان با بیان اینکه گاهی اخبار کذب از سوی افراد غیرمسئول در شبکه‌های مجازی منتشر می شود گفت: وقتی این اخبار کذب دست به دست می چرخد بر روی میزان مصرف مواد لبنی در جامعه تاثیر منفی می گذارد که در نهایت این اخبار کذب به سلامت مردم لطمه می زند.

سرانه مصرف شیر ۶۵ کیلوگرم کمتر از میانگین سرانه جهانی

مرتضی اعیانی مدیرعامل شرکت شیر پاستوریزه پگاه آذربایجان‌شرقی یکی از 17 مجموعه تولید صنایع شیر ایران محسوب می شود در گفت وگو با خبرنگار فارس در تبریز می‌گوید: سرانه مصرف شیر در کشور ما ۸۵ کیلوگرم است، عددی که اختلافی محسوس با سرانه ۱۵۰ کیلوگرمی مصرف شیر در دنیا و حتی ۳۰۰ کیلوگرمی در برخی کشورهای اروپایی دارد.

وی گفت: البته سرانه مصرف لبنیات در استان آذربایجان شرقی با 95 لیتر بالاتر از میانگین کشوری است.

اعیانی با اشاره به این‌که مصرف لبنیات و به خصوص شیر در طول ۱۰ سال گذشته سیر نزولی دارد، افزود: مصرف سرانه کشور در راستای وضعیت اقتصادی نابسامان از سال ۹۰ تاکنون سیر نزولی داشته و به نظر می‌رسد که این روند ادامه داشته باشد، بطوریکه در دنیا برای لبنیات یارانه پرداخت می شود و حذف یارانه شیر سرانه سلامت جامعه را تهدید می کند.

وی تصریح کرد: اختصاص روزی به نام روز جهانی شیر تلنگری برای تجدید نظر در نوع نگاه ها به مصرف شیر و فرآورده‌های آن و آغازی برای فرهنگ سازی مصرف بهینه لبنیات باشد.

اعیانی خاطرنشان کرد: در سال گذشته ۸۴ هزار تن لبنیات از ۱۷ کارخانه صنایع شیر ایران، به ارزش ۷۰ میلیون دلار به ۱۹ کشور خارجی صادرات شده است.

وی اضافه کرد: در دو ماهه امسال بالای یک میلیون دلار تنها از شرکت پگاه آذربایجان شرقی محصولات لبنی و به خصوص پودری تولید کرده و اغلب به کشورهای عراق، افغانستان و پاکستان صادر کرده‌ایم.

مدیرعامل شرکت شیر پاستوریزه پگاه آذربایجان‌شرقی اظهار امیدواری کرد که امسال ۴ هزار و ۱۲۵ تن به ارزش ۸۰ میلیارد تن صادرات محصولات لبنی به خارج از این شرکت انجام شود.

وی با بیان اینکه در سال گذشته ۱۲۰ هزار تن شیرخام از ۳۰۰ واحد دامداری و جمع آوری شیر از استان‌های آذربایجان شرقی، غربی، قزوین و مغان خریداری شده است، گفت: صنایع شیر ایران براساس نظام نامه دامپزشکی محصولات را خریداری می‌‌کند و سال گذشته ۴۰۹ تن شیر به دلیل آلوده بودن و پایین بودن از استانداردهای صنایع شیر ایران عودت داده شده است.

ابراز نگرانی از افزایش مراکز فروش شیر سنتی

اعیانی با ابراز نگرانی از افزایش مراکز فروش شیر سنتی ادامه داد: به جرات می‌توان گفت که هیچ گونه مواد نگهدارنده در محصولات صنایع شیر ایران استفاده نمی‌شود و این محصولات بر اساس بالاترین استانداردها تولید می‌شوند.

وی با اشاره به ظرفیت تولید ۲۰۰ هزار تن شیرخشک در تبریز اظهار داشت: به دلیل تعرفه ۱۶ هزار تومانی دولت مانع صادرات شیر خشک می شود که می توان با حذف این تعرفه شیر خشک تولیدی صنایع شیر ایران به بازارهای آمریکای لاتین نیز صادر شود.

افزایش فقر مصرف لبنیات در کشور

بررسی‌ها نشان می‌دهد رشد نرخ تورم و کاهش قدرت خرید خانوار، اصلی‌ترین عاملی است که به کاهش سرانه مصرف شیر و لبنیات منجر شده، اما بی‌شک موفقیت تورم در این کار مرهون غفلت از فرهنگسازی برای مصرف شیر در ایران است که شیر و لبنیات را به یک کالای نه چندان ضروری در سبد مصرفی خانوار تبدیل کرده و میزان خرید و مصرف آن با هر تکانه تورمی کاهش می‌یابد.

البته این امر را نمی توان نگاه جامعه به مصرف شیر و لبنیات به‌گونه‌ای است که در بزنگاه‌های تورمی حذف آن را از سبد مصرفی تسهیل می‌کند. به‌عنوان مثال، اثراتی که تورم و گرانی بر مصرف شیر و لبنیات داشته، به‌مراتب از تأثیر آن بر اقلامی نظیر نوشابه گازدار، چیپس و پفک که در ادبیات تغذیه در دسته کالاهای مضر قرار می‌گیرند، بیشتر بوده است و در کنار این مسائل طرح ادعاهای غیرعلمی و غیر مستند در سال‌های گذشته بیشتر از سایر عوامل بر فرهنگ عمومی نسبت به مصرف شیر و فرآوده‌های آن اثر منفی گذاشته و شیب کاهش سرانه مصرف را تندتر کرده است.

تنها طرح مصوب قانونی که می‌توانست اثرات شگرفی در تغییر سبک زندگی و نگاه به شیر داشته باشد، طرح شیر مدرسه است که فقط چند سال به اجرا درآمد و اینک سال‌هاست یاد و خاطره‌ای از آن برجای مانده است. هدف این طرح که بیش از صد سال در کشورهای توسعه‌یافته سابقه دارد، آشتی‌دادن کودکان و نوجوانان یعنی مهم‌ترین گروه مخاطب با شیر است که آن‌هم در چنبره کمبود بودجه و مسئولان ناآشنا به آثار مثبت غیرقابل‌شمارش شیر، سال‌هاست بیش از شبحی از آن باقی نمانده است.

کارشناسان کاهش سرانه مصرف شیر را به منزله زنگ خطر در میزان توسعه‌یافتگی کشور اعلام می‌کنند و معتقد هستند: برای رفع این خطر، باید به‌جای تبدیل شیر به شیرخشک و صادرات آن، حمایت‌هایی برای دهک‌های محروم جامعه درنظر گرفته شود که سرانه مصرف شیر و لبنیات آنها را افزایش دهد. از سوی دیگر باید فرهنگسازی به حدی تقویت شود که خانوارهای فاقد مشکل درآمدی نیز با شیر و لبنیات آشتی کنند؛ چراکه پایین بودن سرانه مصرف شیر فقط مربوط به توان خرید نیست و نگرش فرهنگی به آن نیز بسیار مؤثر است.//فارس