اقتصاد ترکیه در کام آتش دلار
بحران در اقتصاد ترکیه تمامی‌ندارد و کامیون دلار در سراشیبی بازار این کشور، ترمز بریده است.
روز دوشنبه هر ۱ دلار آمریکا به ۱۴ لیره و ۷۵ قوروش رسید و سپس به زحمت بر رقم نهایی ۱۴ لیره و ۵۰ قوروش ایستاد. این قیمتی است که تاکنون در تاریخ اقتصاد ترکیه سابقه نداشته و یک رکوردشکنی آشکار است.
توصیف وضعیت اقتصادی ترکیه، نیازی به آمار و ارقام و فرمول‌‌‌های پیچیده ندارد و به زبان ساده باید گفت، نرخ دلار در این کشور و در سال ۲۰۲۱ دو برابر شد.
مردم ترکیه، سال ۲۰۲۱ میلادی را در حالی آغاز کردند که هر ۱ دلار آمریکا تنها ۷ لیره و ۳۰ قوروش ارزش داشت و حالا این رقم، دو برابر شده است. این در حالی است که درآمدها ثابت مانده و نرخ همه کالاهای مصرفی در این یک سال، بالاتر و بالاتر رفته و میلیون‌ها خانوار، به تمام معنی کلمه، اسیر غولی به نام تورم شده اند.
دیدار با اردوغان، مدلِ بی مدلی
دیروز در کاخ وحدالدین در استانبول، رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه، شهاب کاواجی رئیس بانک مرکزی را به حضور پذیرفت تا تاثیر روانی دیدار این دو مقام، بازار ارز را آرام کند. اما چنین اتفاقی نیفتاد.
روزنامه ملی گازته ارگان حزب اسلامگرای سعادت، در یک گزارش اقتصادی، رویکرد دولت اردوغان در تعیین سیاستهای مالی و پولی را به چالش کشیده است.
این روزنامه در نسخه امروز و در صفحه نخست، چنین تیتری به کار برده است: «آخرین مدل، بی مدلی است.»
در توضیح آمده است:«اردوغان رئیس جمهور ترکیه اعلام کرد که اقتصاد ترکیه را بر اساس مدل چین اداره خواهیم کرد. اما اندکی بعد، جودت ییلماز معاون اردوغان در آکپارتی، مدعی شد که از این به بعد، اقتصاد ترکیه طبق مدل کره جنوبی اداره می‌شود. حالا هم نورالدین نباتی، وزیر جدید مالی و دارایی اعلام کرده که تیم اقتصادی کاری به مدل چین و کره ندارد و مدل ترکیه، در دستور کار است. ظاهراً در این بلاتکلیفی و سرگردانی، آخرین مدل، بی مدلی است.»
روزنامه ینی چاغ هم چنین تیتری زده است:«لیره ترک، همچون برفی که آفتاب دیده، آب شد.»
دو روایت بسیار متفاوت، بسیار متناقض
ترکیه در حالی در بحران اقتصادی فرورفته که در مورد آن، دو نگرش کاملاً متفاوت وجود دارد:
الف) حزب عدالت و توسعه و مقامات دولت برامده از این حزب، معتقدند که اساساً بحرانی وجود ندارد و آن چه هست، برخی معضلات گذرا و موقتی است که یا مرتبط با بحران جهانی ناشی از کرونا است و یا به خاطر محتکرین داخلی و توطئه گران خارجی!
ب)تحلیل گران اقتصادی و سران احزاب مخالف دولت بر این باورند که مردم ترکیه، در یکی از تلخ ترین و دشوارترین شرایط معیشتی قرار گرفته اند و میلیون‌ها شهروند، عملاً در معرض خطر گرسنگی کامل قرار دارند و این وضعیت، تنها و تنها به خاطر تصمیمات و سیاستهای اقتصادی غلط دولت اردوغان است.
تروریسم غذایی!
رسانه‌‌‌های طرفدار حزب عدالت و توسعه، آتش بار رسانه ای و خبری خود را بر روی دو جبهه متمرکز کرده اند:
۱.لشکری فرضی به نام محتکرین.
۲.توطئه گران خارجی و شرکای آنان یعنی مخالفین داخلی.
روزنامه ینی آکیت از نشریات تحت امر حزب حاکم ترکیه که طرفدار نظام خلافتی است، امروز در وصف عوامل تورم در اقتصاد ترکیه، صفت عجیبی به کار برده است: تروریست‌‌‌های غذا!
این روزنامه نیز بر اساس آموزه‌ها و سخنرانی‌‌‌های اردوغان، معتقد است که اساساً در ترکیه چیزی به نام بحران اقتصادی وجود ندارد. بلکه، محتکرین خائن با استفاده از حربه ناجوانمردانه ای به نام تروریسم غذایی، به طور مداوم قیمت‌ها را بالا می‌برند و زندگی را به کام مردم و دولت، تلخ می‌کنند.
این ادعای عجیب در شرایطی مطرح شده که تولیدکنندگان و فعالان صنایع غذایی ترکیه به ویژه در دو حوزه گوشت و لبنیات، بر این باورند که هزینه‌‌‌های تولید در چند ماه اخیر بالاتر رفته و در همین حال، با عبور قیمت گازوئیل از ۱۰ لیره برای هر لیتر، کرایه بار کامیون‌ها چند برابر شده و میوه و سبزیجات با نرخ بالاتری به میادین میوه و تره بار می‌رسند.
خطای محاسباتی اردوغان
علی باباجان رهبر حزب جهش و دموکراسی، دیروز به افزایش مجدد نرخ دلار واکنش نشان داد.
باباجان که روزگاری از موسسین جوان حزب عدالت و توسعه و وزیر خزانه داری و مغز اقتصادی دولت بود، درباره خطای محاسباتی رئیس جمهور ترکیه گفت:«اردوغان در روزی که از آخرین برنامه میان مدت اقتصادی دولت خود، پرده برداری کرد و محاسبات تیم اقتصادی دولت درباره پیش بینی نرخ ارز را با رسانه‌ها در میان گذاشت. او پیش بینی کرد که نرخ دلار در پایان سال ۲۰۲۲ میلادی نهایتاً به ۹ لیره و ۳۰ قوروش برسد. او معتقد بود که خبری از دلار ۱۰ لیره ای نخواهد بود و حتی در سال ۲۰۲۳ نهایتاً از ۹ لیره و ۸۰ قوروش فراتر نخواهد رفت. آقایان! هنوز در سال ۲۰۲۱ میلادی هستیم و همه محاسبات شما غلط از آب درآمده و دلار در حال حاضر از ۱۴ لیره نیز عبور کرده است. در این سیاست اقتصادی، نا به سامانی مشهود و یک آشفتگی بزرگ وجود دارد. لجبازی خود را رها کنید، اصرار بر اشتباه و خطا، بی فایده است. حالا که وارد نیستید و راه و چاه اقتصاد را نمی‌دانید، لااقل از کسانی که می‌دانند بپرسید و از آنان مشورت بخواهید.»
باباجان قبلاً هم چند بار اعلام کرده که او و رفقایش، می‌توانند در مدت زمانی کمتر از یک ماه، وضعیت ارز و بانک مرکزی را سامان دهند اما دولت به پیشنهادهایشان وقعی نمی‌گذارد.
مراد یتکین از روزنامه نگاران مشهور ترکیه از این موضوع خبر داده که وزیر جدید کابینه اردوغان، در برابر دوربین به یک شکل و در جلسات محرمانه به شکلی دیگر اظهار نظر می‌کند. نورالدین نباتی که به تازگی وزیر اقتصاد و امور مالی و دارایی ترکیه شده، چند بار در سخنرانی‌‌‌های عمومی‌خود ادعا کرده که توطئه‌‌‌های شبانه روزی توطئه گران خارجی اقتصاد ترکیه را هدف حملات خود قرار داده است. اما او چند روز پیش و در یک نشست طولانی هفت ساعته با سرمایه گذاران و روسای گروه‌‌‌های اقتصادی بزرگ بخش خصوصی ترکیه، این واقعیت را قبول کرده که مشکلات موجود، ربطی به قدرت خارجی ندارد و هر چه هست در بی اعتمادی به سیاستهای اقتصادی ترکیه در داخل و خارج است.
//اناج
