از چالش اکران مجازی تا آنچه در بخش کرونا حقیقت” خواهیم دید
«برگزاری جشنواره به صورت آنلاین یک مزیت نیست اما چاره دیگری هم وجود ندارد؛ با این وجود دغدغه حفظ حقوق مادی و معنوی و جلوگیری از کپی شدن اثر برای هنرمندان وجود دارد زیرا مشخص نیست که چگونه میشود امنیت فیلم‌ها را به صورت آنلاین تامین کرد. البته این اتفاقی نیست که فقط مختص ایران باشد و حتی سایت‌های بزرگ پخش فیلم در دنیا هم با این چالش روبرو هستند.»
به گزارش ایسنا، چهاردهمین جشنواره سینماحقیقت با توجه به شیوع ویروس کرونا در دنیا اقدام به اضافه کردن بخشی با همکاری رویداد «کرونا- روایت» سازمان نظام پزشکی کرده است. در این بخش که به شکل رقابتی برگزار خواهد شد، فیلم‌های مستند تولید شده با موضوع همه‌گیری بیماری کرونا و تأثیرات آن در ابعاد مختلف اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و … مورد داوری قرار می‌گیرند. برخی از کارگردانان حاضر در این دوره معتقدند برگزاری مجازی این رویداد باعث گسترده‌تر شدن مخاطبان میشود و با حذف بُعد مکانی، امکان دسترسی و تماشای آثار آسان‌تر خواهد شد اما برخی دیگر نیز بر این باوراند که این شیوه می‌تواند حقوق مادی و معنوی آثار و همچنین امکان کپی شدن آثار را به خطر بی‌اندازد.
ایسنا به همین بهانه با تعدادی از کارگردانانی که در این بخش آثارشان به جشنواره رسیده، گفت‌وگو کرده و نظرشان را درباره نحوه برگزاری این دوره که بنا است تا به صورت آنلاین باشد و همچنین هزینه‌های ساخت آثارشان پرسیده است.
بلاگردون / باید خیلی زودتر بخش مجازی به جشنواره اضافه می‌شد
حسین علی مددی کارگردان مستند «بلاگردون» بیان کرد: خیلی زودتر از اینها باید بخش مجازی به جشنواره اضافه می‌شد. این بحران باعث شد دنبال راهکارهای جدید باشیم و با حذف بُعد مکان بتوانیم فیلم‌ها را در هر زمان و موقعیتی تماشا کنیم. همین عاملی است برای بیشتر دیده شدن فیلم‌ها و افزایش گستره مخاطبان.
وی درباره حفظ آثار از کپی شدن گفت: در زمینه موضوع قانون کپی رایت و رعایت حقوق صاحب اثر باید فرهنگسازی صورت بگیرد و این امر به مرور اتفاق خواهد افتاد. البته با توجه به اینکه امسال جشنواره آنلاین برگزار خواهد شد، به صاحبان آثار گفته شده است که درآمد حاصل از فروش بلیت‌های هر فیلم به طور کامل به صاحبان اثر پرداخت خواهد شد.
این مستندساز همچنین درباره تهیه این اثر و هزینه‌های آن نیز گفت: جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی استان فارس با هدف پرداختن به فرهنگ ایرانی اسلامی در جریان شیوع و همه‌گیری کرونا درخواست ساخت این مستند را به ما داد و به این ترتیب ساخت این مستند شکل گرفت.
در این مستند چهار حوزه تغسیل و تکفین اموات کرونایی، تهیه ماسک و لباس‌های پزشکی، کمک‌های معیشتی به مردم و فداکاری‌های کادر درمان در جریان کرونا پرداخته شده است.
«پروانگی» / زنان پرستار در خط مقدم
محمدجعفر باقری‌نیا کارگردان مستند «پروانگی» درباره این اثر توضیح داد: فیلم روایتگر تلاش کادر درمان و داوطلبین کادر درمان در بیمارستان‌های یزد و اردکان است و تلاش و همکاری‌ای که خط مقدمش زنان پرستار بودند و لحظات تلخ و شیرینی را به یادگار گذاشت.
وی افزود: این اثر در گروه مستند روایت فتح، با محوریت جوانانی که به‌طور داوطلبانه در خط مقدم مبارزه با کرونا حضور یافته و جان خود را به خطر انداخته‌اند تا به کادر درمانی کشورمان کمک کنند، ساخته شد.
بلوک 65 / مستندسازان فداکاری کردند و آثارشان را به جشنواره دادند
سید وحید حسینی نامی کارگردان مستند «بلوک 65» نیز در گفتگو با ایسنا بیان کرد: برگزاری جشنواره به صورت آنلاین یک مزیت نیست اما به دلیل شرایطی که پیش آمده تعدادی از جشنواره‌ها به سمت برگزاری به صورت آنلاین رفتند. با این وجود دغدغه حفظ حقوق مادی و معنوی و جلوگیری از کپی شدن اثر برای هنرمندان وجود دارد زیرا مشخص نیست که چگونه میشود امنیت فیلم‌ها را به صورت آنلاین تامین کرد. البته این اتفاقی نیست که فقط مختص ایران باشد و حتی سایت‌های بزرگ پخش فیلم در دنیا هم با این چالش روبرو هستند.
او ادامه داد: شاید اگر من فیلمی نداشتم که موضوع کرونایی نداشت درباره حضورم در این دوره جشنواره حقیقت تردید می‌کردم. بخشی از این نگرانی‌ها تبعات مادی برای فیلمسازان دارد و بخشی هم بحث حقوق معنوی آثار است. با این حال امسال هر فیلمسازی که اثرش را به جشنواره داده به نوعی فداکاری کرده و چراغ جشنواره را روشن نگه داشته است و همین اقدامی ارزشمند است.
این مستندساز با اشاره به اینکه “مساله افزایش مخاطب و گستردگی آن مهم است” افزود: ما مشکلمان بحث مخاطب نیست بلکه بسترهای نمایش آثار مستند است و درواقع موضوعات زیرساختی و فنی وجود دارد. پس اینکه بگوییم امسال جشنواره محدود به مکان نیست پس می‌تواند باعث گستره تعداد مخاطبان شود، نمی‌تواند خیلی درست باشد.
«بلوک 65» نام محلی است در گورستان اصلی کلانشهر تبریز که قربانیان کرونا در آن جا دفن می‌شوند و این موضوع بن‌مایه به تصویر کشیدن تلاش‌ها و زندگی “کریم متقی” عکاس جوان و با سابقه تبریزی شد که به منظور ثبت و ضبط آخرین مراحل حضور زمینی فوتی های کرونایی اعم از تغسیل، تشییع و تدفین غریبانه آنها خود را در وادی رحمت تبریز قرنطینه کرد.
«دائمی نیست» / روایتی از جنازه‌های رایگان و دوست دوران دبیرستان
مجید فرجی کارگردان مستند «دائمی نیست» نیز گفت: «دائمی نیست» یک مستند 60 دقیقه‌ای است و روایت یک عکاس خانم است که با شروع بحران کرونا داوطلبانه وارد غسالخانه میشود و تطهیر کننده میشود . بعد از چند روزی با جنازه‌های رایگان ( جنازه‌های کارتن خواب‌ها و بی‌خانمان‌ها) رو به رو میشود و آن جنازه رایگان پیکر دوست دوران دبیرستان‌اش است.
او که معتقد است با ظهور ویروس کرونا علاوه بر تهدیدهایی که بر سلامت انسان‌ها داشته، فرصت‌هایی را ایجاد کرده اما قطعا محدودیت‌هایی را نیز به دنبال داشته است، درباره مستند خود افزود: فیلم «دائمی نیست» در مورد تلاش این عکاس برای پیدا کردن پدر و مادر هم کلاسی خود است.
پِسقِله / رضایت نامه امضا کردیم زیرا ممکن است فیلم‌مان کپی شود
مجید شیدا کارگردان مستند «پسقله» که به لهجه یزدی به معنی کوچک و ریز است و اشاره‌ای به اندازه کوچک ویروس کرونا دارد، در گفت‌وگو با ایسنا بیان کرد: به دلیل نبودن قانون کپی رایت در ایران همیشه این دغدغه برای تمامی فیلمسازان وجود داشته که اگر فیلمشان کپی شود راهی برای پیگیری آن وجود ندارد. جشنواره هم از فیلمسازان رضایت‌نامه‌ای در این زمینه گرفت که ممکن است چنین اتفاقی برای اثر رخ بدهد و کپی شود به همین دلیل قید شده بود که در صورت تمایل می‌توانید فیلمتان را فقط در پلتفرم «هاشور» که مخصوص جشنواره است به نمایش بگذارید.
او گفت: نکته دیگر این است که در دوران کرونایی چاره‌ای جز آنلاین برگزار کردن جشنواره نیست و اگر این رویداد برگزار نمی‌شد آثار تولیدی مستندی که برای امسال ساخته شده، برای سال آینده و با گذشت زمان دیگر موضوعیت خود را از دست می‌داد. روی دیگر این ماجرا هم این است که شاید همین مسیر باعث شود در سالهای آینده به بخش مجازی این جشنواره توجه ویژه‌ای شود و از هزینه‌های اضافی جلوگیری شود.
این مستند که شخصیت محوری آن یکی از پزشک‌های متخصص عفونی در شهر یزد است، در مدت زمانی حدودا هشت ماهه، از چالشها، اتفاقات و درگیری مردم با این بیماری را به تصویر کشیده است. «پسقله» که به لهجه یزدی به معنی کوچک و ریز است، در مراکز درمانی دانشگاه علوم پزشکی یزد تهیه شده و تلاش پزشکان و پرستاران را در مقابله با این بیماری به نمایش گذاشته است.
تنگ‌نای / جشنواره مجازی گستره مخاطبان را افزایش می‌دهد
جواد یقموری و مهدی امینی که کارگردانی فیلم مستند «تنگ‌نای» را برعهده داشتند با اشاره به بحث لزوم حفظ حقوق معنوی و مادی فیلمساز بیان کرد: در حال حاضر و با توجه به امکاناتی که موجود است چاره ای نیست و باید از یک جایی شروع کرد و حالا که امکان حضوری برگزار شدن جشنواره‌ها نیست، پس به صورت پلتفرم‌های مجازی باید این مسیر را ادامه بدهیم و البته که دنیا هم به سمت مجازی شدن در حال پیشروی است. این فرهنگسازی به مرور ایجاد خواهد شد. با این وجود فکر نمی‌کنم در حوزه مستند بخواهد بحث جدی‌ای پیش بیاید و بیشتر این دغدغه‌ها برای فیلمسازان بلند و بدنه سینما رخ می‌دهد تا دیگرگونه‌های سینمایی.
یقموری درباره بحث افزایش تعداد مخاطبان به دلیل برگزاری آنلاین و دسترسی آسان‌تر به فیلم‌ها گفت: مستندهایی که به جشنواره‌ها می‌آیند معمولا در ایران زیاد دیده نمی‌شوند و بعد از اتمام هر جشنواره همه آرشیو می‌شوند، بنابراین شاید با مجازی برگزار شدن این رویدادها، محدودیت مخاطب برداشته شد و اگر تمهیدات درستی شکل بگیرد شاید حق مادی و معنوی اثر هم بیشتر رعایت شود و گستره مخاطبان بیشتری را شاهد خواهیم بود.
وی درباره سرمایه‌گذاری این اثر که از اولین مستندهایی بوده که کرونا را موضوع خود قرار داده است، توضیح داد: من تصویربرداری را آغاز کرده بودم که مرکز گسترش با ما تماس گرفت و سفارش تولید آن را داد و فقط با نصف برآوردی که ما برای ساخت این اثر داشتیم را به ما دادند که بسیار پایین بود و شرایط جوری پیش رفت که حتی من و آقای امینی از دریافت دستمزد خودمان هم صرف نظر کردیم تا بتوانیم دیگر هزینه‌ها را پوشش دهیم.
«تنگ‌نای» در بیمارستان کامکار قم تصویربرداری شده است و این مرکز درمانی اولین بیمارستانی بود که به مبتلایان کرونا خدمات‌رسانی می‌کرد و در این فیلم مستند با چند شخصیت محوری گفت‌وگو میشود و حال و هوای آنان را در این روزهای سخت به تصویر می‌کشیده است.
چامون / از لذت دیدن فیلم روی پرده محرومیم اما افزایش گستره مخاطبان خواهیم داشت
آرمان قلی‌پور دشتکی کارگردان مستند «چامون» هم بیان کرد: حدود یک سال است که به دلیل شیوع کرونا این شیوه برگزاری جشنواره‌ها در سراسر دنیا اجرا شده و من هم به دلیل پخش خارجی‌ای که برای برخی از فیلم‌هایم، تجربه این شرایط را داشتم. در سینمای مستند شرایط به این شکل است که یک مستندساز یک سال تلاش می‌کند برای اینکه اثرش به جشنواره برسد و اگر این رویداد برگزار نشود یک سال تلاش هنرمند به هدر می‌رود مخصوصا که اثرش موضوع روز هم باشد. از طرف دیگر هم فرصت تماشای یک اثر در جشنواره محدود است و حالا با اکران آنلاین این امکان به وجود می‌آید که دایره مخاطبان افزایش یابد و آنهم در شرایطی که ما در ایران زیرساخت مجزایی برای فیلم‌های مستند و جایگزینی برای جشنواره حقیقت نداریم.
این هنرمند درباره نحوه ساخت و تهیه این اثر نیز توضیح داد: مرکز گسترش سرمایه‌گذار مستند من است. درواقع این مرکز در فروردین ماه اعلام کرد که از فیلم‌هایی با موضوع کرونا حمایت می‌کند. محوریت مستند ما هم کوچ عشایر با توجه به پاندمی کرونا است و نمی‌شد صبر کنیم تا بحث مالی و قراردادها مطرح شود بنابر این فیلم را شروع کردیم و زمانی که برای تدوین آمدیم بودجه را توانستیم بگیریم. در نهایت یک مستندساز نمی تواند با درآمدی که از ساخت و تولید یک مستند به دست می‌آورد امرار معاش کند و نهایتا می‌تواند هزینه ساخت یک اثر را به دست بیاورد.
این کارگردان تاکید کرد: لذتی که دیدن یک فیلم روی پرده دارد با هیچ چیزی قابل مقابسه نیست و امسال از آن محرویم اما به جای آن گستره مخاطبان را خواهیم داشت بنابر این امسال انتخاب بین این موضوع بود که باشیم یا نباشیم و مخاطبی اثرمان را ببیند یا نبیند.
«پرگل» / محدودیت‌های کرونایی و رویاهای یک کودک چهارساله
سعید فرجی کارگردان مستند ۲۶ دقیقه‌ای «پرگل» که در موسسه روایت فتح تهیه شده است، درباره داستان این مستند بیان کرد: دختربچه 4 سالهای به نام «پرگل» سعی می‌کند تا مادرش را ببیند و هرچه تلاش می‌کند با شکست مواجه میشود و حالا به دلیل محدودیت‌های رفت‌وآمد، پر گل رو به تخلیل کردن می‌آورد و شهر را همانطور که دوست دارد در موردش رویاپردازی می‌کند.ایسنا
