احتمال اینکه نه دولت افغانستان و نه طالبان هیچ کدام نتوانند بر دیگری پیروز شوند، بالا است
یک تحلیلگر مسائل بین‌الملل با بیان اینکه اگر نه دولت افغانستان و نه طالبان هیچ کدام نتوانند بر دیگری پیروز شوند، گفت: این حالت برای امنیت افغانستان بدترین اتفاق است. یعنی چه دولت مرکزی و چه طالبان در افغانستان حاکم شوند، وضعیت ثبات و امنیت در این کشور بهتر می‌شود.
دکتر احمد فاطمی‌نژاد شب گذشته در برنامه لایو اینستاگرامی با عنوان «چشم‌انداز امنیت افغانستان پس از خروج نیروهای خارجی»، اظهار کرد: در رابطه با اتفاقات اخیر در افغانستان، سلسله مذاکراتی با گروه‌های مختلف اثرگذار از جمله گروه طالبان و دولت افغانستان در این کشور شروع شد. در همین حال تغییر و تحولاتی در جامعه بین‌الملل و دولت‌هایی مانند آمریکا و کشورهای عضو ناتو که مداخله‌کننده بودند، رخ داد و بازگشت نیروهای ناتو از افغانستان به عنوان خواسته عمومی بیان شد.
وی ادامه داد: با مرور زمان شاهد این بودیم که دو جریان در کشورهای عضو ناتو پیش می‌رود. یک جریانی که به افغانستان نیرو فرستاده بود و دیگر جریانی که مذاکرات بین گروه‌های مختلف در افغانستان و آمریکا را برقرار کرد. ولی مجموع این موارد باعث تغییر و تحولاتی در افغانستان شد که خروج این نیروها را سرعت بخشید.
عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی افزود: آمریکا و بریتانیا نیروهای خود را خارج کردند و این خروج با تحولاتی که به صورت میدانی و عملیاتی اتفاق می‌افتاد، توام شد و طالبان سعی می‌کردند گسترده‌تر از گذشته به ایفای نقش بپردازند. در نهایت ما امروز شاهد این امر هستیم که در افغانستان یک وضعیت آشوب‌زده به وجود آمده است، به این صورت که در دو هفته اخیر شاهد این اخبار هستیم که ولسوالی‌های جدیدی به دست طالبان سقوط می‌کند و بخش قابل توجهی از افغانستان به تصرف طالبان در آمده است. هرچند که در مراکز ولایات این اتفاق نیفتاده است.
فاطمی نژاد در رابطه با چگونگی تصرفات طالبان در افغانستان بیان کرد: بحث اساسی که در تصرفات طالبان وجود دارد، این است که طالبان این تصرف‌ها را از اطراف افغانستان شروع کرده است و دسترسی افغانستان به کشورهای همسایه را محدود کرده است. برای مثال امروز گمرک اسلام‌قلعه سقوط کرده و به دست طالبان افتاده است. این نشانه خطرناکی است و به طور کلی می‌توان گفت طالبان در حال تصرف گلوگاه‌ها و راه‌های ارتباطی افغانستان با جهان خارج هستند.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل در خصوص مفهوم دولت ورشکسته و ارتباط آن با دولت افغانستان اظهار کرد: دولت ورشکسته دولتی است که از کارآمدی برخوردار نیست و در انجام وظایف اصلی مانند تامین امنیت، تامین آزادی و… ناکام است. دولت ورشکسته دولتی است که فاقد مشروعیت است و تمام این موارد در دولت افغانستان قابل مشاهده است و این دولت یکی از بهترین نمونه‌ها برای این مفهوم است. هم به لحاظ کارآمدی و هم به لحاظ مشروعیت دولت افغانستان ناکام و ناموفق بوده است و یکی از دلایل پیشروی طالبان در افغانستان نیز به همین دلیل می‌تواند باشد که دولت افغانستان ناکارآمد است.
وی با بیان اینکه مهمترین شاخص دولت ورشکسته، عدم توانایی در کنترل تمام سرزمین‌های آن کشور است، عنوان کرد: در واقع دولت بازیگری است که در قلمروی تحت سیطره خود این اجازه را دارد که از زور و اجبار استفاده کند. امروز در افغانستان شاهد این هستیم که دولت این انحصار را ندارد و نیروهای خارجی و جنگ‌سالاران و افراد ثروتمند دارای چنین قدرتی اند.
فاطمی نژاد با بیان اینکه دومین شاخص برای دولت ورشکسته فقدان اقتدار برای اتخاذ تصمیمات جمعی است، گفت: یکی از مشکلات موجود در افغانستان این است که تصمیمات گرفته شده در دولت مرکزی در خیلی از مناطق اجرا نمی‌شوند و غیر از طالبان، گروه های مختلف نیز عملا از اجرای این تصمیمات سرپیچی می‌کنند.
این استاد دانشگاه سومین شاخص برای ورشکستگی دولت در افغانستان را ناتوانی در ارائه خدمات عمومی دانست و افزود: مشکلات افغانستان در آموزش، مسائل مرتبط با امنیت فیزیکی افراد و راه‌ها، حمل و نقل و بهداشت جزو مواردی است که ناتوانی دولت و ورشکستگی آن را نشان می‌دهد. همچنین مسئله دیگری که مطرح است، ناتوانی دولت افغانستان در ارتباط با سایر دولت‌ها در جوامع بین‌المللی است.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل در رابطه با مفهوم دولت‌های شکننده که یکی از اصطلاحات رایج در علوم سیاسی است، بیان کرد: بسیاری از دولت‌ها سطوحی از شکنندگی را دارند و در این زمینه چارچوب‌هایی مطرح است. در این چارچوب‌ها دولت‌هایی مانند ایران، عربستان و … سطوحی از شکنندگی را دارند و دولت های پایدار بسیار محدود هستند و دولت افغانستان در آخر این لیست قرار می‌گیرد.
وی ادامه داد: با توجه به این موارد با دولتی در افغانستان مواجه هستیم که به معنای دقیق یک دولت شکننده است و از لحاظ امنیتی و سیاسی در ضعف کامل قرار دارد و در این فضا با بحران امنیتی نیز مواجه است که حتی ممکن است برای یک دولت عادی نیز غیر قابل تحمل باشد.
عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی با بیان اینکه در رابطه با چشم‌انداز امنیتی افغانستان سه حالت را می‌توان مطرح کرد عنوان کرد: حالت اول این است که دولت مرکزی به هر روشی از جمله صلح، مذاکره و پیروزی نیروهای دولت بتواند غالب شود. حالت دوم حالتی است که طالبان با همین شیوه نظامی که بسیار هم حرفه‌ای است، پیش روند و تمامی پایگاه‌های نظامی توسط طالبان فتح شوند.
فاطمی نژاد ضمن تاکید بر اینکه طالبان بازیگری منزوی نیست و کاربلد است، اضافه کرد: درست است که عمده کشورها طالبان را به عنوان یک گروه تروریست می‌شناسند، ولی نکته اینجاست که طالبان با توجه به ارتباطات خود، تروریست مشروع حساب می‌شود. طالبان بلد است که با جهان بیرون مذاکره کند و ارتباط بگیرد و خواسته‌های خود را مطرح کند. همچنین سومین حالت این است که نه دولت مرکزی و نه طالبان توان تسلط بر گروه مقابل را نداشته باشند و حالت رفت و برگشتی در خصوص مناطق باقی بماند.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل خاطر نشان کرد: با توجه به شرایط کنونی افغانستان و اوضاع و احوال و قراین، نظر من در رابطه با این سه حالت با توجه به این شرایطی که در خصوص دولت افغانستان و طالبان مطرح شد، این است که حالت سوم بیشترین احتمال را دارد و این حالت برای امنیت افغانستان بدترین اتفاق است. یعنی چه دولت مرکزی و چه طالبان در افغانستان حاکم شوند، وضعیت ثبات و امنیت در این کشور بهتر می‌شود. اینکه نه دولت مرکزی افغانستان و نه طالبان هیچ کدام نتوانند بر دیگری پیروز شوند، به معنای تدام جنگ، آوارگی مردم، مهاجرت، نفوذها، مداخله خارجی و بسیاری مشکلات دیگر است.//ایسنا
