مکانیزم ماشه رویارویی تازه ای در شورای امنیت

گفتگو نیوز/ گزارش گروه سیاسی: روزنامه نیویورک تایمز در مطلبی با اشاره به عزم دونالد ترامپ برای بازگرداندن تحریم های ایران با وجود شکست مفتضحانه هفته گذشته در رای گیری شورای امنیت نوشت: قصد آمریکا برای فعال کردن مکانیزم ماشه رویارویی تازه ای را در شورای امنیت به جود خواهد آورد.

نیویور تایمز در ادامه نوشته است: مشخص نیست آمریکا بدون حمایت اروپا چگونه به تنهایی تحریم‌های سازمان ملل را اعمال خواهد کرد. متحدان اروپایی واشنگتن در برابر این اقدام مقاومت می‌کنند تا بتوانند حیات برجام را حفظ کنند.

انگلیس، چین، فرانسه، آلمان، روسیه و اتحادیه اروپا اصرار دارند از آنجا که آمریکا دیگر برجام را به رسمیت نمی‌شناسد، نمی‌تواند تحریم‌های بین‌المللی را بازگرداند.

در نامه مشترک چهار نمایندگی‌ که در حال حاضر اعضای غیردائم شورای امنیت هستند و قرار است نیجر در ماه سپتامبر عهده‌دار ریاست این شورا شود، آمده است: ما می‌خواهیم بار دیگر تصریح کنیم که قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد ، بسیار روشن می کند که اعلان موارد پیش‌بینی شده در بند عملیاتی 11 این قطعنامه باید توسط کسانی انجام شود که در برجام عضویت دارند.

چهار عضو شورای امنیت سازمان ملل متحد تاکید کردند: از آنجا که قطعنامه 2231 و برجام به طور جدانشدنی با یکدیگر در ارتباط هستند و متقابلا مشروط شده‌اند، هر طرفی که به اختیار خود از برجام خارج شود، نمی‌تواند به عنوان یک کشور مشارکت کننده در برجام در نظر گرفته شود و به مفاد قطعنامه 2231 استناد کند. 

آفریقای جنوبی، تونس، نیجر و سنت وینسنت و گرنادین در نامه مشترک خود تصریح کردند: آمریکا با اراده خود به طور یکجانبه در 18 اردیبهشت 1397 از مشارکت در برجام خارج شده است و تحریم‌های یک جانبه علیه ایران را بازگردانده است که این امر مغایر با برجام و قطعنامه 2231 است.

این چهار کشور خاطرنشان کردند: آمریکا با تایید خروج خود از برجام و شرکت نداشتن در هیچ یک از ساختارهای برجام یا فعالیت‌های بعدی، مشارکت خود را متوقف کرده است و بنابراین واجد شرایط مندرج در قطعنامه 2231 برای ارائه اعلامیه به شورای امنیت نیست.

اعضای غیردائم شورای امنیت در این نامه افزودند: برجام از زمان امضای معاهده جامع ممنوعیت آزمایش هسته‌ای، یکی از مهمترین دستاوردهای دیپلماتیک در زمینه منع گسترش سلاح‌های اتمی است. 

در این نامه آمده است: ما معتقدیم که برجام نمونه‌ای از اقدامات جمعی برای تحکیم صلح از طریق همکاری و همیاری بر اساس توافقنامه الزام آور است و بنابراین، حفظ و اجرای آن باید مهمترین مساله باشد. 

چهار عضو شورای امنیت سازمان ملل متحد ادامه دادند: ما همچنین بر این عقیده هستیم که برجام در کاهش تنش‌ها در مورد برنامه هسته‌ای ایران نقش بسزایی داشته و در ارتقای صلح، ثبات و عادی سازی روابط بسیار حیاتی است. 

نمایندگان آفریقای جنوبی، سنت وینسنت و گرنادین، نیجر و تونس تاکید کردند: بنابراین بسیار مهم است که همه طرف‌ها، برجام را به طور کامل اجرا کنند تا اعتماد دوباره به توافقنامه برقرار شود و از هرگونه عملی که می‌تواند بیش از این قطعنامه 2231 (2015) و برجام را تضعیف کند، جلوگیری شود. 

این چهار کشور همچنین خواستار ثبت نامه به عنوان سند رسمی شورای امنیت شده‌اند. نمایندگی ویتنام هم در نامه‌ای جداگانه مواضع مشابهی را مطرح کرده است.

به گزارش ایرنا، دولت آمریکا پس از نزدیک به سال خروج از برجام، مدعی شده است همچنان عضوی از این توافق است و می‌تواند از سازوکارهای موجود در این توافق و قطعنامه 2231 مرتبط با آن، علیه ایران استفاده کند. به همین منظور ابتدا روز جمعه گذشته قطعنامه‌ای 4 بندی به شورای امنیت ارائه داد که تنها توانست یک رای مثبت جمهوری دومینیکن را با خود داشته باشد و به اعتراف کارشناسان و مقامات فعلی و سابق آمریکا، شکست مفتضحانه‌ای را متحمل شد.

به دنبال آن، مایک پامپئو وزیر خارجه آمریکا روز پنج‌شنبه با حضور در سازمان ملل متحد به طور رسمی درخواست داد تا قطعنامه‌های لغو شده شورای امنیت، بر اساس مکانیزم ماشه علیه ایران بازگردانده شود.

به دنبال این درخواست، روسیه، چین، انگلیس، فرانسه، آلمان و بلژیک در نامه‌هایی به شورای امنیت تصریح کردند اقدام آمریکا پایه قانونی ندارد و نباید معتبر دانسته شود. به این ترتیب تا کنون چهار عضو دائم شورای امنیت و هفت عضو غیر دائم به صراحت با درخواست آمریکا مخالفت کرده‌اند.

یک کارشناس مسایل بین‌الملل با اشاره به تلاش ترامپ برای به چالش کشیدن شورای امنیت سازمان ملل در بحث برجام و ایران گفت: در صورت ادامه این روند و مانع نشدن از این اقدامات ممکن است دنیا با تصمیمات خطرناکی مواجه شود.

صباح زنگنه در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اقدام غیرحقوقی آمریکا برای بازگرداندن تحریم های شورای امنیت که بر اساس برجام تعلیق شده است اظهار کرد: دولتمردان آمریکا سعی می‌کنند با این اقدامات دنیا را به سمت تنش و درگیری ببرند. در دوره ترامپ عملا آمریکا به سایر دولت‌ها و قدرت‌ها و ظرفیت‌ها نگاهی تحقیرآمیز و قدرناشناسانه داشته و یک نوع غرور ناشی از دو دهه سلطه‌گری و شرایط بین‌لمللی و چند دهه تسلط بر روابط جهان را چاشنی این نگاه کرده است.

وی با اشاره به مخالفت کشورهای اروپایی و اکثر کشورهای عضو شورای امنیت گفت: وقتی دولت‌های مختلف حتی متحدان آمریکا با نظریه و سیاست آن مخالفند اما آن کشور به جای شنیدن مشورت و نظر متحدانش سعی می‌کند باز به غرور خودش متکی باشد و خودش را صاحب مطلق جهان بداند به نظر نمی آید که ترامپ تمایلی به شنیدن صدای دنیا داشته باشد.

این کارشناس مسایل بین‌الملل تصریح کرد: به نظر آمریکا سعی دارد با این اقدام شورای امنیت و سازمان ملل را بر خلاف همه مصوبات و مقررات دور بزند اما این کار یعنی هیچ قاعده و اصولی را در دنیا و برای کشورها باقی نمی‌گذارد. هر قدرتی نمی تواند هر کاری بخواهد انجام دهد چرا که در این صورت همه روابط حاکم بر روابط بین‌المللی فرو خواهد ریخت.

زنگنه پیام کشورهای مخالف با اقدام آمریکا برای بازگرداندن تحریم های ایران را پیام روشنی برای آمریکا و کل جهان دانست که کشورها باید به فکر ایستادگی در برابر هژمونی که آمریکا می‌خواهد بر دنیا تحمیل کند باشند و گفت: اگر این رویه ترامپ ادامه یابد تصمیمات خطرناکی ممکن است اتخاد شود.

وی درباره اقدام و رویکرد ایران در این فضا با بیان این که ایران باید از افراط و تفریط در این شرایط و مغرور شدن به خود در شرایطی که دنیا مقابل آمریکا در شورای امنیت ایستاده است خودداری کند و بسیار در این شرایط مراقب اقدامات و مواضع خود باشد افزود: آمریکا ادعاهایی برای بازگرداندن تحریم ها علیه ایران در حالی که دیگر عضو برجام نیست، دارد و کشورهای دنیا هم در برابرش این ادعا را دارند که آمریکا نمی‌تواند این کار را انجام دهد. ایران هم کارهای حقوقی و مذاکراتی‌اش را می‌تواند ادامه دهد البته آمریکا سعی دارد مساله ایران را تنش‌آمیز و جهانی نگاه دارد اما باید تلاش کرد که ایران همواره در طول مسیر به عنوان سیبل حمله آمریکا قرار نگیرد و از چنین چیزی پرهیز کرد.

این کارشناس مسایل بین‌الملل ادامه داد: مسایل زیادی در دنیا هست که بزرگ تر از مساله ایران است که آنها سعی دارند اذهان جامعه بین‌الملل را به آن بیشتر مشغول کنند. اتفاقاتی که در شبه‌قاره در حال وقوع است یا در خود آمریکا، قحطی و گرسنگی و بیماری در یمن و موضوع کرونا موضوعاتی هستند که باید مورد توجه قدرت های بزرگ و جامعه بین‌الملل باشد.

زنگنه در پاسخ به این که فکر می کنید در نهایت تصمیم شورای امنیت درباره بازگرداندن تحریم های قبلی علیه ایران چه خواهد بود؟ گفت: آمریکا به لحاظ حقوقی، قانونی و ساختاری موفقیتی در شورای امنیت نخواهد داشت اما در صورت شکست هم حتما سعی می‌کند بدل‌هایی بزند و گزینه‌های دیگری را دنبال کند؛ شکست خوردن امر راحتی برای یک ابرقدرت نیست و حتما سعی می کند کشورهای بزرگ که در مسیر اوج گیری قدرت اقتصادی در دنیا هستند یا اوج گیری حضور جهانی شان هستند مثل چین و روسیه را درگیر مسایل مختلف و دعواهای تجاری و اقتصادی و تسلیحاتی کند.