با این پول‌ها چه می‌کنند؟!
معضلات قرارداد گروه‌های نمایشی مساله تازه‌ای نیست. سال‌هاست جامعه تئاتری با مشکلات گوناگونی در زمینه قراردادهای خود رو به رو هستند ولی آنچه این مساله تکراری را همچنان نو نگه می‌دارد، تغییراتی است که در هر دوره اتفاق می‌افتد و عموما هم، خانواده تئاتر بوی بهبود از این تغییرات حس نمی‌کند.
به گزارش باش خبر وبه نقل از ایسنا، در یک سال گذشته که کمتر گروهی در تئاتر امکان اجرای نمایش و کسب درآمد داشته است، این پرسش جدی در ذهن اهالی نمایش کشور وجود داشته و دارد که بودجه تئاتر صرف چه چیزی می‌شود؟
بخشی از جامعه تئاتری انتظار داشتند، در وضعیتی که به صلاحدید ستاد ملی مقابله با کرونا، تئاتر تعطیل شده، دولت دست به جیب شود و بودجه تئاتر را در قالب وام و نه حتی کمک بلاعوض، در اختیار خانواده تئاتر قرار بدهد تا آنان ناچار نشوند برای تامین زندگی به اموراتی فرسنگ‌ها دور از حرفه خود بپردازند.
استدلال مدیران هنری در برابر این خواسته این بود که بودجه تئاتر نمی‌تواند به این شکل هزینه شود بلکه بر اساس قانون باید از راه تولید نمایش یا برگزاری جشنواره و فعالیت‌هایی از این دست، به بدنه تئاتر تزریق شود.
این استدلال البته مخالفانی هم در میان هنرمندان داشت. به عنوان نمونه الهام پاوه‌نژاد، یکی از بازیگران فعال تئاتر با تشریح یک مثال، این استدلال را نقد کرد و توضیح داد نباید فراموش کنیم در شرایطی غیر عادی هستیم که منطق آن با منطق شرایط عادی متفاوت است. حال و روز ما مانند پدر و مادری است که پولی را برای دانشگاه فرزند خود پس‌انداز کرده‌اند اما اگر خدای نخواسته آن فرزند بیمار شود و جانش به خطر بیفتد، آیا این منطق درستی است که دست به آن پول نزنیم و بگوییم قرار بوده خرج دانشگاه شود و نه دوا و درمان؟!
او با تشریح این مثال عنوان کرد که جامعه تئاتری درگیر مساله بقاست و باید شرایط خاص این دوره را در هزینه‌کرد بودجه در نظر داشت. این گونه سخنان البته گوش شنوایی پیدا نکردند.
در این مدت هم هر از گاهی، درِ سالن‌های تئاتر باز می‌شد و گروه‌هایی، به محض بازگشایی، ریسک می‌کردند و روی صحنه می‌رفتند.
در چنین شرایطی طبیعتا این ذهنیت ایجاد می‌شود که مدیران هنری دست‌کم به منطق خودشان پایبند باشند و وقتی گروه‌هایی روی صحنه می‌روند و خطر بیماری را به جان می‌خرند، قراردادی مناسب داشته باشند و از بودجه‌ای که قرار است صرف تولید شود، مبلغی درخور دریافت کنند ولی پیگیری ایسنا با چند تن از کارگردان‌های تئاتر که طی یک سال گذشته تا کنون نمایشی اجرا کرده‌اند یا در حال اجرا دارند، نشان می‌دهد هیچ یک از این گروه‌ها از قرارداد نمایش خود راضی نیستند.
نمایش «جنگ و صلح»
نارضایتی گروه‌های تئاتری از قراردادهایی که با اداره کل هنرهای نمایشی دارند اتفاقی پرسابقه است ولی آنچه در این میان بی‌سابقه می‌نماید، این است که در حال حاضر مبلغ قراردادها در جلسه‌ای بدون حضور نماینده گروه مشخص می‌شود. به دیگر سخن، در شکل جدید، انجمن هنرهای نمایشی به عنوان طرف حساب گروه‌های تئاتری، خود می‌بُرد و می‌دوزد بدون اینکه نماینده گروه بتواند بابت حق و حقوق گروه خود دفاع کند.
کسانی که قبلا در تئاتر فعالیت کرده‌اند یا به هر دلیلی در جریان امور اجراهای نمایشی بوده‌اند، به یاد دارند در سال‌های دورتر شورایی به نام شورای ساخت تشکیل می‌شد و نماینده‌ای از هنرمندان تئاتر در آن حضور داشت تا بتواند از حق و حقوق گروه‌های نمایشی دفاع کند و همه چیز با هماهنگی او اتفاق می‌افتاد یا دست‌کم شکل ظاهری‌اش این بود.
اما حالا در شکل جدید به جای اینکه روندی رو به تعامل داشته باشیم، همان اندک مجالی هم که برای گفتگو فراهم بود، از گروه اجرایی گرفته شده است.
نگاهی گذرا اما منصفانه به اتفاقات سال‌های گذشته ثابت می‌کند که جامعه تئاتری حق دارد هر روز نومیدتر شود. شانه خالی کردن دولت از انعقاد قرارداد با گروه‌های نمایشی در سالن‌های دولتی و سپردن همه چیز به گیشه از یک سو، دریافت بخشی از درآمد حاصل از فروش گیشه در همان سالن‌های دولتی از سوی دیگر و حالا حذف نماینده گروه، هر یک دشواری‌هایی را به هنرمندان تئاتر که همواره با سختی و مرارت کار کرده‌اند، تحمیل کرده است.
این روزها که شرایط اقتصادی بیش از هر زمان دیگری غیر قابل تحمل شده، گروه‌های جوانی که در تماشاخانه‌های خصوصی و حتی در مجموعه‌ای مانند تماشاخانه ایرانشهر روی صحنه هستند، می‌دانند سهمی از بودجه تئاتر ندارند.
نمایش «هار»
حسین پوریانی‌فر کارگردان جوان نمایش «هار» عنوان کرده است که فقط یک قرارداد با ایرانشهر دارد و 20 یا 30 درصد فروش گیشه را باید به این تماشاخانه بپردازد.
رضا بهرامی که سال گذشته نمایش «جوادیه» را در تئاتر شهر روی صحنه برده و در اجرای چند نمایش دیگر هم مشارکت داشته است، گفته است که هنوز بابت اجراهای پارسال، مطالباتی دارد. او برای اجرای نمایش «سگک» هم در تماشاخانه ایرانشهر، فقط به گیشه متکی است.
محمدرضا عطایی‌فر هم که این روزها نمایش «کنسرت مرگ گرم» را در تئاتر شهر روی صحنه دارد، از مبلغ قرارداد خود ناراضی و پیگیر افزایش آن است.
میثم یوسفی، کارگردان نمایش «جنگ و صلح» هم با بیان اینکه قراردادهای فعلی، قراردادهای حمایتی است و نه تولیدی، هرچند از تلاش‌های مدیران تئاتری قدردانی می کند، معتقد است رقم قراردادها متناسب با هزینه‌های روز نیست و حتی کفاف رفت و آمد گروه‌های نمایشی را نمی‌دهد چه برسد به ساخت و ساز دکور و لباس و اقلام تبلیغی و …
هنرمندان تئاتر می‌دانند با شیوه‌های فعلی در هیچ دوره‌ای نمی‌توان از راه تئاتر گذران زندگی کرد ولی در شرایط خاصی مانند این دوره، انتظار داشتند مورد حمایت بیشتری قرار بگیرند.
