ارتباط آلودگی هوا با وقوع و عود بیماری ام‌اس

بیماری مالتیپل اسکلروزیس یا ام‌اس؛ یک اختلال عصبی التهابی سیستم عصبی مرکزی (CNS) است که بیش از ذو میلیون نفر در سراسر جهان از عوارض آن رنج می‌برند. در مطالعات بسیاری نقش عوامل محیطی و بیولوژیکی در شروع یا پیشرفت بیماری ام‌اس مطرح شده است.

آلودگی هوا وجود ترکیبی از جمله ذرات معلق (PM)، گازها (مانند ازن، مونوکسید کربن، گوگرد و اکسیدهای نیتروژن)، فلزات سنگین (مانند سرب، مس و منگنز) و ترکیبات آلی (باکتریایی و …) است.

ذرات معلق؛ شامل ذرات با قطر ۱۰ و ۲.۵ میکرومتر (به ترتیب PM10 و PM2.5) هستند و می‌توانند از طریق تنفس در جریان خون، ریه‌ها و سیستم عصبی نفوذ کنند. اخیراً تعداد فزاینده‌ای از مطالعات اپیدمیولوژیک بر روی عامل خطر فرضی قرار گرفتن در معرض آلاینده های هوا و حساسیت به ام اس متمرکز شده‌اند. چندین مطالعه نشان داده‌اند که بروز و عود ام‌اس، با غلظت بالاتر از ذرات معلق مرتبط است. با این حال، همه محققان یافته‌های قابل توجهی را کشف نکرده‌اند. به همین دلیل رابطه بین قرار گرفتن در معرض ذرات معلق و ام‌اس، هنوز غیرقابل پیش‌بینی است.

به همین دلیل پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با انجام یک مطالعه سیستماتیک ارتباط مواجهه با ذرات معلق و بیماری ام‌اس را مورد بررسی قرار دادند.

برای انجام این مطالعه مروری سیستماتیک و متاآنالیز، با جستجوی کلمات کلیدی مرتبط در پایگاه‌های اطلاعاتی بین‌المللی مقالات مرتبط با این موضوع شناسایی و استخراج شدند. همچنین کیفیت این مقالات نیز توسط دو نفر از محققان مورد ارزیابی قرار گرفت. در نهایت ۱۰ مقاله‌ای که کیفیت لازم را داشتند، بررسی شدند.

بررسی‌های این مطالعه فراتحلیل حکی از این است که تعداد فزاینده‌ای از تحقیقات، تأثیرات عصبی آلاینده‌های هوا مانند ذرات معلق را نشان می‌دهد. با این حال، به دلیل مطالعات محدود موجود، در حال حاضر نمی توان یک نتیجه قوی در مورد ارتباط قرار گرفتن در معرض ذرات معلق و بروز و عود ام‌اس به‌دست آورد.

در این مرور سیستماتیک و متاآنالیز، ۱۰ مطالعه از شش کشور ارزیابی شد تا به طور کامل ارتباط قرار گرفتن در معرض ذرات معلق ۲.۵ و ۱۰ میکرون در بروز و عود ام‌اس بررسی شود. یافته‌های این بررسی نشان داد که قرار گرفتن در معرض ذرات معلق (PM2.5 و PM10) به طور قابل‌توجهی با بروز و عود ام‌اس مرتبط است. همچنین ارتباط بین ذرات معلق ۱۰ میکرون و ام‌اس، بیشتر از ۲.۵ میکرون بود. با این حال در یک بررسی سیستماتیک و متاآنالیز ارتباط بین اختلالات عصبی و ذرات ۲.۵ میکرون هم عنوان شده است که دلیل احتمالی آن، ممکن است تعداد کم‌تر مطالعات مربوط به ذرات ۲.۵ میکرون باشد.

بررسی‌های این مطالعه نشان می‌دهد که همه مطالعاتی که ارتباط ذرات معلق و ام‌اس بررسی کرده‌اند در اروپا، ایالات متحده آمریکا و کانادا انجام شده‌اند، در حالی که در کشورهای جهان سوم و خاورمیانه، سطوح بالاتر آلودگی وجود دارد. به همین دلیل؛ مطالعات بیشتری، به‌ویژه از کشورهای جهان سوم و خاورمیانه، برای ارزیابی دقیق‌تر اثرات نامطلوب قرار گرفتن در معرض ذرات معلق در بیماران ام‌اس مورد نیاز است.

در مجموع نتایج این تحقیق حاکی از آن است که قرار گرفتن در معرض ذرات معلق، در بیماران ام‌اس با وقوع و عود بیماری مرتبط است.

در انجام این تحقیق فاطمه لطفی، مرجان منصوریان، امید میرمعیب، سروش نژداقی، وحید شایگان نژاد و نفیسه اسماعیلی؛ پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با یکدیگر مشارکت داشتند.

یافته‌های این مطالعه خرداد ماه سال جاری به صورت مقاله علمی با عنوان «ارتباط مواجهه با ذرات معلق و مولتیپل اسکلروزیس: مروری سیستماتیک و متاآنالیز» در ژورنال Neuroimmunomodulation منتشر شده است.

//ایسنا