بهترین مسیر رسانه‌ها؛ القای تهدید شدید کرونا در کنار کارآمدی بالا
حبیب راثی تهرانی روز یکشنبه در گفت وگو با خبرنگار فرهنکی ایرنا، درباره کیفیت رفتار رسانه‌های کشور در مقابله با بحران کرونا اظهار داشت: بهترین روش این است که رسانه‌ها شدت تهدید را زیاد نشان بدهند و همزمان حس کارامدی بالا را القا کنند. آنها باید به مخاطب بگویند این خطر وجود دارد و مرگ در چند قدمی شماست؛ ولی راه‌های خیلی موثر و در دسترسی برای مقابله با بیماری وجود دارد. این روش منجر به رویداد کنترل خطر می‌شود. چون شهروندان رفتار پیشنهادی رسانه‌ها را می‌پذیرند و خودشان را از خطر دور می‌کنند. آنها از لحاظ قلبی به این باور می‌رسند که می‌توانند بر بیماری غلبه کنند.
این پژوهشگر علوم ارتباطات با بیان این که سه مسیر برای اطلاع‌رسانی درباره کرونا وجود دارد گفت: اولین مسیر این است که رسانه‌ها شدت خطر را پایین نشان دهند که این مسیر بی‌واکنشی مخاطب را در پی دارد. اوایل ظهور و بروز کرونا در ایران تلویزیون گزارشی پخش می‌کرد که همه چیز امن و امان است. گزارشگر تلویزیون می‌گفت بازارها باز است و مردم مشغول خرید هستند و زندگی جریان دارد. مخاطب دید که تهدید کرونا خیلی جدی نیست و نیازی ندید که واکنشی داشته باشد.
راثی تهرانی با بیان این‌که این نوع اطلاع رسانی سامانه دفاعی ذهنی و بدنی مخاطب را تحریک نمی کند توضیح داد: وقتی رسانه‌ها شدت تهدید را پایین نشان دهند مخاطب به پیام های بهداشتی توجه نمی‌کند؛ دست هایش را شستشو نمی‌دهد و سراغ استفاده از ماسک و الکل نمی‌رود.
نویسنده کتاب «ارتباطات سلامت» با بیان این که رسانه‌ها روی دو محور پیشگیری و ترس و اتخاذ تصمیم و رفتارمتناسب تمرکز دارند گفت: منظور از پیشگیری و ترس تهدید و خطری است که مخاطب انتظارش را می کشد و اتخاذ تصمیم و رفتار متناسب به کارآمدی مربوط می‌شود که مخاطب در برابر خطر دارد.
به گفته این پژوهشگر مسیر دوم مواجهه رسانه‌ها به این صورت است که رسانه‌ها تهدید را خیلی بالا گزارش می کنند و راهکار مناسبی ارائه نمی دهند.
راثی تهرانی افزود: در این روش ترس بر مخاطب غلبه می‌کند و او نمی‌داند چه کاری انجام دهد. چون کارآمدی مورد نیاز مخاطب القا نشده است. مخاطب ممکن است با خودش بگوید همه این اطلاعاتی که رسانه درباره ترسناک بودن کرونا گزارش می کند دروغ است. شاید مخاطب همه چیز را انکار کند یا پیام را به عنوان یک پیام دستکاری شده تلقی کند.
اغلب رسانه‌ها خطر را بالا و کارامدی را پایین نشان دادند
این پژوهشگر ارتباطات با بیان خطرات روش دوم توضیح داد: اغلب رسانه‌های کشور در مواجهه با بحران کرونا مدلی از اطلاع‌رسانی را انتخاب کردند که خطر را بالا و کارامدی را پایین نشان می‌دهد. شاهد بودیم که رادیو و تلویزیون مدام آمار مرگ و میر را اعلام می‌کردند و مردم را می‌ترساندند. البته نمی توان همه تقصیر را به گردن رسانه ها انداخت. رسانه ها وظیفه دارند که به مردم حس کارآمدی را القا کنند. ولی زیرساخت های لازم برای این کارآمدی و انجام موارد پیشگیرانه باید در جامعه وجود داشته باشد.
وی تاکید کرد: برای مردم گذران معیشت و زندگی خودشان از دستورهای رسانه ها مهم تر است. مردم موقعی به رسانه توجه می کنند که فراغتی داشته باشند. وقتی کشور تعطیل نشده و جمعیت مترو و اتوبوس و بازار شلوغ است، شما نمی توانید انتظار داشته باشید که دستورات رسانه ای صرف کاربرد داشته باشد.
راثی تهرانی با بیان این که در مرحله پیشگیری و قبل از بحران رسانه‌ها نتوانستند نقش خوبی ایفا کنند گفت: اگر رسانه ها اطلاع رسانی موثر و مفیدی داشتند بسیاری از اتفاقات رخ نمی‌داد. موقعی که هشدارهای اولیه بروز کرونا در کشور دیده شد، رسانه ها باید با فشار بر روی سیاستگذاران و آگاهسازی مردم اهرم پیشگیری را تقویت می‌کردند. رسانه‌ها باید بر روی سیاستگذاران فشار می آوردند که پروتکل ها بیشتر رعایت و قرنطینه جدی‌تر گرفته شود. قرار نیست رسانه‌ها فقط بازتاب دهنده صرف سخن مسوولان باشند.ایرنا
